Władysław Walter

---

Życiorys

Władysław Walter przyszł na świat jako syn Juliusza Walterajta i Katarzyny z Podbielskich. Swą artystyczną podróż rozpoczął od studiów z zakresu rysunku i rzeźby, które odbywał w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Później, związał się z zespołem aktorskim S. i W. Jarszewskich, gdzie zadebiutował w 1906 roku w Krzyżopolu pod Odessą, odgrywając rolę Mandatariusza w sztuce „Karpackie Góral”. Wraz z tym zespołem wyruszył w roczną trasę, podróżując po Podolu i Ukrainie. Grał w Kijowie oraz Białej Cerkwi. Po powrocie do Warszawy, zachęcony przez matkę, ukończył klasę śpiewu w konserwatorium muzycznym w 1910 roku. Był również jednym z założycieli warszawskiego chóru „Harfa”, znanego także jako „chór Lachmana”.

W sezonie 1911/12 dołączył do zespołu H. Czarneckiego w Lublinie i z nim występował w Wilnie. W kolejny sezon 1912/13 był członkiem towarzystwa dramatycznego J. Myszkowskiego. Od połowy 1913 roku aż do wybuchu II wojny światowej, jego kariera rozwijała się głównie w warszawskich teatrach i kabaretach. Występował m.in. w teatrach: Nowoczesnym jako śpiewak-basista (1913), Małym (1914) i w Nowościach (od 1914 z przerwami do 1924).

W kwietniu 1914 roku Walter doznał obrażeń w wypadku samochodowym na moście Poniatowskiego w Warszawie. Po tym incydencie, w maju zorganizował cykl pieśni Schumanna i Schuberta, a w czerwcu w Teatrze Nowoczesnym uczestniczył w rewii związanej z jego wypadkiem. W czasie I wojny światowej zgłosił się jako ochotnik na front, gdzie zapadł na tyfus. Najpierw leczył się we Lwowie, a potem wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął występy w Teatrze Małym, jedynym czynnym wówczas teatrze.

Po I wojnie światowej

W rewii „Warszawka i Krakusik” zagrał postać Aleksandra Macedońskiego, ucharakteryzowanego na cesarza Wilhelma, który śpiewał Marsyliankę w polskiej wersji. Jego występ zachwycił Ludwika Śliwińskiego, który zaprosił go do operetkowego Teatru Nowości, w którym Walter stał się jednym z podstawowych artystów. 31 grudnia 1918 roku, razem z Julianem Krzewińskim, założył kabaret artystyczny w restauracji „Oaza” na Wierzbowej.

Od czerwca 1921 roku występował gościnnie w takich teatrach jak: „Bagatela”, „Miraż”, „Qui Pro Quo”, Teatrze Rozmaitości oraz w „Stańczyku” (sezon 1923/24). 16 sierpnia 1924 roku otworzył własną artystyczną knajpę przy ul. Śniadeckich o nazwie „Cafe Walter”. Występował kolejno w licznych teatrach i kabaretach, takich jak Letni, Narodowy, U Ćwiklińskiej, Fertnera i wielu innych.

W czasie okupacji niemieckiej, Walter występował w jawnych teatrach warszawskich, takich jak „Komedia”, „Kometa” i „Niebieski Motyl”. W marcu 1944 roku miał przyjemność wystąpić gościnnie w krakowskim teatrze Powszechnym.

Po II wojnie światowej

Po wojnie Walter przeniósł się do Łodzi, gdzie występował w „Gongu” (1945-47) oraz w krakowskim teatrze Kameralnym TUR (1946/47). W 1948 roku powrócił do Łodzi, występując w tamtejszych teatrach: Osa, Powszechnym i im. Jaracza aż do swojej śmierci.

26 stycznia 1957 roku obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia kariery artystycznej, grając rolę Szambelana w „Panu Jowialskim” A. Fredry w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi. Ostatni raz wystąpił w Warszawie w marcu 1957 roku, dając w Sali Kongresowej pięć koncertów z okazji 50-lecia swojej działalności artystycznej oraz „Spacerkiem po dawnej Warszawie”.

Podsumowanie

Walter był nie tylko znakomitym aktorem charakterystycznym, ale al również osobą, która tworzyła wybitne postacie w teatrze, operze, operetce oraz kinie. Publiczność go uwielbiała, a jego kariera artystyczna przerwana została przez problemy ze zdrowiem związane z utratą głosu.

Jego repertuar obejmował ponad pięćset ról, w tym komediowych, farsowych oraz dramatycznych. Był także uznawanym aktorem filmowym z okresu międzywojnia, występując w niemal 90 filmach. W tych rolach głównie występował w postaciach warszawskich proletariuszy, cwaniaków i dozorców. Ponadto, Walter był autorem wielu monologów, skeczów oraz felietonów publikowanych w prasie codziennej. Komponował też swoje pieśni.

W życiu osobistym był dwukrotnie żonaty, najpierw z Eugenią z Pożerskich, a potem po zmianie wyznania na ewangelicko-reformowane, poślubił aktorkę Halinę Szymborską w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie 30 października 1922 roku. Ostatecznie Władysław Walter spoczywa na cmentarzu Powązkowskim (kwatera R-6-10).

Filmografia

Filmografia Władysława Waltera obejmuje wiele interesujących ról, które odegrał w polskim kinie. Poniżej przedstawiamy jego osiągnięcia filmowe uporządkowane chronologicznie:

• 1953 – Przygoda na Mariensztacie jako warszawiak,
• 1952 – Załoga jako Jan, bosman na Darze Pomorza,
• 1950 – Pierwszy start jako majster Stypuła,
• 1948 – Ulica Graniczna jako dorożkarz Cieplikowski, ojciec Bronka,
• 1939/1940 – Złota Maska jako Nieczaj, ojciec Magdy,
• 1939 – Bogurodzica,
• 1935 – Miłość maturzystki,
• 1935 – Nie miała baba kłopotu jako Boczek,
• 1935 – Panienka z poste restante jako Dobrzyński,
• 1934 – Przeor Kordecki – obrońca Częstochowy jako furtian brat Paweł,
• 1934 – Pieśniarz Warszawy jako duży Antoś,
• 1934 – Kocha, lubi, szanuje jako stangret Franciszek,
• 1934 – Przebudzenie,
• 1934 – Śluby ułańskie jako dr Demol,
• 1934 – Młody las jako woźny,
• 1934 – Parada rezerwistów jako kelner, kapral,
• 1933 – 10% dla mnie jako Walery Grzybek,
• 1933 – Pod Twoją obronę jako sierżant mechanik,
• 1932 – Ułani, ułani, chłopcy malowani jako wachmistrz,
• 1929 – Szlakiem hańby jako jednooki,
• 1929 – 9.25. Przygoda jednej nocy,
• 1929 – Człowiek o błękitnej duszy jako gospodarz domu,
• 1929 – Z dnia na dzień,
• 1929 – Pod banderą miłości jako marynarz,
• 1929 – Mocny człowiek jako woźny teatralny,
• 1928 – Przedwiośnie jako Jędrek,
• 1928 – Romans panny Opolskiej,
• 1928 – Tajemnica starego rodu jako wachmistrz,
• 1927 – Mogiła nieznanego żołnierza jako Ożóg, ordynans kapitana Łazowskiego,
• 1926 – O czym się nie myśli jako knajpiarz,
• 1924 – Miodowe miesiące z przeszkodami,
• 1918 – Carska faworyta jako car.

Spektakle teatralne (wybór)

Władysław Walter był jednym z istotniejszych twórców polskiej sceny teatralnej, a jego dorobek artystyczny obejmuje wiele spektakli, które wpisały się w historię teatru. Poniżej przedstawiamy wybór jego najważniejszych produkcji:

• 1913 – Loteria, Teatr Nowoczesny,
• 1914 – Oszukany Kadi, Teatr Nowoczesny,
• 1914 – Warszawka i Krakusik, Teatr Mały,
• 1915 – Generał huzarów, Teatr Nowości,
• 1915 – Żydówka, Teatr Letni, Wilno,
• 1915 – Baron Kimmel, Teatr Nowości,
• 1916 – Królowa kinematografu, Teatr Nowości,
• 1916 – Cnotliwa Zuzanna, Teatr Nowości,
• 1916 – Zemsta nietoperza, Teatr Nowości,
• 1916 – Trzy panny, Teatr Nowości,
• 1917 – Robert i Bertrand, Teatr Nowości,
• 1920 – Gri–gri, Teatr Nowości,
• 1920 – Major ułanów, Teatr Nowości,
• 1920 – Skowronek, Teatr Nowości,
• 1921 – Róża Stambułu, Teatr Nowości,
• 1921 – Kuzynek z Honolulu, Teatr Nowości,
• 1922 – Nasi suwereni, Teatr Nowości,
• 1921 – Papo, ja chcę Chińczyka, Qui Pro Quo,
• 1924 – Ele mele dudki, Teatr „Stańczyk”,
• 1927 – Nareszcie się bawimy, Teatr „Nietoperz”,
• 1927 – Pojutrze pogoda, Teatr „Wodewil”,
• 1931 – Halo, Malicka i Sawan, „Morskie Oko”,
• 1932 – Kobiety mają szanse, „Wesołe Oko”,
• 1937 – Wiktoria i jej huzar, Teatr „8.15”,
• 1937 – Narzeczona zginęła, Teatr „8.15”,
• 1938 – Dudek, „Wielka Rewia”,
• 1938 – Dla ciebie Warszawo, „Wielka Rewia”,
• 1939 – Szukamy gwiazd, „Wielka Rewia”.

Każda z powyższych produkcji odegrała ważną rolę w kształtowaniu kultury teatralnej w Polsce w XX wieku. Twórczość Waltera pozostaje istotnym elementem dziedzictwa sztuki teatralnej.

---

Oceń: Władysław Walter

---