Witold Sadowy

---

Życiorys

Witold Sadowy urodził się jako syn Józefy z Wierzchowskich (1891–1960) oraz Stanisława (1888–1944) Sadowych. Podczas powstania warszawskiego stracił swojego ojca i brata. Po upadku Warszawy, zaledwie dwa dni po wkroczeniu Sowietów, powrócił do stolicy, gdzie wraz z matką zaangażował się w produkcję i sprzedaż papierosów.

Jego debiut aktorski miał miejsce 8 maja 1945 roku, kiedy to zagrał rolę Floriana w sztuce Burmistrz Stylmondu autorstwa Maurice’a Maeterlincka, w reżyserii Ryszarda Wasilewskiego, w Teatrze Miasta Stołecznego Warszawy. W kolejnych latach Sadowy występował w różnych warszawskich teatrach, w tym w Miejskich Teatrach Dramatycznych (1945, 1946–49), w Teatrze Polskim (1945–1946; 1949–1951), Teatrze Nowym (1951–1953), Teatrze Młodej Warszawy (1953–1957), Teatrze Klasycznym (1957–1972, późniejszym Teatrze Studio) oraz Teatrze Rozmaitości (1972–1988). Poza tym gościnnie występował w Teatrze Ateneum. Ostatnią rolę odegrał 26 grudnia 1989 roku, występując jako Feldmarszałek w sztuce Gałązka rozmarynu Zygmunta Nowakowskiego Zygmunta Nowakowskiego.

W latach osiemdziesiątych Sadowy zaczał publikować felietony teatralne w warszawskich czasopismach, takich jak „Życie Warszawy”, „Życie Codzienne”, „Słowo”, „Express Wieczorny” oraz w „Nowym Dzienniku”, który ukazywał się w Nowym Jorku. Po osiągnięciu emerytury w 1985 roku, na łamach „Życia Warszawy”, a potem „Gazety Wyborczej”, zaczął pisać nekrologi zmarłych artystów teatralnych i reżyserów. Dzięki temu zyskał miano „Charona, który przeprawia na drugi brzeg warszawskich aktorów”. W ciągu swojej kariery był autorem wielu książek i artykułów dotyczących ludzi teatru i filmu, zasłużenie zyskując tytuł „kronikarza życia teatralnego Warszawy”.

W uznaniu jego wybitnych zasług w 1997 roku Związek Artystów Scen Polskich przyznał mu tytuł członka zasłużonego. Witold Sadowy zmarł 15 listopada 2020 roku w wieku 100 lat w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich im. Wojciecha Bogusławskiego w Skolimowie w Konstancinie-Jeziornie. Pogrzeb odbył się 15 czerwca 2021 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A-2-34 (66)).

Życie prywatne

W styczniu 2020 roku stacja TVP Kultura zaprezentowała reportaż zatytułowany Sto lat Witolda Sadowego, który odnosił się do obchodów setnej rocznicy urodzin tego uznanego aktora. W trakcie emisji, Witold Sadowy otwarcie ogłosił, że jest gejem, jednak reakcja mediów zarówno ogólnopolskich, jak i międzynarodowych, nadeszła dopiero dwa miesiące później.

Warto zaznaczyć, że od 1942 roku Sadowy był w związku z inżynierem Janem Ryżowem, a ich partnerstwo trwało aż do jego śmierci w 1996 roku.

Filmografia

W ciągu swojej kariery Witold Sadowy wystąpił w wielu filmach, prezentując różnorodne role, które na trwałe wpisały się w polską kinematografię. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego najbardziej znaczących występów:

• 1946: Zakazane piosenki – zastrzelony przez podziemie skrzypek-konfident,
• 1960: Zezowate szczęście – żołnierz w oflagu udający Hitlera,
• 1970: Pogoń za Adamem – oficer,
• 1973: Wielka miłość Balzaka – Victor Hugo (odc. 7),
• 1978: …Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie…,
• 1980: Zamach stanu – widz na procesie brzeskim,
• 1980: Sherlock Holmes i doktor Watson – mężczyzna w hotelu (odc. 24),
• 1980: Punkt widzenia – gość na imieninach profesora Szczepkowskiego (odc. 5),
• 1981: Przyjaciele (odc. 4).

Te różnorodne postacie ukazują zdolności Sadowego jako aktora, który potrafił odnaleźć się w różnych konwencjach filmowych.

Publikacje

Witold Sadowy to postać o bogatej twórczości literackiej, której publikacje dotyczą zarówno teatru, jak i osobistych wspomnień. Oto zestawienie jego najważniejszych książek:

• „Teatr – plotki, aktorzy, wspomnienia zza kulis”, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 1994, ISBN 83-85249-51-6,
• „Teatr za kulisami i na scenie”, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 1995, ISBN 83-85249-98-2,
• „Ludzie teatru – mijają lata, zostają wspomnienia”, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2000, ISBN 8387893837,
• „Czas który minął”, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7399-356-3,
• „A życie toczy się dalej”, M. K. Szuster, Warszawa 2016, ISBN 978-83-912294-2-2,
• „Jedyne, co mi zostało: pamięć. Zapis wspomnień 2015-2018”, nakładem własnym, Warszawa 2018, ISBN 978-83-952549-0-1,
• „Przekraczam setkę. Zapis wspomnień 2018-2019”, Wydawnictwo ZASP, Warszawa 2020, ISBN 978-83-952549-1-8.

Odznaczenia

Witold Sadowy został odznaczony licznymi medalami, co jest dowodem ogromnych zasług, jakie wniósł w dziedzinie kultury oraz sztuki w Polsce. Oto zestawienie jego najważniejszych odznaczeń:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy twórczej i działalności artystycznej” – rok 2012,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – rok 2001,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – rok 1987,
• Złoty Krzyż Zasługi – rok 1979,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej – rok 1986,
• Medal Pamiątkowy „Pro Masovia” – rok 2012,
• Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości – rok 2020,
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – rok 2015,
• Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – rok 2008,
• Honorowy „Złoty Liść Retro” na VII Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Retro im. Mieczysława Fogga – rok 2010,
• Specjalny „Feliks Warszawski” – rok 2011.

---

Oceń: Witold Sadowy

---