Karol Borowski, znany również jako Karol Billauer, był postacią niezwykle ważną w polskiej kulturze teatralnej. Urodził się 27 grudnia 1886 roku w Warszawie, gdzie również spędził swoją ostatnią godzinę życia, kończąc swoją podróż 7 lipca 1968 roku.
Był utalentowanym aktorem oraz reżyserem, ale również sprawnym kierownikiem artystycznym, który posiadał wizję na rozwój teatrów, którymi zarządzał. Jako dyrektor i pedagog, wpływał na młodsze pokolenia artystów, kształtując nowe talenty oraz oferując im cenne wskazówki oraz wsparcie.
Życiorys
Karol Borowski urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn sztukatora Michała Billauera oraz Aleksandry, która była krawcową. Miał siostrę Zofię (1893–1975), znaną scenografkę, która wyszła za mąż za Aleksandra Węgierkę.
W 1907 roku zakończył naukę w Klasie Dramatycznej, działającej przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Po raz pierwszy na scenie zaprezentował się 25 sierpnia 1907 roku w Teatrze Miejskim w Krakowie, gdzie zadebiutował w roli Maska XVIII w spektaklu „Wyzwolenie”. Z lat 1908–1910 współpracował z zespołem Aleksandra Zelwerowicza, zarówno w Łodzi, jak i podczas objazdów. Następnie, między 1910 a 1912 rokiem, występował w Teatrze Polskim w Poznaniu, a w latach 1912-1913 był związany z teatrem w Wilnie, gdzie w styczniu 1913 roku po raz pierwszy zadebiutował również jako reżyser, prezentując spektakl „Odrodzenie”.
W sezonie 1913/14 Borowski pracował jako aktor i reżyser w teatrze w Lublinie, a w okresie od lutego do maja 1914 roku pełnił także rolę kierownika sceny. Od 1915 roku, przez szesnaście lat, związał się z Teatrem Polskim w Warszawie, a w sezonie 1931/32 był kierownikiem artystycznym Teatru Miejskiego w Łodzi. W późniejszych latach jego kariera obejmowała m.in. pracę w warszawskich teatrach: Miejskich (1932–1934), TKKT (1934–1936) oraz Narodowym (1936–1939).
W okresie od 15 września do 31 grudnia 1944 roku kierował Wydziałem Teatralnym Resortu Kultury i Sztuki PKWN w Lublinie. Następnie, w latach 1945–1946, objął stanowisko kierownika artystycznego i reżysera w Teatrze Miejskim w Lublinie, a także prowadził studio aktorskie przy tym teatrze. Reżyserował w różnych teatrach, w tym w Teatrze Polskim w Poznaniu, Teatrze Śląskim w Katowicach oraz warszawskich: Teatrze Polskim i Miejskich Teatrach Dramatycznych. Jego talent doceniano również w krakowskich teatrach: Starym Teatrze oraz Teatrze im. Juliusza Słowackiego, jak również w Teatrze Powszechnym w Łodzi oraz Teatrze Dolnośląskim we Wrocławiu. W 1950 roku Borowski objął stanowisko kierownika artystycznego, a w latach 1950/51 do 30 kwietnia 1955 roku pełnił także funkcję dyrektora Teatru Powszechnego w Warszawie. W latach 1958–1960 był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi. W 1962 roku zakończył swoją działalność teatralną.
Oprócz pracy na scenie, Borowski z powodzeniem angażował się w działalność pedagogiczną. W latach 1923–1925 uczył w Oddziale Dramatycznym warszawskiego Konserwatorium, a od 1934 roku prowadził wykłady w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej (PIST), gdzie zdobył uznanie jako pedagoga, ucząc gry aktorskiej i nadzorując prace dyplomowe studentów Wydziału Reżyserii. W latach 1959–1961 był również wykładowcą oraz prorektorem do spraw teatru PWSTiF w Łodzi.
W 1947 roku poślubił aktorkę Janinę Martini (1907–1980). Karol Borowski zmarł w Warszawie, a jego prochy spoczywają wraz z siostrą na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B15-2-29).
Ordery i odznaczenia
Karol Borowski, znany ze swojego wkładu w życie społeczne i polityczne, został odznaczony wieloma wyróżnieniami w uznaniu za swoje osiągnięcia. Lista jego odznaczeń jest imponująca i świadczy o znaczeniu jego działalności. Oto zestawienie przyznanych mu odznaczeń:
- krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 15 lipca 1954,
- złoty krzyż zasługi, przyznany 9 listopada 1932,
- medal 10-lecia Polski Ludowej, którym został uhonorowany 19 stycznia 1955,
- odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego, przyznana w 1967 roku.
Przypisy
- Tomasz Mościcki: Karol Borowski - Życie i twórczość. Cultute.pl, 01.02.2011 r. [dostęp 05.11.2021 r.]
- Karol Borowski (1886–1968) [online], www.dziennikteatralny.pl [dostęp 01.01.2020 r.]
- Janina Martini-Borowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 01.01.2020 r.]
- Karol Borowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 01.01.2020 r.]
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 27.11.2019 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 297 „za zasługi na polu sztuki scenicznej”.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Andrzej Szenajch | Joanna Chmielewska | Ryszard Kuba Grzybowski | Jan Solomon Minheimer | Ilona Janyst | Elżbieta Kurkowska | Artur Kempa | Ewa Podleś | Marta Tomaszewska | Helena Kitajewicz | Marcin Grzymowicz | Stanisław Miedza-Tomaszewski | Franciszek Lessel | Michał du Laurans | Platoon | Józef Bohdan Dziekoński | Małolat | Maciej Musiałowski | Stefan Napierski | Jacek SkubikowskiOceń: Karol Borowski