Jerzy Jedlicki

---

Życiorys

Jerzy Jedlicki przyszedł na świat w rodzinie żydowskiej, która przeszła proces zasymilowania. Jego rodzice, Wiktor i Wanda, mieli wpływ na jego wczesne życie i wybory. W 1935 roku, on oraz jego brat, zostali ochrzczony w obrządku ewangelicko-reformowanym, co miało istotne znaczenie w kontekście ich późniejszego życia w trudnych czasach.

Nie podporządkowując się rozkazom niemieckim, rodzina Jedlickich nie osiedliła się w warszawskim getcie w 1940 roku. Od tamtego momentu Jerzy żył na aryjskich dokumentach jako Jerzy Jedlicki, nie wracając już do swojego pierwotnego nazwiska.

Później, w 1948 roku, ukończył szkołę średnią w Łodzi, a cztery lata później, w 1952 roku, zdobył dyplom z zakresu socjologii na Uniwersytecie Warszawskim. Potem wzniósł się na wyżyny akademickie, przyjmując stopień doktora w 1960 roku, a następnie doktora habilitowanego w 1967. W 1980 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a dziewięć lat później został profesorem zwyczajnym.

Od 1954 roku jego zawodowe życie związane było z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk, gdzie w 1991 roku objął kierownictwo Pracowni Dziejów Inteligencji, zastępując Ryszardę Czepulis-Rastenis. W pierwszej części lat osiemdziesiątych XX wieku wykonywał również obowiązki wykładowcy na Uniwersytecie Warszawskim. Jego badania naukowe koncentrowały się na historii kultury od XVIII do XX wieku oraz na historii społecznej.

Zaangażowanie w ruchy młodzieżowe rozpoczął w 1948 roku, kiedy to wstąpił do Związku Walki Młodych, a później do Związku Młodzieży Polskiej. W latach 1952-1968 był aktywnym członkiem PZPR, z której zrezygnował w 1968 roku w ramach protestu przeciwko wydarzeniom marcowym. Był jedynym pracownikiem Instytutu Historii PAN, który podjął decyzję o rezygnacji z członkostwa w partii w tamtym okresie. Współuczestniczył w dyskusjach w Klubu Krzywego Koła oraz podpisał Memoriał 101, dokument wyrażający sprzeciw polskich intelektualistów wobec zmian w Konstytucji PRL.

Od 1977 roku uczestniczył w organizacji Uniwersytetu Latającego, jako członek założyciel, wykładowca i członek rady programowej Towarzystwa Kursów Naukowych. Współpracował także z Studenckim Komitetem Solidarności, biorąc udział w konwersatoriach pod hasłem „Doświadczenie i Przyszłość”. W dniu sierpniowych wydarzeń 1980 roku był sygnatariuszem apelu, który złożyło 64 naukowców, literatów i publicystów do władz komunistycznych, nawołując ich do dialogu ze strajkującymi robotnikami. W krótkim czasie wstąpił do „Solidarności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego został internowany od grudnia 1981 do lipca 1982 roku. Po uwolnieniu publikował artykuły w drugim obiegu, w tym w „Tygodniku Mazowsze”.

Po transformacji ustrojowej w Polsce w III RP, zaangażował się w różnorodną działalność, w tym w Pen Club. Był członkiem rady nadzorczej Polskiej Agencji Informacyjnej, przewodniczącym rady programowej Stowarzyszenia Przeciwko Antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita, oraz członkiem Collegium Invisibile.

Jerzy Jedlicki spoczywa w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze A38–1–28.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2011 roku prezydent Bronisław Komorowski uhonorował Jerzego Jedlickiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, co stanowi znaczące wyróżnienie w polskim systemie odznaczeń.

Warto zwrócić uwagę na wcześniejsze osiągnięcia Jedlickiego, które również zasługują na podkreślenie. W 2009 roku otrzymał prestiżową Nagrodę im. Jerzego Giedroycia za książkę „Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918”, napisaną wspólnie z Maciejem Janowskim oraz Magdaleną Micińską. To dzieło zostało docenione za swoje wkład w historiografię polską.

W 2012 roku, dzięki swoim wybitnym osiągnięciom, Jerzy Jedlicki został laureatem Nagrody Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego, co potwierdza jego znaczącą rolę w kulturze i literaturze polskiej.

W 2015 roku wyróżniony został także Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w kategorii nauki humanistyczne i społeczne, co stanowi dowód na uznanie jego pracy jako badacza i autora.

Publikacje

Jerzy Jedlicki jest autorem wielu znaczących dzieł, które przyczyniają się do zrozumienia historii i kultury Polski. Jego publikacje odkrywają różnorodne aspekty społecznych i historycznych tematów. Poniżej znajdują się niektóre z kluczowych tytułów jego prac:

• Klejnot i bariery społeczne: przeobrażenia szlachectwa polskiego w schyłkowym okresie feudalizmu, Warszawa 1968,
• Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują: studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku, PWN, Warszawa 1988,
• Źle urodzeni, czyli o doświadczeniu historycznym, Aneks, Londyn 1993,
• Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Sic!, Warszawa 2000,
• Błędne koło 1832–1864, [w:] Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918, Instytut Historii PAN, Warszawa 2008.

---

Oceń: Jerzy Jedlicki

---