Aleksander Turyn

---

Życiorys

Aleksander Turyn był znaną postacią w świecie filologii klasycznej, a jego droga życiowa była niezwykle inspirująca. Urodził się w rodzinie o bogatej tradycji intelektualnej; jego ojcem był Aaron, rzemieślnik, a matką Estera Glazer, nauczycielka gimnazjalna. Po zakończeniu nauki w warszawskim gimnazjum, w latach 1919-1923 studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie miał zaszczyt uczyć się pod okiem wybitnych profesorów, takich jak Tadeusz Zieliński oraz Gustaw Przychocki. To właśnie pod opieką Przychockiego obronił swój doktorat w 1923 roku.

W celu poszerzenia swojej wiedzy, w latach 1923-1924 kontynuował studia na uniwersytecie w Berlinie. W 1929 roku rozpoczął pracę na Uniwersytecie Warszawskim jako starszy asystent w I Katedrze Filologii Klasycznej. Po przeprowadzeniu habilitacji, jego kariera akademicka rozwijała się; w 1935 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, obejmując II Katedrę Filologii Klasycznej, zastępując Tadeusza Zielińskiego, który przeszedł na emeryturę.

Na mocy decyzji Prezydenta RP, 25 października 1930 roku otrzymał awans na podporucznika w rezerwie, z datą senioratu na 1 stycznia 1930 roku, plasując się na 62. miejscu w korpusie oficerów artylerii. W wyniku tego został wcielony do 1 Pułku Artylerii Najcięższej w Warszawie.

Kiedy wybuchła II wojna światowa, Turyn opuścił Polskę, udając się najpierw do Rzymu, a następnie do Aten, gdzie prowadził badania naukowe. W 1941 roku osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie od 1941 do 1942 roku wykładał historię literatury greckiej oraz język grecki na University of Michigan w Ann Arbor. Następnie kierował Katedrą Filologii Klasycznej w New School for Social Research w Nowym Jorku, pełniąc tę funkcję do 1945 roku. Już od roku 1945 był profesorem na Uniwersytecie Illinois w Urbana-Champaign, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę w 1969 roku.

W 1959 roku został członkiem Fundacji Guggenheima, a także nawiązał współpracę z Biblioteką Watykańską, w której prowadził badania archiwalne w latach 50. i 60. Po wojnie, w 1946 roku, został powołany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności, a także przynależał do Akademii Ateńskiej. Jego wkład w dziedzinę filologii i badania historyczne pozostanie niezatarte.

Zainteresowania badawcze

W kręgu naukowych pasji badawczych Aleksandra Turyna, z wyraźnym zainteresowaniem, wyróżniała się historia literatury greckiej oraz szczegółowe analizy metryki i prozodii tegoż języka. Jego prace obejmowały dogłębne badania nad wieloma klasycznymi tekstami, w tym nad Iliadą Homera, a także nad zachowanymi rękopisami dzieł Eurypidesa, Ajschylosa i Sofoklesa.

Turyn był autorem komentarza dotyczącego uczuć miłosnych przekazanych przez Safonę, co pokazuje jego umiejętność interpretacji i analizy tekstów literackich. Dodatkowo, przygotował do wydania cenne utwory poetyckie Pindara, publikując je w dwóch istotnych pracach:Pindari Epinitia w 1944 roku oraz Pindari carmina cum fragmentis w 1948 roku, co istotnie wzbogaciło zasób wiedzy o tym wielkim poecie starożytności.

Odznaczenia i nagrody

Aleksander Turyn zdobył wiele prestiżowych wyróżnień w swojej karierze naukowej.

W 1965 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Atenach, co stanowi wyraz uznania dla jego wkładu w rozwój wiedzy.

Oprócz tego, w 1978 roku został laureatem nagrody Fundacji Jurzykowskiego, która jest przyznawana za szczególne osiągnięcia w dziedzinie kultury i nauki.

Nie tylko zdobył nagrody, ale także otrzymał odznaczenia, w tym grecki Krzyż Oficerski Orderu Feniksa, a także Order Zasługi Amerykańskiego Towarzystwa Filologicznego, co potwierdza jego międzynarodowe uznanie w obszarze filologii.

Wybrane publikacje

Wśród licznych osiągnięć Aleksandra Turyna znajdują się ważne publikacje, które znacząco wpłynęły na rozwój greckiej literatury oraz filologii klasycznej. Warto w tym kontekście wymienić kilka szczególnie znaczących prac, które ilustrują jego wkład w naukę.

• Bibliografia prac: „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności” (1945-1946), s. XXIV-XXV oraz K. Pawłowski, Bibliografia prac prof. A. Turyna, „Eos” 72 (1984), z. 1, s. 17-25,
• Turynowi poświęcono dwie księgi pamiątkowe: Serta Turyniana. Studies in Greek Literature and Palaeography in honor of Alexander Turyn, ed. J. L. Heller, J. K. Newman, Urbana: University of Illinois Press 1974 oraz Studies in memory of Alexander Turyn, ed. M. Marcovich, „Illinois Classical Studies” 7 (1982) (dostępne online w formacie PDF),
• Observationes metricae, 1921-1922, recenzja (dostępna online),
• De Aelii Aristidis codice Varsoviensi atque de Andrea Taranowski et Theodosio Zygomala, Kraków 1928,
• Studia Byzantina; De Meletti Pigae Patriarchae „Dialogo”, „Eos” 31 (1928), s. 505-518. Recenzja Rodolphe’a Guillanda, Revue des Études Grecques 43, 1930, s. 359 (dostępna online),
• De Aelii Aristidis codice Varsoviensi oraz o Andrea Taranowski i Theodosio Zygomala, Kraków: Academia Polona Litterarum 1929, s. 78. Archiwum Filologiczne Akademii Umiejętności w Krakowie nr 9,
• Niektóre kwestie prozodyczne liryki greckiej, 1929,
• Studia Sapphica, Lwów: Societas Philologa Polona 1929, Eos Supplementa 6,
• Charakter sztuki Sapphony, „Kwartalnik Klasyczny” 4 (1930), z. 1/2, s. 97-98,
• Stan badań i zagadnienia metryki greckiej, „Kwartalnik Klasyczny” 4 (1930), z. 4, s. 387-398,
• De codicibus Pindaricis, „Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres”, Kraków 1931, s. 221-229,
• De codicibus Pindaricis, Kraków: sumptibus Academiae Litterarum 1932, s. 90. Archiwum Filologiczne Akademii Umiejętności w Krakowie nr 11,
• Infandum Regina…, „Eos” 33 (1930/1931), s. 39-41,
• Sylwety greckie, „Wiedza i Życie” (1934), nr 8/9,
• Miszellen: zur Pindar-Überlieferung, „Zeitschrift für das klassische Altertum” 90 (1935), z. 1, s. 115-119,
• Anectodoton Ianicianum [w:] Munera philologica Ludovico Ćwikliński […] oblata, Poznań 1936,
• Pindari carmina cum fragmentis: séance du 14 mars 1938, „Bulletin de l’Academie Polonaise des Sciences et des Lettres” (1938),
• The Sapphic Ostracon, „Transactions of the American Philological Association” 73 (1942), s. 308-318,
• The manuscript tradition of the tragedies of Aeschylus, Nowy Jork: Polish Institute of Arts and Sciences in America 1943 (wyd. 2 – Hildesheim: Georg Olms 1967),
• Pindari Epinitia, edidit Aleksander Turyn, „Novi Eboraci, Institutum Polonicum Artium et Sciencarum w Ameryce” 1944,
• The Manuscripts of Sophocles, „Traditio” 2 (1944), s. 1-41,
• Tadeusz Zieliński, „Tygodnik Polski” 4 (1946), nr 5 (162), 03.02, s. 4-5,
• Pindari carmina cum fragmentis, edidit Aleksander Turyn, Kraków: sumptibus Academiae Polonae Litterarum et Scientiarum 1948 (wyd. 2 – Oxford – Cambridge – Monachium 1952),
• The Sophocles Recension of Manuel Moschopolus, „The American Philological Association” 80 (1949), s. 95-173,
• Studies in the manuscript tradition of the tragedies of Sophocles, Urbana: The University of Illinois Press 1952 (wyd. 2 „Studia Philologica” 15 (1970),
• Prof. Zieliński in His Closing Years, „Palaeologia” 3 (1952), s. 234-235,
• The Byzantine Manuscript Tradition of the Tragedies of Euripides, Urbana: The University of Illinois Press 1957 (wyd. 2 „Studia Philologica” 15 (1970). Recenzja Glanville Downey, Speculum 33, 1958, s. 565-567 (dostępna online),
• On the Sophoclean Scholia in the Manuscript Paris 2712, „Harvard Studies in Classical Philology” 53 (1958), s. 161-170,
• Miscellanea. 1) A Note on Aeschylus, „Agamemnon” 403-405. 2) The Manuscript Athos Lavra M 125. 3) The Manuscript Athos Vatopedi 33. 4) The Manuscript Athos Ivirion 185 [w:] Studi in onore di Luigi Castiglioni, t. 2, Florencja 1961, s. 1013-1033,
• Codices Graeci Vaticani saeculis XIII et XIV scripti annorumque notis instructi, Watykan: Bibliotheca apostolica Vaticana 1964, recenzja (dostępna online w formie PDF),
• Dated Greek manuscripts of the thirteenth and fourteenth centuries in the libraries of Italy, Urbana-Chicago-Londyn: University of Illinois Press 1972, t. 1-2. Recenzja N. G. Wilson, Speculum 50, 1975, s. 159-161 (dostępna online),
• Demetrius Triclinius and Planudean Athology [w:] ΛΕΙΜΟΝ, Προσφορά εις τάν N. B. Τωμαδάκην, „‘Eταιρείας Bυζαντινών Σπουδών” 41 (1972/1973), s. 403-450,
• Michael Lulludes (or Luludes), a scribe of the Palaeologan Era, „Rivista di Studi Bizantini e Neoellenici” 10/11 (1973/1974), s. 3-15,
• Dated Greek manuscripts of the thirteenth and fourteenth centuries in the libraries of Great Britain, Waszyngton: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies 1980. Dumbarton Oaks Studies 17 (dostępne online).

---

Oceń: Aleksander Turyn

---