Witold Kula

---

Życiorys

Witold Kula pochodził z rodziny, w której jego rodzicami byli Jan oraz Jadwiga, znana z domu jako Liwska. W młodości uczęszczał do Gimnazjum im. Reja w Warszawie, gdzie w 1934 roku zdał maturę, a zaraz potem rozpoczął studia z zakresu historii na Uniwersytecie Warszawskim. Następnie przeniósł się na studia ekonomiczne do Wolnej Wszechnicy Polskiej. W okresie swojej edukacji był pod opieką Natalii Gąsiorowskiej. W 1939 roku obronił doktorat, którego promotorem był Stanisław Arnold.

W czasie II wojny światowej walczył jako żołnierz Armii Krajowej, współpracując z Biurem Informacji i Propagandy, a także uczestnicząc w tajnym nauczaniu. Był aktywnym uczestnikiem działań mających na celu ratowanie Żydów. Po klęsce powstania warszawskiego, jako podporucznik, trafił na siedem miesięcy do oflagu Grossborn.

Po wojnie, Kula rozpoczął pracę na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie w 1947 roku obronił habilitację. Już w 1950 roku objął profesurę na Uniwersytecie Warszawskim. Był również członkiem Marksistowskiego Zrzeszenia Historyków. W roku 1979 został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a od 1986 roku pełnoprawnym członkiem tej instytucji. W swojej karierze wykładał także w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych.

Jako współorganizator oraz profesor (w latach 1953–1968) Instytutu Historii PAN, w latach 1968–1970 pełnił funkcję prezesa Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Gospodarczej, a później został prezesem honorowym. W latach 1974–1983 był także wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Komisji Metrologii Historii. Kula specjalizował się w badaniach nad dziejami gospodarczo-społecznymi w Polsce, zajmował się metodologią historii oraz metrologią, postrzeganą jako odrębna dziedzina nauki. Dnia 20 sierpnia 1980 roku podpisał apel 64 naukowców, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o rozpoczęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami.

Jego badania naukowe wyróżniały się interdyscyplinarnym podejściem oraz nowatorstwem teoretycznym. Opierając się na tradycjach marksistowskich, udało mu się stworzyć oryginalne koncepcje dotyczące początków polskiego kapitalizmu. Zaproponował również model funkcjonowania peryferyjnego feudalizmu na ziemiach polskich w XVI–XVII wieku, co znalazło odzwierciedlenie w jego pracy, która została przetłumaczona na wiele języków, zatytułowanej „Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu” (Warszawa 1962). Najbardziej znaną publikacją Kuli jest „Miary i ludzie” (Warszawa 1970).

Od lat 60. Kula ściśle współpracował z historykami francuskiej Szkoły Annales, a jego prace były cytowane przez wybitnego przedstawiciela tej szkoły, Ferdynanda Braudela, uznawanego za jednego z najwybitniejszych europejskich historyków XX wieku.

Z rodziną Kuli związana była jego żona, Nina Assorodobraj-Kula, socjolog i profesor Uniwersytetu Warszawskiego, a także syn Marcin Kula. Witold Kula spoczywa na cmentarzu reformowanym przy ul. Żytniej w Warszawie, w kwaterze 2-5-4.

Uczniowie

Witold Kula w swojej karierze edukacyjnej miał zaszczyt wychować wielu utalentowanych uczniów. Wśród nich wyróżniają się niektórzy, którzy zyskali znaczne uznanie w różnych dziedzinach. Na szczególną uwagę zasługuje Jerzy Jedlicki, który jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych jego wychowanków, a także Andrzej Jezierski, Jacek Kochanowicz, Janina Leskiewiczowa oraz Tadeusz Łepkowski. Każdy z tych uczniów przyczynił się do rozwoju swojej dziedziny, kontynuując tradycje i wartości przekazywane przez Witolda Kulę.

Prace

Witold Kula to znakomity polski historyk gospodarczy, którego prace mają duże znaczenie w badaniach nad historią gospodarczą Polski. Poniżej przedstawiamy listę jego najważniejszych publikacji:

• Historia gospodarcza Polski w dobie popowstaniowej, 1864–1918 (1947),
• Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku (1956),
• Rozważania o historii (1958),
• Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (1962),
• Problemy i metody historii gospodarczej (1963),
• Miary i ludzie (1970),
• Historia, zacofanie, rozwój (1983),
• Wokół historii (1988),
• Rozdziałki (1996),
• Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836–1846, wyd. Marek Górny, Poznań-Wrocław 2002 („Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 61), s. 176.

---

Oceń: Witold Kula

---