Małgorzata Lorentowicz, właściwie Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka), to znana postać w polskim świecie kultury i sztuki. Urodziła się 8 stycznia 1927 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie niezatarte ślady w historii polskiego teatru i filmu.
W swojej zaawansowanej karierze artystycznej, Małgorzata zdobyła uznanie jako aktorka filmowa, teatralna, radiowa i telewizyjna. Wiele jej ról charakteryzowało się elegancją i wyrafinowaniem, co czyniło ją symbolem wytwornych dam z towarzystwa.
Warto również wspomnieć, że w czasie II wojny światowej, Małgorzata Lorentowicz pełniła funkcję sanitariuszki Armii Krajowej podczas tragicznych wydarzeń powstania warszawskiego, co świadczy o jej odwadze i zaangażowaniu w walkę o wolność Polski. Zmarła 8 maja 2005 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie nie tylko dorobek artystyczny, ale i inspirację dla przyszłych pokoleń.
Życiorys
Wczesne lata
Małgorzata Lorentowicz przyszła na świat w Warszawie, w rodzinie o tradycjach rzymskokatolickich. Jej rodzicami byli Zofia Damięcka (z domu Grzybowska) oraz Czesław Antoni Damięcki. Już od 1942 roku angażowała się w działalność Armii Krajowej, gdzie pełniła funkcję sanitariuszki podczas powstania warszawskiego, nosząc pseudonim „Duda”.
Od najmłodszych lat marzyła o występach na scenie. W trakcie II wojny światowej kontynuowała studia na wydziale humanistycznym, jednak prawdziwą pasję do aktorstwa postanowiła zrealizować dopiero po jej zakończeniu. W 1951 roku uzyskała dyplom na PWST w Warszawie.
Kariera
Na scenie zadebiutowała w 1950 roku w Teatrze Polskim w Szczecinie, biorąc udział w sztuce Krzysztofa Gruszczyńskiego pt. „Dobry człowiek”, w reżyserii Jerzego Uklei. W latach 1951–1952 występowała w Teatrze Ateneum w Warszawie, odgrywając rolę Jeanne Barbier oraz młodszej damy w produkcji Lwa Sławina „Interwencja”, reżyserowanej przez Ludwika René. Następnie, w latach 1952–1955, związała się z Teatrem Polskim we Wrocławiu, w którym odgrywała wiele ról, w tym Katarinę Bragadini w „Angelo tyranie Padwy” Wiktora Hugo, pod reżyserią Wilama Horzycy, czy Madeleine Arifon w „Procesie” Krystyny Berwińskiej.
W 1955 roku powróciła do Warszawy, gdzie zaczęła współpracować z Teatrem Młodej Warszawy (później znanym jako Teatr Rozmaitości, dzisiaj Teatr Studio). Jak wspomina Witold Sadowy, powrót ten był zainicjowany przez jego przyjaźń z ówczesnym dyrektorem teatru, Stanisławem Bugajskim. Pracując w tym miejscu, Małgorzata Lorentowicz występowała m.in. w roli Maritany w „Don Cezar de Bazan” Adolphe’a Philippe’a d’Ennery oraz Philippe’a Francois Pinela Dumanoir.
W teatrze tym odgrywała też wiele pamiętnych ról, w tym Annę w Warszawiance Stanisława Wyspiańskiego w produkcji reżyserowanej przez Janusza Strachockiego. Wymieniając inne osiągnięcia, powinno się dodać jej występy w Teatrze Narodowym w Warszawie (1957–1960 i 1968–1988) oraz w Teatrze Powszechnym w Warszawie (1960–1968).
W trakcie swojej kariery, artystka wystąpiła w wielu audycjach radiowych oraz zdobyła popularność w ponad 30 serialach i filmach. Jej najważniejsze role związane z ekranem to: „Nikodem Dyzma” (1956), „Wojna domowa” (1966), „Stawka większa niż życie” (1968), a także „Wesele” (1972), „W labiryncie” (1988-1990), „Kogel-mogel” (1988) oraz „Galimatias, czyli kogel-mogel II” (1989).
W uznaniu jej dokonań, została odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych oraz Warszawskim Krzyżem Powstańczym. Otrzymała również złotą odznakę honorową za zasługi dla Warszawy.
Życie prywatne
Małgorzata Lorentowicz prowadziła pełne emocji życie osobiste, będąc dwukrotnie zamężną. Jej pierwszy mąż, Lech Lorentowicz, który zmarł 21 listopada 1987 roku, był znanym reżyserem, między innymi dramatu wojennego Znicz olimpijski z 1969 roku oraz serialu Trzecia granica, który zrealizowano w 1975 roku.
W 1956 roku, podczas prób do spektaklu Don Cezar de Bazan, Małgorzata poznała swojego drugiego męża, Tadeusza Janczara. Z pierwszego małżeństwa Janczar miał syna, Krzysztofa, który urodził się w 1950 roku. Dopiero po dwóch latach od pierwszego spotkania Małgorzata i Tadeusz powiedzieli sobie sakramentalne „tak”.
Niestety, życie Janczara było związane z poważnymi problemami zdrowotnymi, gdyż cierpiał na chorobę afektywną dwubiegunową, co zmusiło go do zawieszenia kariery aktorskiej w latach 60. oraz 80. Próby samobójcze, których podjął się czterokrotnie, niewątpliwie świadczą o jego trudnych doświadczeniach. Tadeusz zmarł 31 października 1997 roku, a tuż przed jego śmiercią oboje zawarli ślub kościelny.
Małgorzata Lorentowicz odeszła z tego świata 8 maja 2005 roku, mając 78 lat. Odnalazła spoczynek na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 168-1-20/21, gdzie została pochowana.
Filmografia
Filmografia Małgorzaty Lorentowicz prezentuje bogaty dorobek artystyczny tej utalentowanej aktorki, która przez dekady przyczyniła się do polskiej kinematografii. Poniżej znajduje się lista tytułów, w których miała przyjemność zagrać, pokazująca jej różnorodność ról oraz ewolucję w czasie.
- 1954: Pod gwiazdą frygijską – naczelnikowa Wajszycowa,
- 1956: Nikodem Dyzma – generałowa Dobicińska,
- 1961: Odwiedziny prezydenta – mama Jacka,
- 1963: Pamiętnik pani Hanki – Elisabeth Normann, „żona” Renowickiego,
- 1966: Wojna domowa – matka Basi,
- 1966: Bariera – pani domu,
- 1967: Kiedy miłość była zbrodnią – pielęgniarka w mieszkaniu Ingi,
- 1968: Tabliczka marzenia – pani z Komitetu Rodzicielskiego w kawiarni,
- 1968: Stawka większa niż życie – żona kreisleitera,
- 1968: Testament agi – Sára Babocsai (głos, polski dubbing),
- 1968: Wszystko na sprzedaż – uczestniczka bankietu,
- 1969: Jak zdobyć pieniądze, kobietę i sławę – nabywczyni psa w samochodzie na podnośniku,
- 1969: Do przerwy 0:1 – żona kierowcy,
- 1970: Mały – Magda Lewicka, matka Natalii,
- 1971: Wiktoryna, czyli czy pan pochodzi z Beauvais? – pani Fersit, uczestniczka obiadu,
- 1971: Przez dziewięć mostów – dziedziczka,
- 1972: Wesele – Radczyni,
- 1973: Brzydkie kaczątko – kierowniczka Łukomska,
- 1978: Romans Teresy Hennert – żona generała Chwościka,
- 1979: Doktor Murek – Wanda Relska, gospodyni Murka/Franza Klemma,
- 1980: Zamach stanu – widz na procesie brzeskim,
- 1981: Spokojne lata – Małgorzata, matka Edwarda,
- 1985: Lubię nietoperze – ciotka Izy,
- 1986: Weryfikacja – pani Maria, właścicielka mieszkania wynajmowanego przez Marka,
- 1986: Cudzoziemka – Luiza, ciotka Róży,
- 1987: Rajski ptak – pacjentka bioenergoterapeuty,
- 1988–1990: W labiryncie – Anna Suchecka, żona profesora,
- 1988: Kogel-mogel – Wolańska, babcia Piotrusia,
- 1989: Galimatias, czyli kogel-mogel II – Wolańska, babcia Piotrusia,
- 1994–1995: Spółka rodzinna – Apolonia Sławska, matka Ali,
- 2001: Przeprowadzki – starsza pani Kubicz, matka Eustachego.
Małgorzata LorentowiczLeave jest nie tylko aktorką, ale także ikoną polskiej kultury, która pozostawiła trwały ślad w filmowym świecie.
Przypisy
- W powstaniu "Duda" patrzyła na śmierć kolegów. Gdy przyszła jej kolej, nie odwróciła się do ściany [online], Onet Kultura, 30.09.2022 r. [dostęp 30.09.2022 r.]
- Małgorzata Lorentowicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby), [dostęp 30.09.2022 r.]
- Małgorzata Lorentowicz [online], Filmweb, [dostęp 30.09.2022 r.]
- Redakcja „Vivy!”, Wspomnienie: Ciężka choroba, śmierć męża... Tak wyglądało życie Małgorzaty Lorentowicz, „Viva!”, 15.08.2020 r.
- a b c d Urszula Wilczkowska: Życie nie rozpieszczało tej aktorki „Kogla Mogla”. Jej mąż 4 razy próbował się zabić, a ona cudem nie została rozstrzelana. Polki.pl, 29.06.2020 r. [dostęp 09.08.2021 r.]
- a b c Arkusz rodzinny: Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu D rodzaju). Kielakowie.pl, [dostęp 09.08.2021 r.]
- a b Tadeusz Lubelski: Encyklopedia kina. Kraków: Biały Kruk, 2010 r., s. 588. ISBN 978-83-7553-100-8.
- Małgorzata Janina Damiecka-Lorentowicz-Janczar ps. Duda, Świder, sanitariuszka. Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego, [dostęp 09.08.2021 r.]
- Rodzina: Lech Lorentowicz / Janina Małgorzata Lorentowicz-Janczar (z domu Damięcka). Kielakowie.pl, [dostęp 09.08.2021 r.]
- Datę tę podają bazy filmowe: Internetowa Baza Filmu Polskiego, Filmweb i Stopklatka.pl, jednakże na jej grobowcu widnieje rok 1926.
- Cmentarz Stare Powązki: Piekarscy i Grzybowscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne, [dostęp 06.11.2019 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Leon Niemczyk | Michał Meyer | Elżbieta Ostrowska (1923–2007) | Karol Madaj (projektant gier) | Maciej Kur | Robert Brylewski | Edyta Śliwińska | Jan Aleksander Tyniec | Konstanty Brandel | Wojciech Młynarski | Agata Bogacka | Zdzisław Marcinkowski (fotograf) | Lech Zielaskowski | Mateusz Gliński | Jacek Knap | Marcin Walewski | Hanna Małkowska | Wojciech Jagielski (poeta) | Henryk Tomaszewski (grafik) | Andrzej Szypulski (scenarzysta)Oceń: Małgorzata Lorentowicz