Roman Szymański (generał)

---

Życiorys

Roman Władysław Szymański, urodzony 26 lipca 1895 roku, był synem Józefa (1863–1925) oraz Marii z Buczyńskich (1862–1943). Jego ojciec prowadził działalność jako przedsiębiorca, zarządzając teatrem oraz restauracją w Sosnowcu. W latach 1902-1906 uczęszczał do rosyjskiej szkoły powszechnej w Sosnowcu. Po ukończeniu nauki, w 1913 roku, uzyskał maturę w siedmioklasowej Szkole Handlowej w Będzinie, a następnie rozpoczął studia na Wyższych Kursach Handlowych im. Zielińskiego w Warszawie.

W okresie szkolnym aktywnie uczestniczył w organizacjach wspierających kulturę fizyczną i patriotyzm wśród młodzieży. Był członkiem towarzystwa „Piechur”, zaangażował się również w ruch skautowy w Zagłębiu Dąbrowskim oraz wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich w Sosnowcu, gdzie przyjął pseudonim Tewański. Równocześnie ze studiami ukończył szkołę podoficerską, a w kwietniu 1914 roku kontynuował mecząc się w konspiracyjnym kształceniu w szkole podchorążych Polskich Drużyn Strzeleckich w Warszawie.

W czasie I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, gdzie swoją drogę zaczynał jako członek drugiego plutonu 1 Kompanii Kadrowej, by później otrzymać awans na oficera 6 pułku piechoty Legionów. 11 listopada 1915 roku został awansowany na chorążego, a z dniem 1 kwietnia 1917 roku zdobył stopień podporucznika. W lipcu 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej i przydzielono go do 1 pułku piechoty w Ostrowi Mazowieckiej.

W 1919 roku zakończył służbę w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej, pełniąc rolę dowódcy 15. klasy, która została ukończona przez 158 absolwentów w okresie od 3 lipca do 1 listopada. 19 sierpnia 1920 roku zatwierdzono go w stopniu kapitana, co miało miejsce w piechocie w grupie oficerów byłych Legionów Polskich.

Po zakończeniu wojny Szymański pracował w Wielkopolskiej Szkole Podchorążych Piechoty, która 1 sierpnia 1922 roku została przekształcona w Oficerską Szkołę dla Podoficerów w Bydgoszczy. Pełniąc funkcję w edukacji, pozostawał oficerem 7 pułku piechoty Legionów. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku oraz 336. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 13 listopada 1923 roku rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie jako słuchacz IV Kursu Normalnego 1923-1925.

1 grudnia 1924 roku awansował na majora z datą starszeństwa od 15 sierpnia 1924 roku, zajmując 102. lokatę w korpusie oficerów piechoty. Po ukończeniu kursu, 1 października 1925 roku, przydzielono go do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie na stanowisko szefa Wydziału Wyszkolenia. 24 lipca 1928 roku przeniósł się do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu na stanowisko szefa Oddziału Ogólnego, a 6 lipca 1929 roku do dowództwa 25 Dywizji Piechoty w Kaliszu, gdzie pełnił rolę szefa sztabu.

26 marca 1931 roku przeszedł do 48 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Stanisławowie, gdzie zdobywał doświadczenie jako dowódca batalionu. W grudniu 1932 roku został przydzielony do inspektora armii generała dywizji Stefana Dąb-Biernackiego w Wilnie jako II oficer sztabu. W kwietniu 1937 roku przydzielono go do 6 pułku piechoty Legionów w Wilnie w roli zastępcy dowódcy. Od 28 stycznia 1938 roku dowodził 39 pułkiem piechoty Strzelców Lwowskich w Jarosławiu, biorąc udział w kampanii wrześniowej 1939 roku.

Po klęsce kampanii Szymański udał się do Francji. Od czerwca 1940 roku do grudnia 1941 roku był członkiem sztabu 7 Brygady Kadrowej Strzelców w roli szefa Oddziału III Operacyjnego. Następnie trafił do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, gdzie w marcu 1942 roku objął pozycję zastępcy komendanta Ośrodka Organizacyjnego Armii, a w styczniu 1943 roku został komendantem Ośrodka Wyszkolenia Piechoty, który znajdował się w obrębie Centrum Wyszkolenia Armii.

W grudniu 1943 roku mianowano go dowódcą 2 Brygady Strzelców Karpackich. 1 marca 1944 roku awansował na pułkownika w korpusie oficerów piechoty. Udział Szymańskiego w bitwie pod Monte Cassino w maju 1944 roku był kluczowy; on sam był de facto dowódcą w tym starciu, chociaż jego znaczenie zostało zbagatelizowane w dziele Melchiora Wańkowicza, o czym dyskutował dr Kirszak w swojej monografii.

W wrześniu 1944 roku objął stanowisko komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Eddleston, w Szkocji, pełniąc tę funkcję do października 1946 roku. W latach 50. XX wieku zajmował stanowisko szefa Sztabu Głównego. 19 marca 1963 roku Prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski awansował go do stopnia generała brygady w korpusie generałów. Szymański był również kanclerzem Kapituły Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari w latach 60. XX wieku. Zmarł 22 grudnia 1974 roku w Londynie, a po śmierci został pochowany 3 stycznia 1975 roku na cmentarzu North Sheen.

Rodzina

W 1921 roku Roman Szymański ożenił się z Marią Honoratą z d. Komorra (1897–1974). Para miała dwóch synów: Tadeusza Romana (1922–62) oraz Romana Władysława (ur. 1923).

Ordery i odznaczenia

Roman Szymański został odznaczony wieloma ważnymi medalami i odznaczeniami, które podkreślają jego zasługi oraz heroiczne czyny podejmowane w trakcie służby wojskowej. Wśród jego nagród znajdują się:

• Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 41,
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4777,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 3 maja 1958,
• Krzyż Niepodległości, nadany 6 czerwca 1931,
• Krzyż Walecznych, przyznany dwukrotnie za walki w 6 pułku piechoty Legionów,
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany 17 marca 1930,
• Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino, otrzymany w 1944,
• Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”,
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych,
• Krzyż Pamiątkowy 6 pułku piechoty Legionów (Krzyż Wytrwałości),
• Krzyż Wojenny za Męstwo Wojskowe, przyznany we Włoszech w 1946.

Upamiętnienie

Na mocy uchwały nr 56/IX/2015, podjętej przez Radę Miasta Jarosławia, dnia 25 maja 2015 roku, w mieście tym nastąpiło szczególne wyróżnienie. Rondo, które znajduje się w Jarosławiu, usytuowane przy wjeździe na miejską obwodnicę, w miejscu, gdzie krzyżują się ulice Krakowska oraz Lotników, zyskało imię gen. Romana Władysława Szymańskiego.

---

Oceń: Roman Szymański (generał)

---