Eugenia Umińska

---

Życiorys

Dzieciństwo i wykształcenie

Eugenia Umińska przyszła na świat w rodzinie Teodora Piotra Józefa Umińskiego, herbu Cholewa, oraz Stanisławy z Czeczottów, herbu Ostoja. Już w wieku czterech lat zaczęła uczyć się gry na skrzypcach, a jako dziesięciolatka została studentką Konserwatorium Warszawskiego, pracując pod kierunkiem Józefa Jarzębskiego. Po zdaniu matury w Gimnazjum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej w 1926 roku, zdobyła dyplom z odznaczeniem w Konserwatorium Warszawskim w 1927 roku. Pracowała w orkiestrze Polskiego Radia oraz jako pierwszy skrzypek w Kwartecie Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. W latach 1928–1932 studiowała za granicą jako stypendystka Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, ucząc się od Ottokara Ševčíka w Czechosłowacji, a później u George Enescu w Paryżu, również jako stypendystka Polskiego Radia.

Początki kariery

W okresie od 1932 do 1934 roku Eugenia objęła stanowisko koncertmistrza Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie, co rozpoczęło jej międzynarodową karierę solistyczną. W ciągu lat 1934–1939 uczestniczyła w blisko 100 koncertach organizowanych przez ORMUZ, czyli Organizację Ruchu Muzycznego przy Towarzystwie Wydawnictw Muzyki Polskiej.

Wojna

Przed wybuchem II wojny światowej brała udział w koncertach z orkiestrami symfonicznymi w wielu krajach europejskich. Współpracowała z renomowanymi artystami takimi jak Karol Szymanowski, Grzegorz Fitelberg czy Artur Rodziński, a także z Zygmuntem Latoszewskim, Zygmuntem Dygatem, Jerzym Lefeldem i innymi. W trakcie wojny i okupacji, Eugenia Umińska była aktywna w Warszawie, grając z Kazimierzem i Marią Wiłkomirskimi w Trio Wiłkomirskich oraz występując w Kawiarni Woytowicza. W 1941 roku stworzyła Kwartet Umińskiej, w skład którego weszli m.in. Henryk Trzonek i Kazimierz Wiłkomirski. W 1943 roku, podczas koncertu konspiracyjnego, wykonała razem z Ireną Dubiską Suitę na dwoje skrzypiec autorstwa Grażyny Bacewicz. Kwartet Umińskiej miał również zaszczyt prawykonać II Kwartet smyczkowy Bacewicz tego roku. Po odmowie grania dla Niemców Eugenia ukrywała się i w końcu opuściła Warszawę, dokonując transkrypcji utworów na skrzypce. Uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim, a po wojnie mieszkała u przyjaciół w Ostrowcu Świętokrzyskim. W czasie wojny poślubiła Stefana Adama hr. Tarnowskiego, a w 1945 roku urodziła się ich córka Marta Helena Joanna, przyszła żona Pawła Taranczewskiego.

Po wojnie

W maju 1945 roku osiedliła się w Krakowie, gdzie została profesorem i rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie w latach 1964–1966. Pracowała również w Podstawowej Szkole Muzycznej oraz w Liceum Muzycznym w Krakowie. W gronie jej uczniów znaleźli się tacy muzycy jak Ewa Szubra-Jargoń oraz Kaja Danczowska. Prowadziła koncerty w Polsce oraz za granicą jako solistka i członkini zespołów kameralnych. Eugenia była redaktorem ponad 100 pozycji z literatury skrzypcowej, w tym Narodowego Wydania „Dzieł Wszystkich” Karola Szymanowskiego dla Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Była także członkiem Komitetu Redakcyjnego PWM, Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego i Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków. Otrzymała wiele nagród oraz odznaczeń za swoje osiągnięcia. Zygmunt Mycielski pisał o niej w 1961 roku: „Jej występ jest przeżyciem artystycznym nie tylko dlatego, że jej gra jest solidna, ale i dlatego, że odczuwamy to przeżycie artystyczne w niej samej.” Była jurorem na licznych międzynarodowych konkursach skrzypcowych, a jej życie zakończyło się 20 listopada 1980 roku w Krakowie. Spoczywa na cmentarzu Rakowickim (kwatera AA-wsch-8).

Ordery i odznaczenia

W ciągu swojej kariery Eugenia Umińska została odznaczona wieloma wyróżnieniami, które podkreślają jej osiągnięcia oraz znaczenie wprowadzanych przez nią innowacji. Wśród przyznanych jej odznaczeń znajdują się:

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1959),
• Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949).

Nagrody

Eugenia Umińska, wybitna postać w polskim świecie artystycznym, została wyróżniona licznymi nagrodami, które świadczą o jej nieprzeciętnym talencie i zaangażowaniu w kulturę. Do jej najważniejszych osiągnięć należą:

• nagroda Państwowa II stopnia za całość działalności artystycznej w 1955 roku,
• nagroda miasta Krakowa przyznana w 1960 roku.

---

Oceń: Eugenia Umińska

---