Tadeusz Dzierzgowski

---

Życiorys

Tadeusz Dzierzgowski przyszedł na świat w rodzinie Ignacego oraz Heleny z Niklasów. W 1919 roku ukończył kurs w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych w Poznaniu, a następnie kontynuował naukę w Warszawie w Francuskiej Szkole Pilotów. Jako obserwator brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie służył w 12. eskadrze wywiadowczej oraz 13. eskadrze myśliwskiej. Szczególnie wyróżnił się w trakcie wykonywania długodystansowych lotów wywiadowczych, które prowadziły głęboko na teren przeciwnika. Podczas wielu misji bojowych bombardował strategiczne cele, takie jak dworzec kolejowy w Mińsku i Bobrujsku, w lipcu i sierpniu 1919 roku.

Tadeusz Dzierzgowski, będąc podchorążym, razem z kapitanem Władysławem Jurgensonem wystartował 10 maja 1920 w celu zbombardowania bolszewickich pozycji. W trakcie lotu dostrzegli zagrażające im bolszewickie myśliwce Nieuport, które przygotowywały się do ataku na polską eskadrę. Para w składzie Dzierzgowski-Jurgenson leciała obciążonym samolotem wywiadowczym LVG C.VI, który nie był przystosowany do walki powietrznej. Mimo to, zaatakowali bolszewickie maszyny, co pozwoliło na odciągnięcie wroga i uratowanie pozostałych polskich lotników. Niestety, podczas walki, LVG został poważnie uszkodzony przez ogień radzieckiego pilota Grigorija S. Sapożnikowa. Zmuszeni do awaryjnego lądowania, wylądowali na terytorium wroga, w okolicach Żłobina, gdzie obaj piloci zostali wzięci do niewoli.

Po osiągnięciu rozejmu z Sowietami, Tadeusz Dzierzgowski zdołał odzyskać wolność, podczas gdy los jego towarzysza, Władysława Jurgensona, był tragiczny; uznano go za dezertera z armii carskiej i po brutalnym śledztwie i torturach, zginął przez rozstrzelanie.

Po wojnie, Dzierzgowski wrócił do kraju i w 1921 roku rozpoczął służbę w 3. pułku lotniczym w Poznaniu. 1 czerwca 1921 roku awansowano go na podporucznika, a od 1 grudnia został przydzielony do 1. pułku lotniczego w Warszawie. Z rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L. 3351 z 1922 roku otrzymał tytuł oraz odznakę obserwatora za zasługi w Wojskach Lotniczych. 1 października 1924 roku, już jako porucznik, trafił do Szkoły Pilotów.

W 1926 roku Dzierzgowski został przeniesiony do kadry oficerów lotnictwa, przy czym jego starszeństwo datowano na 1 grudnia 1923 roku. Od 1927 roku był pracownikiem Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 2, a od 1929 roku pełnił funkcję adiutanta. W 1932 roku awansowany na kapitana, równocześnie z dniem 1 stycznia 1932 roku, miał istotny wpływ na rozwój lotnictwa szkoleniowego. Po utworzeniu Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Bydgoszczy, a następnie w Krośnie, został zastępcą dowódcy 2. eskadry szkolnej, a następnie 3. eskadry.

W późniejszym okresie piastował stanowisko zastępcy komendanta, a w 1935 roku objął funkcję dyrektora nauk. Mianowany na stopień majora 19 marca 1938 roku, zajął 13. lokatę w korpusie oficerów lotnictwa, w grupie liniowej. W marcu 1939 roku był dowódcą II dywizjonu szkolnego.

We wrześniu 1939 roku, podczas ewakuacji szkoły w rejonie Łucka, Dzierzgowski został wzięty do niewoli przez wojska sowieckie. Przebywał w obozie w Starobielsku, gdzie wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie. Jego zwłoki pogrzebano potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach; obecnie, od 17 czerwca 2000 roku znajduje się tam oficjalny Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Dzierzgowski figuruje na Liście Starobielskiej NKWD pod numerem 952.

Upamiętnienie

W dniu 5 października 2007 roku minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, podjął ważną decyzję, mianując go pośmiertnie na stopień podpułkownika.

Ten niezwykle istotny awans został oficjalnie ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie szczególnej uroczystości zatytułowanej „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

Wśród licznych odznaczeń i orderów, jakie otrzymał Tadeusz Dzierzgowski, wyróżniają się następujące:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 8094,
• Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 19 marca 1935 roku,
• Polowa Odznaka Obserwatora nr 56, nadana 11 listopada 1928 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Korony Rumunii, nadany w Rumunii,
• rumuńska Odznaka Obserwatora, przyznana w 1929 roku.

---

Oceń: Tadeusz Dzierzgowski

---