Sara Słonimska

---

Rodzina

Sara Słonimska była najmłodszą córką Abrahama Jakuba Sterna (1769–1842), który był znanym matematykiem, uczonym oraz wynalazcą. Jej bratem był Izaak Stern, który pełnił funkcję nauczyciela w Warszawskiej Szkole Rabinów. W roku 1842, Sara wstąpiła w związek małżeński z Chaima Zeliga Słonimskiego (1810–1904). Mimo różnicy wieku, ich małżeństwo przerodziło się w trwały związek oparty na miłości i zrozumieniu, co potwierdza długowieczność ich współżycia, które trwało 55 lat.

W trakcie wspólnego życia Sara i Chaim doczekali się pięciu synów. Wśród nich był Abram Jakub, który zmarł młodo w dzieciństwie (1845–1849), Ludwik vel Leonid (1849–1918), znany ekonomista i publicysta rosyjski, Michał (ur. 1850), Stanisław (1853–1916), lekarz oraz Józef (1860–1934), który przysłużył się jako lingwista, literat i nauczyciel.

Sara Słonimska była również babką Antoniego Słonimskiego, pisarza aktywnego w czasach międzywojennych oraz powojennych, który był synem Stanisława. Jej życie rodzinne wpisuje się w szerszy kontekst rodzinnych tradycji intelektualnych, które miały wpływ na rozwój kultury i nauki w swoim czasie.

Edukacja i światopogląd

Sara Słonimska była osobą o wyjątkowych zdolnościach edukacyjnych, co zawdzięczała starannemu wychowaniu przez swojego ojca. Dzięki jego wsparciu zyskała dogłębną znajomość wielu języków obcych, w tym polskiego, francuskiego, hebrajskiego, niemieckiego oraz rosyjskiego.

Wychowana w duchu haskali, Słonimska stała się przedstawicielką postępowych poglądów. W jej twórczości literackiej przejawiała się pasja do pisania poezji oraz zaangażowanie w dyskusje na temat literatury. Promowała również idee amatorskiego teatru żydowskiego, co świadczy o jej wszechstronnych zainteresowaniach artystycznych.

Była osobą nietuzinkową, charakteryzującą się dużą zaradnością i energią. Doceniała znaczenie badań naukowych, co przejawiało się w jej wsparciu dla działalności naukowej oraz wynalazczej męża. W 1845 roku pomógł on ulepszyć maszynę matematyczną stworzoną przez jej ojca oraz wynalazł szereg innowacyjnych urządzeń.

Działalność literacka i kulturalna

Sara Słonimska, jako zwolenniczka idei haskali, kształtowała swoje dzieci w atmosferze szacunku do polskości. W jej domu szczególną wagę przywiązywano do języka polskiego, co sprzyjało rozwojowi poczucia tożsamości narodowej. Jednocześnie, dbała o zachowanie tradycyjnych wartości żydowskich, zarówno w obszarze religii, jak i kultury.

W jej dorobku literackim można znaleźć wiersze pisane w różnych językach, co świadczy o jej szerokich horyzontach i otwartości na różnorodność kulturową. Dzięki temu była nie tylko autorką, ale i promotorką literatury żydowskiej, szczególnie twórczości wydawanej w jidysz i hebrajskim.

Sara Słonimska często dzieliła się swoją pasją do poezji, z przyjemnością czytając zarówno własne, jak i cudze utwory poetyckie swoim znajomym. Jej mąż, Szymon Słonimski, doceniał jej zdanie w sprawach literackich, co niewątpliwie wpływało na jego twórcze decyzje.

Była również aktywną zwolenniczką męża w jego staraniach o wydawanie czasopisma Ha-cefira (Jutrzenka) w języku hebrajskim. Znana była jako nieoficjalny recenzent tekstów publikowanych w tym czasopiśmie, co dowodzi jej zaangażowania w rozwój literatury żydowskiej i sztuki słowa.

Koło dramatyczne

W 1862 roku w Żytomierzu, w wyniku współpracy z uczniami tamtejszej szkoły rabinackiej, wystawiona została żydowska sztuka autorstwa dra Ettingera pochodzącego z Zamościa, nosząca tytuł Serkełe. Choć oficjalnym opiekunem dla grupy aktorów-amatorów był Chaim Zelig Słonimski, który w latach 1861–1873 pełnił rolę inspektora Szkoły Rabinów w Żytomierzu, to rzeczywistą rolę liderki, reżyserki oraz scenarzystki odegrała Sara Słonimska.

Omawiany spektakl okazał się ogromnym sukcesem, co przyczyniło się do zainicjowania działań na rzecz teatru żydowskiego zarówno w Polsce, jak i na emigracji. W przedstawieniu tym swoją przygodę ze sceną rozpoczął dwudziestodwuletni Abraham Goldfaden, żydowski poeta i dramaturg, znany z licznych dramatów w języku jidysz, który później stał się fundamentem dla żydowskiego teatru narodowego.

Miejsca pobytu

Sara Słonimska, znana postać związana z historią Warszawy, przez długi czas mieszkała w wielu miejscach. Do roku 1846 była mieszkańcem Warszawy, a następnie, od 1846 do 1858 roku, osiedliła się w Tomaszowie Mazowieckim, gdzie żyła wraz z mężem oraz dziećmi.

Po tym okresie Słonimska powróciła do Warszawy. W ciągu kolejnych lat, między 1861 a 1873 rokiem, spędziła czas w Żytomierzu. W roku 1873 powróciła do swojego rodzinnego miasta, gdzie spędziła resztę swojego życia. W Warszawie zmarła w wieku 73 lat.

Po śmierci została pochowana w Warszawie, w głównej alei cmentarza żydowskiego przy ul. Okopowej, w kwaterze 71.

Literatura

– Janina Kumaniecka: Saga rodu Słonimskich. Warszawa: 2003, s. 44–47, 52, 56, 61, 73, 85, 147.

– Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź – Tomaszów Mazowiecki 2010: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 215-216.

---

Oceń: Sara Słonimska

---