Paweł Kowalewski

---

Życiorys

Paweł Kowalewski jest synem Aleksandra oraz Zofii z domu Jastrzębskiej. W latach 1978–1983 odbywał studia na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie otrzymał dyplom z wyróżnieniem, pod kierunkiem Stefana Gierowskiego. Jest jednym z założycieli formacji artystycznej Gruppa. Jego twórczość charakteryzuje się różnorodnością gatunkową, obejmującą zarówno malarstwo na płótnie, jak i na papierze, a także rzeźbę, w tym drobne formy wykonane w modelinie. W ostatnim czasie artysta koncentrował się również na instalacjach oraz ready mades. Można zauważyć, że elementy te zawarł w zaawansowanej formalnie pracy dyplomowej pt. „Sztuka osobista, czyli prywatna” (1983).

W roku 1985 Kowalewski objął stanowisko wykładowcy na Wydziale Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1992 roku uzyskał stopień doktora, a w 2013 roku Wydział Grafiki przyznaje mu stopień doktora habilitowanego sztuk plastycznych. W tym samym roku został profesorem ASP. Do 1994 roku prowadził zajęcia z malarstwa, jednak w tymże roku zainicjował wykłady dotyczące budowy marki. Swoją owocną pracę z uczelnią zakończył w 2023 roku.

Wraz z członkami Gruppy organizował innowacyjne akcje współczesnego malowania oraz recitale inspirowane poetyką absurdu, między innymi w kultowej pracowni Dziekanka na warszawskiej ASP. Sztuka Kowalewskiego cechuje się ekspresją, autobiograficznością oraz odwołaniami do osobistych przeżyć i literackiego kontekstu. Działalność artysty w latach 80. była postrzegana przez władze totalitarne jako sztuka wykraczająca poza oficjalny dyskurs. Jego cykl „Psalmy”, stworzony w oparciu o inspiracje Psalmami Dawida z tłumaczenia Czesława Miłosza, został subiektywnie uznany za bluźnierczy.

Kowalewski w ramach Gruppy brał udział w Documenta 8, które odbyło się w Kassel w 1987 roku, gdzie eksponowane były prace takich artystów jak Barbara Kruger czy Joseph Beuys. Artyści zorganizowali wówczas wspólną akcję malarską, tworząc ogromne płótno pt. „Kuda Gierman”. Po zaprezentowaniu swojego cyklu pt. „Fin de siècle” w warszawskiej galerii Appendix w 1992 roku, Paweł Kowalewski zyskał uznanie ze strony galerzysty Isy Brachota, który reprezentował również Romana Opałkę. Jego dzieła były wystawiane w galerii Brachot w Brukseli, równocześnie z retrospektywą belgijskiego surrealisty Paula Delvaux.

W wyniku powodzi, która miała miejsce we Wrocławiu w 1997 roku, wiele z jego obrazów zostało całkowicie zniszczonych. Co ciekawe, wersja cyfrowa jednego z dzieł, zatytułowana „Dlaczego jest raczej coś niż nic?” z 1986 roku, stała się pierwszym obiektem NFT sprzedanym na polskiej aukcji sztuki odbywającej się na żywo w grudniu 2021 roku.

Po zakończeniu cyklu „Fin de siècle” Kowalewski przestał pracować w medium malarskim, skupiając się na projektach o charakterze interdyscyplinarnym i performatywnym. W 2010 roku stworzył serię „Forbidden/Nie wolno”, dokumentującą zakazy i nakazy, jakich artysta doznawał podczas swoich podróży. Następnie w 2012 roku w galerii Propaganda zaprezentował instalację „Symulator totalitaryzmu”, która immersyjnie przenosiła widza w konteksty stanów zagrożenia. W 2015 roku w Izraelu Kowalewski wystawił cykl „Moc i Piękno”, który zawierał portrety „Polskich Matek” naznaczonych traumą wojny i totalitaryzmów.

W 2017 roku miał indywidualną wystawę w Muzeum Jerke, pierwszej zagranicznej instytucji w Niemczech dedykowanej polskiej sztuce awangardowej. Projekt „Zeitgeist” obejmował rzeźby oraz najważniejsze obrazy z lat 80. Artysta pojawił się również w filmie pt. „Siła Sztuki”, który zrealizowało Muzeum Jerke we współpracy z Szkołą Filmową w Łodzi. W 2023 roku miała miejsce premiera pierwszej monografii kolektywu Gruppa, publikacji wydanej przez Muzeum Jerke.

Kolekcje

Dzieła Pawła Kowalewskiego są obecnie integralną częścią nie tylko polskich, lecz także międzynarodowych zbiorów. Jego prace znalazły miejsce w prestiżowych muzeach oraz licznych kolekcjach prywatnych, co podkreśla ich wartość i znaczenie w świecie sztuki.

Niektóre z jego dzieł zostały zakupione do znaczących instytucji, takich jak Muzeum Narodowe w Warszawie, które jest jednym z najważniejszych muzeów w Polsce. Dodatkowo, jego prace znajdują się w Muzeum Narodowym w Krakowie, celebrującym bogatą sztukę i historię regionu.

Wśród miejsc, gdzie można podziwiać jego osiągnięcia artystyczne, warto wyróżnić także Zachętę – Narodową Galerię Sztuki, która łączy w sobie nowoczesne wystawy z cennymi zbiorami. Ponadto jego dzieła są również prezentowane w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy oraz Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, co świadczy o ich szerokim uznaniu wśród lokalnych społeczności.

Co więcej, jego twórczość znalazła również miejsce w renomowanej Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie jest źródłem inspiracji dla wielu przyszłych artystów. Warto zwrócić uwagę także na projekty wspierane przez Fundację Sztuki Polskiej ING oraz inne fundacje, takie jak Fundacja Rodziny Staraków i Fundacja Benettona, które wspierają i promują sztukę współczesną.

Życie zawodowe

W 1991 roku Paweł Kowalewski stworzył niezależną agencję komunikacji marketingowej, znaną jako Communication Unlimited. Ta agencja zdobyła uznanie realizując wiele innowacyjnych kampanii, w tym znaczącą kampanię społeczną „Pij mleko! Będziesz wielki”.

Od 2009 roku Kowalewski pełni również funkcję wiceprezesa zarządu Międzynarodowego Stowarzyszenia Reklamy (IAA), gdzie jest odpowiedzialny za globalny rozwój organizacji. Jako współzałożyciel i członek Rady Nadzorczej polskiego oddziału IAA, jego zaangażowanie ma kluczowe znaczenie dla promowania standardów w dziedzinie reklamy w Polsce.

W ciągu swojej kariery został czterokrotnie wybrany na Prezesa Stowarzyszenia oraz trzykrotnie pełnił rolę Przewodniczącego Rady Nadzorczej IAA Polska. Poza tym, był także członkiem Rady Nadzorczej IAA Polska w poprzednich kadencjach. Jako jedyny Polak w strukturach tej międzynarodowej organizacji, Kowalewski znacząco przyczynia się do rozwoju komunikacji marketingowej w Polsce oraz na świecie.

Wystawy indywidualne

Paweł Kowalewski ma na swoim koncie bogaty dorobek wystaw indywidualnych, które odbyły się zarówno w Polsce, jak i za granicą. Rozpoczął swoją przygodę ze sztuką w latach 80., a jego pierwsze wystawy miały miejsce w Warszawie.

• W 1984 roku zorganizował wystawę pod tytułem „Biada” w pracowni A. M. Sobczyków, a w tym samym roku odbyły się również wydarzenia takie jak „Zły znak” w Małej Galerii ZPAF oraz „Szalony młotek” w Pracowni Dziekanka.
• W 1986 roku zrealizował plany wrocławskiej Galerii na Ostrowie, gdzie prezentował wystawę „Dzień szatana”.
• Rok 1987 był szczególnie płodny, gdyż odbyły się aż trzy wystawy: „Recital” w Pracowni Dziekanka, „STK” w Łodzi oraz „Teatr Mandala” w Krakowie.
• W 1989 roku Kowalewski zaprezentował swoje prace w Galerii Pawła Sosnowskiego, a w 1990 roku miała miejsce wystawa „Wszystko i natychmiast” w pawilonie SARP oraz w Galerii Ariadne w Wiedniu.
• W latach 1991-1992, artysta brał udział w wydarzeniu „Obrazy a ready made” w Ośrodku Kultury Polskiej w Pradze oraz w wystawie „Koniec wieku” w Galerii Appendix w Warszawie.
• Rok 1992 to czas prezentacji w BWA w Sandomierzu oraz w Galerii Isy Brachot w Brukseli.
• Odbył również wystawy na międzynarodowych targach sztuki: Stockholm Art Fair w Sztokholmie oraz Brussels Art Fair w Brukseli, obie w 1993 roku.
• W 2008 roku Kowalewski zrealizował projekt „Ja zastrzelony przez Indian po raz drugi” w Galerii Appendix2 w Warszawie, a dwa lata później brał udział w 2. Mediations Biennale w Poznaniu z wystawą „NIE WOLNO!”.
• W 2012 i 2013 roku artysta przedstawił „Symulator Totalitaryzmu” w galerii Propaganda oraz MCSW Elektrownia w Radomiu.
• W 2015 roku zaprezentował „Moc i Piękno” w The Artists House w Tel Awiwie, a w 2016 roku miał wystawę „Te rzeczy dziś” w galeriach Propaganda w Warszawie.
• W 2017 roku odbyły się kolejne interesujące projekty: „Moc i Piękno” w Muzeum Fotografii w Krakowie, „Zeitgeist” w Museum Jerke w Recklinghausen oraz „Dlaczego jest raczej nic niż coś?” w Miejskim Ośrodku Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim.
• Następnie, w 2019 roku, Kowalewski zaprosił publiczność na wystawę „Całe życie jest sztuką” w Przestrzeni dla Sztuki S2 w Warszawie.
• Ostatnia wymieniona wystawa miała miejsce w 2021 roku pod tytułem „Przedmioty przeznaczone do stymulowania życia umysłu, czyli niewidzialne oko duszy” w Galerii Sztuki Współczesnej WINDA w Kielcach.

Wystawy zbiorowe

Współczesne wystawy sztuki to niezwykle znaczące wydarzenia dla artystów, którzy mają okazję zaprezentować swoje osiągnięcia szerszej publiczności. Paweł Kowalewski w swoim dorobku artystycznym miał przyjemność uczestniczyć w wielu takich wydarzeniach, które miały miejsce od lat 80. do współczesności.

W 1984 roku można było zobaczyć jego prace na wystawie zatytułowanej Chaos, Człowiek, Absolut, która odbyła się w Kościele Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Warszawie. Rok później, w 1985, Kowalewski był obecny na różnych ważnych wystawach, takich jak Rachunek w Galerii Forma w Warszawie czy Obecność w Parafii Miłosierdzia Bożego również w stolicy.

W tym samym roku jego dzieła były częścią wystaw Przeciw złu, przeciw przemocy w kościołach w Mistrzejowicach, Podkowie Leśnej oraz Zielonce. Kowalewski brał także udział w I Biennale „Droga i prawda”, które odbyło się w kościele św. Krzyża we Wrocławiu. Jeszcze w 1985 roku zastał swoją sztukę zaprezentowaną na wystawach Czas smutku, czas nadziei w Kościele Matki Boskiej Bolesnej w Poznaniu oraz w I Biennale Sztuki Nowej w Zielonej Górze.

Rok 1986 to kolejne istotne wystawy, w tym Zapis 2 w BWA w Lublinie oraz Ekspresja lat 80-tych w BWA w Sopocie. W tym czasie Kowalewski miał również okazję uczestniczyć w wystawach o tematyce religijnej takich jak Polska Pieta odwiedzająca kościoły w Poznaniu i Wrocławiu. Warto zwrócić uwagę na udział artysty w wystawie Muzeum Archidiecezji Warszawskiej odbywającej się w Warszawie w 1986 roku.

Późniejsze lata przyniosły kolejne ważne wydarzenia, jak wystawa II Biennale „Droga i prawda” w 1987 oraz Na obraz i podobieństwo. Nowa ekspresja religijna w Dawnych Zakładach Norblina. Działał również w 1988 roku na wystawie Uczucia w Galerii Dziekanka w Warszawie, a dwa lata później był uczestnikiem wystawy Artyści dla Rzeczypospolitej w Galerii Studio.

W 2001 roku miał miejsce znaczący moment w karierze Kowalewskiego, kiedy to uczestniczył w wystawie Galeria Zderzak w Krakowie oraz sięgał po zagraniczne doświadczenia, prezentując swoje dzieła w Brukseli na wystawie Irreligia.

Na przestrzeni lat artysta nieustannie rozwijał swój warsztat, uczestnicząc w różnorodnych ekspozycjach. Wystawy realizowane od 2003 do 2023 roku to m.in. Kolekcje w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki, Miejsce artysty w Galerii Kordegarda oraz Polityka w sztuce w MOCAK Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie.

W 2023 roku zainteresowanie odbiorców wzbudziła wystawa Ruchy tektoniczne. O artystycznych symptomach transformacji, zorganizowana w Muzeum Sztuki w Łodzi, co potwierdza nieustannie zmieniający się i ewoluujący charakter sztuki prezentowanej przez Kowalewskiego.

Wystawy i akcje Gruppy

W twórczości Pawła Kowalewskiego można dostrzec liczne wystawy oraz akcje artystyczne, które miały miejsce na przestrzeni lat. Poniżej przedstawiamy zestawienie najważniejszych z nich, które ukazują rozwój artysty oraz jego wkład w polską sztukę współczesną.

• 1983 – Las, góra, a nad górą chmura, Pracownia Dziekanka, Warszawa; BWA, Lublin,
• 1984 – Matka Premiera, Teatr Kameralny, Warszawa,
• 1984 – Kobieta ucieka z masłem, Pracownia Dziekanka, Warszawa,
• 1985 – Uchylenie rąbka tajemnicy z tradycyjnego warsztatu malarskiego, Pracownia Dziekanka, Warszawa (I akcja),
• 1985 – Sztuka podziwu, Galeria SHS, Warszawa,
• 1985 – Jak pomóc Kryszkowskiemu?, Strych, Łódź,
• 1985 – Tylko dzisiaj wieczorem kochanie, BWA, Lublin,
• 1985 – Rypajamawłoszard Grzykomopasoźniak Wkład w wykład vel Idź wylicz, Pracownia Dziekanka, Warszawa (II akcja),
• 1985 – Kto wodzi ten promień wodzący, Galeria Wieża, Warszawa,
• 1985 – Złoto ekonomii, kadzidło sztuki, gorzka mirra polityki, Parafia Miłosierdzia Bożego, Warszawa,
• 1985 – Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Pracownia Dziekanka, Warszawa (III akcja),
• 1986 – Twoim bohaterem hołoto jest nuda przynosząca nieszczęście, Galeria Wielka 19, Poznań,
• 1986 – Niemrawy młodzian śpiewa, sztywna wiruje dziewa, Pracownia Dziekanka, Warszawa (IV akcja),
• 1987 – Gruppa Gruppen, Galeria Atrium, Sztokholm, Szwecja,
• 1987 – Avanguardia polacca esposizione dell’arte indipendente polacca, Centro Direzionale Colleoni, Agrate Brianza k. Mediolanu, Włochy,
• 1987 – Kuda Gierman, Gruppenkunswerke, Kassel, Niemcy,
• 1988 – Rysunek na miejscu, Galeria Obraz, Poznań,
• 1988 – Artysta w świątyni słów o sztuce, Galeria na Ostrowie, Wrocław,
• 1988 – Utrudniają zwierzętom wypluwanie wziętych do pyska przedmiotów, Galeria DESA „Nowy Świat”, Warszawa,
• 1988 – Katedra Malarstwa, Galeria Dziekanka, Warszawa (V akcja),
• 1988 – Ars aura prior, Galeria DESA „Stary Rynek”, Poznań,
• 1988 – Gruppa – dokumenty, Galeria Pokaz, Warszawa,
• 1989 – Lochy Manhattanu, Łódź,
• 1989 – Woyzeck. (Budy? Budy to my mamy u siebie), Teatr Studyjny, Łódź,
• 1991 – Gruppa – 6 dobrych błędów, Galeria Dziekanka, Warszawa,
• 1992 – Gruppa 1982-1991, Galeria Zachęta, Warszawa,
• 2002 – Przyznajemy się do winy, prosimy o wybaczenie, obiecujemy poprawę, Galeria Program, Warszawa,
• 2013 – Oj dobrze już, galeria Propaganda, Warszawa.

---

Oceń: Paweł Kowalewski

---