Tadeusz Wacław Dobrzyński, herbu Jelita, to postać znana z bogatej historii, urodzony 23 sierpnia 1898 roku w Warszawie. Jego życie to przykład zaangażowania w służbę wojskową oraz działalność patriotyczną, które miały miejsce w burzliwych czasach XX wieku.
Był on podpułkownikiem Wojska Polskiego oraz członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Weteran Legionów Polskich, Dobrzyński brał udział w wielu ważnych wydarzeniach historycznych, w tym w wojnie z bolszewikami, co pokazuje jego odwagę i determinację. Wyróżnił się zwłaszcza w bitwie o Monte Cassino, gdzie jego działania przyczyniły się do zwycięstwa.
W 1970 roku Tadeusz Dobrzyński uzyskał stopień harcmistrza w Polsce Ludowej. Jego działalność nie ograniczała się jedynie do służby wojskowej. W 1983 roku był twórcą kwatery sapera na Starym Cmentarzu Komunalnym w Stargardzie, co pokazuje jego chęć upamiętnienia i honorowania poległych w walkach.
Zmarł 7 lutego 1989 roku w Stargardzie Szczecińskim, pozostawiając po sobie nie tylko wspomnienia, ale również ważny ślad w historii Polski.
Życiorys
Lata I wojny światowej i II Rzeczypospolitej
Tadeusz Dobrzyński przyszedł na świat 23 sierpnia 1898 roku w stolicy Polski – Warszawie. Jego edukacja rozpoczęła się w 1909 roku, kiedy to rozpoczął naukę w prywatnym Gimnazjum Realnym im. Emiliana Konopaczyńskiego, gdzie uczęszczał do 1915 roku.
W wieku 12 lat, 1 stycznia 1911 roku, dołączył do 1 Warszawskiej Konspiracyjnej Drużyny Harcerskiej. Już w 1914 roku zaczął pełnić obowiązki w Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie ukończył szkołę podoficerską. Od początku 1916 roku związał się z 4 pułkiem piechoty Legionów Polskich III Brygady LP, stając się ochotnikiem i biorąc udział w walkach I wojny światowej. Jego odwaga i determinacja ujawniły się szczególnie w bitwie pod Kostiuchnówką nad rzeką Styr, gdzie odniósł rany.
Zaraz po zakończeniu I wojny światowej, 11 listopada 1918 roku, brał udział w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy w Warszawie, gdzie z zapałem zdobył Cytadelę, dworzec główny oraz odwach. Był jednym z pierwszych żołnierzy, którzy z asystą podnieśli flagę państwową na Placu Saskim. Niestety, tego samego dnia odniósł postrzał w nogę.
Jego męstwo zostało nagrodzone Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, przyznanym mu przez Józefa Piłsudskiego za jego działania w czasie walk. W kolejnych latach, od 1919 do 1921 roku, Dobrzyński brał udział w zmaganiach na froncie wschodnim w Wołyniu, Białorusi i Lwowie. Jako podporucznik piechoty, dowodził kilkoma jednostkami, zdobywając uznanie. W 1920 roku, za swój udział w wojnie przeciwko bolszewikom, został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Po zakończeniu konfliktów zbrojnych, w 1921 roku uzyskał maturę w Gimnazjum Realnym nr 6 we Lwowie. W 1922 roku, jako podporucznik w rezerwie, miał przydział do 4 pułku piechoty Legionów. W latach 1922–1928 odbywał studia na Uniwersytecie Warszawskim, równocześnie służąc wojskowo. Jego kariera wojskowa kontynuowała się w 1924 roku, kiedy to został oficerem w stopniu porucznika. Przeszedł liczne kursy, w tym w Toruniu, co pozwoliło mu na dalszy rozwój w armii.
Decyzją ze względu na stan zdrowia, Dobrzyński przeszedł na emeryturę 1 sierpnia 1929 roku, jednak wciąż pozostawał w ewidencji wojskowej.
Lata II wojny światowej
W obliczu nadciągającego konfliktu, 1 sierpnia 1939 roku, Tadeusz Dobrzyński podjął starania o powrót do czynnej służby wojskowej. Dzięki zgodzie ministra spraw wojennych, dołączył do armii przed wybuchem II wojny światowej. Uczestniczył w kampanii wrześniowej, w tym w bitwie pod Iłżą. Jego jednostka walczyła z Niemcami aż do 18 września, po czym został on rozbrojony przez Armię Czerwoną jako zastępca dowódcy obrony Krzemieńca na Wołyniu.
Zamknięty przez NKWD, osadzony w obozie, Dobrzyński spędził dwa lata w ciężkich warunkach, pracując w lesie.
Po zwolnieniu, 30 lipca 1941 roku, dołączył do Armii Polskiej gen. Władysława Andersa, formowanej w ZSRR. Jako dowódca 3 baterii 10 pułku artylerii lekkiej, zyskał reputację, kończąc Kurs Kwatermistrzów Wyższych Jednostek i pełniąc tę rolę w Iranie oraz Palestine, gdzie brał udział w kluczowych starciach o Tobruk i Ankonę. Jego heroizm objawił się ponownie, gdy podczas walk pod Monte Cassino w 1944 roku został ciężko ranny, po czym ewakuowano go do szpitala.
Później Dobrzyński przeszedł do dowództwa 2 Polskiego Korpusu, gdzie zajmował stanowisko oficera do spraw specjalnych. W 1944 roku, został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Wojsk Pancernych w regionie Apulia,kiedy jego kariera zaczęła zmierzać ku końcowi.
Lata powojenne
Po wojnie, 19 marca 1946 roku, Dobrzyński znalazł się na terenie Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuował służbę wojskową. Po powrocie do kraju w październiku 1947 roku, zamieszkał w Wołominie. Służył w Ludowym Wojsku Polskim aż do demobilizacji w 1948 roku, a następnie pełnił rozmaite funkcje zawodowe, pracując m.in. w Centralnym Zarządzie Zakładu Osiedli Robotniczych w Warszawie.
W 1956 roku osiedlił się w Legionowie, gdzie jego rodzina powiększyła się o syna Jerzego. Jego przeszłość wojenna przyczyniła się do dalszych kłopotów z ówczesnymi władzami. Dopiero w 1968 roku zdobył stopień kapitana, a pięć lat później już majora. W 1982 roku, dzięki swoim staraniom, został awansowany przez gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego na podpułkownika.
Tadeusz Dobrzyński aktywnie angażował się społecznie, pracując na rzecz organizacji weteranów oraz w Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, gdzie zapisał się do Koła Nr 19 w Stargardzie. Jego zasługi dla pamięci narodowej ujawniły się szczególnie w 1983 roku, kiedy był pomysłodawcą kwatery sapera na Cmentarzu Komunalnym w Stargardzie Szczecińskim. Zmarł 7 lutego 1989 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu przy ulicy Kościuszki, gdzie został pochowany w kwaterze D07. Jego nagrobek został uhonorowany wpisem do Ewidencji grobów weteranów walk o wolność Polski.
Życie prywatne
Tadeusz Dobrzyński był osobą z rodzinnymi korzeniami w prawniczym świecie. Jego ojciec, Wacław Michał Dobrzyński, był adwokatem, a matka, Kazimiera Stefania, pochodziła z rodziny Sławińskich.
Rodzina Dobrzyńskich była liczna, a Tadeusz miał troje rodzeństwa: Janinę Marię Block-Bolten, która była spokrewniona z herbem Trzy Orle Skrzydła, Wandę Zofię Ciemniewską, należącą do herbu Prawdzic, oraz brata Benedykta Jerzego Dobrzyńskiego.
W życiu osobistym Tadeusz Dobrzyński miał dwie żony. Jego pierwsza małżonka, Antonina z Zalewskich, która przyszła na świat w 1900 roku, obdarzyła go dwoma synami: Stefanem, urodzonym w 1921 roku, oraz Andrzejem, który przyszedł na świat w 1928 roku.
Druga żona, Barbara Grabowska, z którą związał się w późniejszych latach, była urodzona w 1919 roku, a zmarła w 1985 roku. Ich syn, Jerzy, urodził się w 1956 roku w Legionowie i obecnie mieszka w Stargardzie.
Awanse
W tej części przedstawimy awanse Tadeusza Dobrzyńskiego, który swoją karierę wojskową rozpoczął w okresie po I wojnie światowej.
- po uzyskaniu stopnia podporucznika w 1919 roku,
- następnie awansował na porucznika w 1924 roku.
Dalsze awanse przyznane w stanie spoczynku to:
- kapitan w 1968 roku,
- major w 1973 roku,
- podpułkownik w 1982 roku.
Ordery i odznaczenia
Tadeusz Dobrzyński, znany z licznych osiągnięć i zasług, został odznaczony wieloma prestiżowymi medalami oraz odznaczeniami w uznaniu jego męstwa i poświęcenia. Poniżej znajduje się lista wyróżnień, które przyznano mu w trakcie jego działalności:
- Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari,
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
- Medal Niepodległości,
- Srebrny Krzyż Zasługi – dwukrotnie (w latach 1924 oraz 1928),
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie (w roku 1921),
- Medal za Wojnę 1918-1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino – Nr 42741,
- Medal Wojska – czterokrotnie (w latach 1945-1946),
- Krzyż Walecznych „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”,
- Krzyż Walecznych „za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”,
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”,
- Krzyż Wojenny Croix de Guerre,
- Medal za Wojnę Medaille de la Guerre,
- Medal Zwycięstwa Medaille de la Victoire,
- Krzyż Zasługi Wojennej (Crocce Marito di Guerra),
- Medal Obrony (The Defence Medal),
- Gwiazda za Wojnę The War Star,
- Gwiazda Italii 1945 (The Italy Star 1945),
- i inne.
Wszystkie te odznaczenia stanowią dowód na niezwykłe osiągnięcia Tadeusza Dobrzyńskiego oraz jego niezłomnego ducha w walce o wolność i niezależność.
Przypisy
- Nagrobek pomysłodawcy kwatery saperów na cmentarzu w Stargardzie, w ewidencji grobów weteranów [online], stargard.news [dostęp 09.03.2024 r.]
- 3 Szpital Wojenny [online], krzyz.montecassino.eu [dostęp 06.10.2023 r.]
- Family Genealogy. Jerzy Dobrzyński [online], genealogiapolska.pl [dostęp 06.10.2023 r.]
- Apel pamięci na odnowionej kwaterze saperów w Stargardzie [online], stargard.news [dostęp 03.10.2023 r.]
- Upamiętniono twórcę kwatery saperów [online], rii.pl [dostęp 03.10.2023 r.]
- Koło się rozpadło, pożegnali sztandar [online], rii.pl [dostęp 03.10.2023 r.]
- Wojskowe Biuro Historyczne. Akta personalne Tadeusza Wacława Dobrzyńskiego [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 02.10.2023 r.]
- Centralne Archiwum Wojskowe. Dobrzyński Tadeusz Wacław [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 03.10.2023 r.]
- Maćkowiak 2018 r., s. 6.
- Szczęsna 2012 r., s. 27.
- Szczęsna 2012 r., s. 26-27.
- Szczęsna 2012 r., s. 26.
- Szczęsna 2012 r., s. 25.
- Szczęsna 2012 r., s. 25-26.
- Radziszewski 1989 r., s. 18.
- Rozkaz MON 0286 z 07.10.1982 r.
- Słomski 2023 r., s. 11.
- Szczęsna 2012 r., s. 121.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Juliusz Stanisław Zdanowski | Józef Lex | Jan Schuch | Michaił Awgustinowicz | Jerzy Złotowski | Cecylia Piaskowska | Henryk Nakoniecznikoff | Maria Całka | Władysław Dragat | Zbigniew Belina-Prażmowski-Kryński | Zofia Dziewiszek-Andrychowska | Karol Nachtlicht-Światełko | Czesław Szyndler | Franciszek Łuszczewski | Józef Dwernicki | Stanisław Pietrzyk | Henryk Krukowski | Leo Pokrowsky | Halina Nieniewska | Adam Krasiński (cichociemny)Oceń: Tadeusz Dobrzyński