Elżbieta Jaraczewska

---

Życiorys

Elżbieta Krasińska przyszła na świat 10 stycznia 1791 roku w Warszawie. Jej rodzina wywodziła się z najznakomitszych rodów polskich. Ojciec Elżbiety, Kazimierz Krasiński, pełnił funkcję oboźnego wielkiego koronnego, a jego matka Anna Ossolińska, była córką Aleksandra Macieja, który piastował tytuł miecznika litewskiego. Para doczekała się dwojga dzieci – Józefa Macieja Wawrzyniec Onufrego, który urodził się w 1783 roku oraz Elżbiety. Rodzina Krasińskich była jedną z najbardziej prestiżowych, a jej członkom przysługiwał tytuł hrabiowski. Brat Elżbiety, Józef, osiągnął status jednego z najbogatszych ludzi w Polsce.

Wczesne dzieciństwo Elżbieta spędziła w rodzinnym majątku w Zegrzu, a później przeniosła się do Galicji. W 1802 roku osiedliła się w Radziejowicach, pod Warszawą. Ona i jej rodzeństwo otrzymali staranne i wszechstronne wykształcenie.

W 1815 roku wyszła za mąż za Adama Jaraczewskiego, urodzonego 17 lutego 1785 roku w Lubini Małej nieopodal Jarocina. Po zawarciu małżeństwa, około końca 1815 roku, małżonkowie przenieśli się do Borowicy, która leżała około 30 km od Lublina.

W latach 1815-1830 Elżbieta podróżowała głównie pomiędzy swoimi majątkami, w szczególności Borowicą i Żuliną, gdzie prawdopodobnie napisała wszystkie swoje powieści.

Jednym z najbardziej interesujących fragmentów jej życia była znajomość z Johannem Wolfgangiem Goethem, którą nawiązała w 1818 roku podczas swojego pobytu w Karlsbadzie.

Jaraczewscy pozostawali w Borowicy aż do wybuchu powstania listopadowego. Adam Jaraczewski przystąpił do powstania w stopniu pułkownika i organizował 1 pułk jazdy lubelskiej, który później nosił numer 10. Elżbieta, zmuszona do opuszczenia swojego majątku, przeniosła się do Krakowa. Już nigdy nie powróciła do Borowicy, podobnie jak jej mąż, który zmarł 22 lipca 1831 roku w Płocku, a jego ciało spoczęło w rodzinnym majątku w Jaraczewie.

Elżbieta Jaraczewska zmarła 30 września 1832 roku w Krakowie. Przyczyną jej śmierci był najprawdopodobniej nowotwór, chociaż niektórzy sugerowali, że przyczyną była choroba nerwowa, która mogła być skutkiem wieści o zgonie męża. Po jej śmierci dobroczynne działalności, które zapoczątkowała, zakończyły się, a majątek przeszedł w ręce Józefa Krasińskiego.

Twórczość

Ważniejsze utwory

Elżbieta Jaraczewska, znana z uwagi na swój talent literacki, stworzyła szereg istotnych dzieł, które wpisały się w historię polskiej literatury. Jej pierwsza powieść, Zofia i Emilia, wydana w Warszawie w 1827 roku, jest uważana za powieść narodową i do dziś wzbudza zainteresowanie literaturoznawców. Została opublikowana w dwóch tomach, a jej późniejsze edycje miały miejsce zarówno w Brukseli w 1862 roku, jak i w Warszawie w 1957.

Następnie, w roku 1828, ukazała się Wieczór adwentowy, która również jest powieścią narodową, kontynuującą tematykę poruszaną przez autorkę w Zofii i Emilii. Ta praca również doczekała się wydania w dwóch tomach i została wznowiona w Brukseli w 1862 roku, a także w Tarnowie w 1890.

Kolejnym znaczącym dziełem w dorobku Jaraczewskiej jest Upominek dla dzieci, czyli zbiór krótkich powieści moralnych z 1828 roku, który został później wznowiony w 1842 roku jako Powieści krótkie, moralne dla dzieci.

Jaraczewska nie poprzestała na tym, ponieważ w 1829 roku wydała czterotomowe dzieło Pierwsza młodość, pierwsze uczucia, także uważane za powieść narodową. Fragmenty tej powieści zostały przedrukowane przez M. Piszczkowskiego w zbiorze Obrońcy chłopów w literaturze polskiej w 1948 roku. Warto zauważyć, że tylko te debiutujące prace Jaraczewskiej zostały wznowione po II wojnie światowej w 1957 roku.

Wydania zbiorowe

W 1845 roku ukazało się Wydanie nowych powieści narodowych, pod redakcją J. N. Bobrowicza, które zostało sporządzone za zgodą rodziny autorki. W tym zbiorze znajdziemy wiele jej doskonałych prac, w tym wydanie zbiorowe w czterech tomach, zawierające pozycje oznaczone jako 1-2 oraz 4.

Listy

Warto również przytoczyć fakt, że w archiwach znajdują się listy Jaraczewskiej, w tym trzy listy do K. Koźmiana, datowane na lata 1821, 1828 oraz jeden bez daty. Rękopisy tych dokumentów można znaleźć w Bibliotece PAN w Krakowie, gdzie oznaczone są sygnaturą 2031, tom 2.

---

Oceń: Elżbieta Jaraczewska

---