Stanisław Ryszard Dobrowolski

---

Życiorys

Stanisław Ryszard Dobrowolski przyszedł na świat 14 marca 1907 roku w Warszawie. Pochodził z robotniczej rodziny, której członkowie nosili nazwiska Franciszek i Władysława z Jasieńskich. Swoją edukację zakończył w Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Reja, gdzie zdał maturę. Następnie, w latach 1926–1927, podjął studia na Uniwersytecie Warszawskim, specjalizując się w filologii polskiej. Po tym okresie, w latach 1927–1929, kontynuował naukę na kierunku prawa.

W 1926 roku zadebiutował jako poeta, publikując swoje utwory w czasopiśmie „Robotnik”. Jego debiutancki tom poezji, zatytułowany Pożegnanie Termopil, został wydany w 1929 roku. W dniu 1 czerwca 1930 roku był jednym z świadków na prawosławnym ślubie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. W latach trzydziestych ubiegłego wieku zainicjował zrzeszenie poetyckie o nazwie Kwadryga i był rzecznikiem, współpracując z Lucjanem Szenwaldem w promowaniu radykalnego programu „sztuki uspołecznionej”. W 1937 roku Dobrowolski objął funkcję redaktora w miesięczniku „Nowa Kwadryga”.

Podczas niemieckiej okupacji, artysta zaangażował się w konspirację literacką i brał aktywny udział w powstaniu warszawskim. Jako oficer Armii Krajowej używał pseudonimu Goliard. Po wojnie trafił do Stalagu 344 Lamsdorf w Łambinowicach, a następnie Oflagu IID Gross-Born. Z chwilą wyzwolenia Warszawy wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego, gdzie zyskał tytuł oficera politycznego oraz korespondenta wojennego dla „Polski Zbrojnej” podczas operacji zdobycia Berlina.

Po zakończeniu działań wojennych Dobrowolski pełnił rolę redaktora w czasopiśmie „Polska Zbrojna”. W latach 1945–1946 był sekretarzem generalnym Związku Zawodowego Literatów Polskich, a następnie, od 1947 do 1948 roku, pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego „Nowin Literackich”. W swoim zawodowym życiu został również dyrektorem departamentu w Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz przez dwadzieścia lat, od 1949 do 1968 roku, sprawował urząd prezesa ZAIKS-u. W latach 1954–1957 kierował literacko Zespołem Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Również jako redaktor naczelny „Żołnierza Polskiego” w latach 1958–1959 oraz wiceprezes Związku Literatów Polskich w latach 1954–1964, przyczynił się do rozwoju życia literackiego w Polsce. Od 1949 roku był członkiem PZPR, gdzie awansował do stopnia pułkownika Wojska Polskiego.

W 1947 roku napisał broszurę propagandową, a w 1968 roku wspierał politykę PZPR. W kolejnym roku wydał powieść Głupia sprawa, która była krytykowana za swoje antysemickie treści. W 1976 roku ostro skrytykował robotnicze protesty w Radomiu i Ursusie, na co zespół „Kult” nawiązał w swoim utworze „45–89”. Od 1974 roku działał w Zarządzie Głównym, a w 1983 roku dołączył do Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Był mężem Sabiny Stefanii z d. Figiel, która zmarła w 1991 roku. Zakończył swoje życie w Warszawie, a jego ciało zostało złożone na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 31 A-tuje-8).

W odpowiedzi na ustawę z dnia 1 kwietnia 2016 roku, dotyczącej zakazu propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, Wojewoda Mazowiecki, poprzez zarządzenie zastępcze z dnia 13 grudnia 2017 roku, zmienił nazwę ulicy w Płocku, wcześniej noszącej imię Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego, na Braci Jeziorowskich.

Charakterystyka twórczości

W twórczości Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego widoczne są elementy tradycji romantycznej, szczególnie w jego przedwojennych dziełach. Główna tematyka, jednak, oscyluje wokół protestów społecznych i ruchów rewolucyjnych. Przykładem tej tematyki jest utwór „Powrót na Powiśle”, w którym autor opisuje wydarzenia związane z rewolucją 1905 roku. Warszawa, z jej atmosferą oraz tradycjami, staje się dla niego centralnym punktem narracji.

W czasie niemieckiej okupacji Dobrowolski zamiast prozy, skupił się na pisaniu tekstów do pieśni patriotycznych. Jego utwory, takie jak „Szturmówka” i „Warszawskie dzieci”, zdobyły dużą popularność wśród społeczeństwa.

Wiersze powojenne charakteryzują się osobistą tematyką, w której autor dzieli się swoimi refleksjami i przeżyciami. Tematyka ta odnajduje wyraz w tomikach poezji takich jak „Nasza rzecz”, „A jeśli komu droga…” czy „Dom i inne wiersze”. Dobrowolski jest także autorem powieści historycznych. Jego dzieła „Jakub Jasiński, młodzian piękny i posępny” oraz cykl „Czerwieńcy” koncentrują się na tematyce insurekcji kościuszkowskiej. Dodatkowo, powieści „Saga rodzin” oraz „Na Powiślu i na Woli” opowiadają o dziejach warszawskich rodzin robotniczych.

Inne powieści, takie jak „Nasz czas”, „Trudna wiosna”, „Głupia sprawa” oraz „Esperanza”, nawiązują do tradycji rewolucyjnych oraz wydarzeń związanych z wojną domową w Hiszpanii w 1936 roku i okresem II wojny światowej. W szczególności, poemat „Generał Walter” został dedykowany generałowi Karolowi Świerczewskiemu, który zmarł w 1947 roku. Dobrowolski jest również autorem tekstu hymnu XVII Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie, a także wiersza „Stalin”, dedykowanego Józefowi Stalinowi.

Jego zainteresowania Warszawą doprowadziły do współpracy z Mieczysławem Bermanem. Razem wydali książkę „Bruki Warszawy”, w której ukazali życie warszawskich robotników.

Dobrowolski tłumaczył także poezję radzieckich autorów, w tym Mikołaja Asiejewa oraz Maksyma Tanka. Za swoje osiągnięcia artystyczne został uhonorowany wieloma nagrodami, w tym nagrodą Ministra Obrony Narodowej II stopnia w latach 1963 i 1976 oraz nagrodą literacką Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w 1965 roku. Dwukrotnie został laureatem Nagrody m.st. Warszawy, w 1950 i 1965 roku.

Dorobek literacki

Poezja

W zakres twórczości poetyckiej Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego wchodzą liczne dzieła, które ukazują jego unikalny styl oraz wrażliwość na otaczający świat. Oto lista jego najważniejszych wierszy:

• A jeśli komu droga… – 1959,
• Autoportret – 1932,
• Dom i inne wiersze – 1964,
• Doświadczenia – 1974,
• Generał Walter – 1949,
• Janosik z Tarchowej – 1937,
• Drugi notatnik warszawski – 1955,
• Lirycznie i nielirycznie – 1974,
• Nad Norwidem – 1935,
• Nasza rzecz – 1953,
• Nim się stanie – 1967,
• Notatnik warszawski – 1950,
• Pieśni o wojnie i pokoju – 1978,
• Pióro na wichrze – 1946,
• Poezje wybrane – 1953,
• Powrót na Powiśle – 1935,
• Pożegnanie Termopil – 1929,
• Szturmówka – okupacja,
• Warszawskie dzieci – 1944,
• Wiersze i poematy – 1966,
• Wróżby – 1934.

Proza

W dziedzinie prozy Dobrowolski również pozostawił po sobie szeroki ślad. Jego powieści i opowiadania charakteryzują się różnorodnością tematyczną oraz głębią analizy społecznej. Oto niektóre z jego kluczowych dzieł prozatorskich:

• Baśń o Janosiku – 1955,
• cykl Czerwieńcy: cz. 1 Warszawska karmaniola – 1955, cz. 2 Piotr i Anna – 1957,
• Drugi notatnik warszawski – 1955,
• Dzień dzisiejszy – 1966,
• Esperanza – 1976,
• Głupia sprawa – 1969,
• Jakub Jasiński, młodzian piękny i posępny – 1951,
• Na powiślu i na Woli – 1974,
• Nasz czas – 1961,
• Notatnik warszawski – 1950,
• Saga rodu – 1971,
• Trudna wiosna – 1961.

Publicystyka i pamiętniki

W tej kategorii Dobrowolski wykazuje talent do refleksji nad rzeczywistością oraz umiejętność krytycznego spojrzenia na otaczający go świat. Jego najważniejsze teksty publicystyczne oraz pamiętniki to:

• Miłe złego początki – 1984,
• Tamte dni i lata – 1981,
• Wolność – ale jaka? – 1947.

Dramaty

Na koniec, w jego dorobku literackim znajdują się również dramaty, które ukazują nie tylko talent dramaturgiczny, ale także głęboką analizę ludzkich emocji i relacji. Najistotniejszym dziełem w tej dziedzinie jest:

• Spartakus – 1947.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Ryszard Dobrowolski był postacią, której poświęcenie i wkład w pracę na rzecz ojczyzny zostały uhonorowane wieloma odznaczeniami. Jego osiągnięcia znalazły uznanie w różnych okresach historycznych, co pokazuje liczba i różnorodność przyznanych mu medali oraz orderów.

• Order Budowniczych Polski Ludowej (1977),
• Order Sztandaru Pracy I klasy,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (dwukrotnie: po raz pierwszy 11 lipca 1955),
• Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949),
• Krzyż Walecznych,
• Krzyż Partyzancki,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955),
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967),
• Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1960),
• Order Przyjaźni Narodów (ZSRR, 1984).

---

Oceń: Stanisław Ryszard Dobrowolski

---