Piotr Szembek (1788–1866)

Wojsko i służby mundurowe

Piotr Szembek, znany z herbu Szembek, to postać, która urodziła się 14 grudnia 1788 roku w Warszawie. Jego życie zakończyło się 21 marca 1866 roku w Siemianicach.

Jako hrabia oraz generał dywizji Wojska Polskiego, Szembek odegrał istotną rolę w historii Polski. Jego osiągnięcia wojskowe oraz wpływ na wydarzenia ówczesnej epoki zasługują na szczególne wyróżnienie.

Życiorys

Piotr Szembek przyszedł na świat 14 grudnia 1788 roku w stolicy Polski, Warszawie, w rodzinie Józefa Ignacego oraz Kunegundy z Walewskich. Naukę pobierał w Akademii Wojskowej w Berlinie, co w późniejszym życiu zaowocowało zaangażowaniem w sprawy wojskowe. Już od 1807 roku służył w wojskach Księstwa Warszawskiego, a następnie w Królestwie Polskim. W hierarchii armijnej zajął stanowisko kapitana Księstwa Warszawskiego. Wśród jego wojskowych osiągnięć znajduje się udział w inwazji na Rosję w 1812 roku.

W 1813 roku, w Gdańsku, zawarł małżeństwo z Fryderyką Becu de Tavernier. Z tego związku narodził się ich syn, hrabia Aleksander Szembek, który w latach 1824-1830 był uczniem znanego polskiego poety romantycznego, Józefa Bohdana Zaleskiego. Ponadto, w okresie od 24 maja 1829 roku do 24 stycznia 1831 roku, dowodził 3 Brygadą 1 Dywizji Piechoty w Sochaczewie.

W dniu 17 stycznia 1816 roku Piotr uzyskał tytuł hrabiego, co zostało potwierdzone w Królestwie Kongresowym w 1820 roku. W 1829 roku awansował na stopień generała brygady. W czasie powstania listopadowego (1830–1831) pełnił funkcję gubernatora wojskowego Warszawy od 4 do 16 grudnia 1830 roku. Był także członkiem Rady Wojennej oraz dowódcą 4 Dywizji Piechoty, gdzie brał udział w kluczowych bitwach, takich jak bitwa pod Wawrem i Olszynką Grochowską. Cieszył się zaufaniem swoich żołnierzy, co potwierdzała znana sentencja: „Ufaj Szembekowi. Szembek nie zdradzi”.

Wśród jego współpracowników był Franciszek Kacper Fornalski, jeden z jego adiutantów. Niestety, z powodu spięć z naczelnym dowódcą, generałem Janem Skrzyneckim, Piotr został zdymisjonowany. Mimo to, nie zrezygnował z kariery wojskowej, służąc jako ochotnik w korpusie Jana Kantego Juliana Sierawskiego. Po dymisji Skrzyneckiego, Szembek powrócił do służby wojskowej, awansując na stopień generała dywizji.

Po zakończeniu powstania, osiedlił się w swoim majątku w Siemianicach koło Kępna w Wielkopolsce. W wyniku represji politycznych, w 1835 roku rosyjskie władze nałożyły na niego karę w postaci konfiskaty dóbr ze względu na jego zaangażowanie w powstanie listopadowe.

Będąc członkiem loży wolnomularskiej Français et Polonais, jego obywatelska działalność zapisała się w pamięci. Z jego nazwiska powstała nazwa plac Szembeka w Warszawie, obok którego znajduje się kościół parafialny Najczystszego Serca Maryi oraz centrum handlowe i Bazar Szembeka na Grochowie. Dodatkowo, przy ul. Boremlowskiej 6, w pobliżu placu Szembeka, mieści się Szkoła Podstawowa nr 374 im. gen. Piotra Szembeka.

W okresie zaboru ziem polskich przez Rosjan, pamiątki po Piotrze Szembeku gromadzono w pałacu w Czarnominie na Podolu. W latach 1996–1999 imię generała Piotra Szembeka nosiła 4 Brygada Zmechanizowana stacjonująca w Gorzowie Wielkopolskim.

Ordery i odznaczenia

Piotr Szembek, żyjąc w latach 1788-1866, był niezłomnym żołnierzem i dowódcą, który otrzymał liczne wyróżnienia za swoje zasługi w służbie wojskowej. Oto szczegółowa lista odznaczeń, które otrzymał w ciągu swojej kariery:

  • Order Virtuti Militari IV klasy (1809),
  • Order Virtuti Militari III klasy (1810),
  • Order Legii Honorowej V klasy (1813),
  • Order św. Włodzimierza IV klasy (1816),
  • Order św. Anny II klasy (1819),
  • Order św. Stanisława II klasy (1829),
  • Znak Honorowy za 20 lat służby (1830),
  • Medal św. Heleny (1857),
  • Order Orła Czerwonego II klasy (1861).

Przypisy

  1. Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.
  2. Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 235.
  3. Michał Baczkowski: Szembek Piotr (1788–1866). [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XLVIII/2012-2013 [on-line]. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 02.04.2019 r.]
  4. Kuryer Litewski, nr 130, 29.10.1820 r.
  5. Rocznik woyskowy Królestwa Polskiego z roku 1827, s. 12.
  6. Tygodnik Petersburski, 1835, nr 75, s. 232.
  7. Kronika powstań polskich 1794–1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 112, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097.
  8. Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980, s. 379.
  9. Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 63.
  10. JózefJ. Tretiak JózefJ., Bohdan Zaleski do upadku powstania listopadowego 1802-1831, Kraków 1911, s. 204.
  11. Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 910.
  12. MariaM. Szembek MariaM., Jenerał Piotr Szembek 1788-1866, Kraków 1902, s. 7.

Oceń: Piotr Szembek (1788–1866)

★★★★★
Średnia ocena:4.93 Liczba ocen:17