Ludomir Różycki

---

Życiorys

Pochodzący z muzykalnej rodziny z Żytomierza, Ludomir Różycki miał zaszczyt być częścią wyjątkowego dziedzictwa artystycznego. Jego ojciec, Aleksander Różycki h. Poraj, był profesorem w Konserwatorium Warszawskim, a jego matka, Anna z Mańkowskich herbu Jastrzębiec, również wykazywała niezwykłe talenty muzyczne. Warto wspomnieć, że jego pradziadkiem był generał Karol Różycki, co dodatkowo podkreśla bogate tło rodzinne artysty.

W młodym wieku Różycki rozpoczął studia muzyczne, ucząc się pod okiem znakomitych pedagogów takich jak Gustaw Roguski i Michał Biernacki. Jego kształcenie obejmowało również naukę fortepianu u Aleksandra Michałowskiego oraz kompozycji u Zygmunta Noskowskiego. Ukończył Konserwatorium Warszawskie w 1904 roku z odznaczeniem, a następnie kontynuował edukację w Berlinie, gdzie przez trzy lata uczęszczał do Meisterschule w Królewskiej Akademii Muzycznej, studiując pod kierunkiem Engelberta Humperdincka.

W 1905 roku, wraz z kolegami takimi jak Karol Szymanowski, Grzegorz Fitelberg i Apolinary Szeluta, Różycki powołał do życia „Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich”. Grupa ta miała na celu wydawanie i propagowanie nowej muzyki, a wielu jej członków zyskało później miano „Młodej Polski w muzyce”. W latach 1907-1911 Różycki obejmował stanowisko dyrygenta operowego oraz profesora fortepianu w Lwowie, a następnie spędził czas w Paryżu i Berlinie aż do 1918 roku.

Po powrocie do Polski, przez następne dziesięć lat poświęcił się wyłącznie kompozycji, by w 1930 roku zostać profesorem Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Oprócz działalności pedagogicznej, Różycki prowadził intensywną działalność publicystyczną oraz organizacyjną, zakładając Sekcję Współczesnych Kompozytorów Polskich.

Podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie, a po wojnie pracował jako dziekan Wydziału Teorii, Kompozycji i Dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. W 1952 roku uhonorowany został Nagrodą Państwową I stopnia za swoje osiągnięcia kompozytorskie. Po zakończeniu wojny mieszkał w Zachełmiu koło Jeleniej Góry, gdzie skupił się na rekonstrukcji utworów, które uległy zniszczeniu w wyniku działań wojennych.

Zmarł w Katowicach, a jego prochy spoczywają w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 24-tuje-17), pozostawiając po sobie trwały ślad w polskiej kulturze muzycznej.

Twórczość

„Styl twórczości Ludomira Różyckiego charakteryzuje się złożonością i brakiem jednolitego języka artystycznego. Muzyka ta cechuje się różnorodnością, a wśród jej najważniejszych właściwości można wyróżnić:

• płynność i wyrazistość melodyki, zazwyczaj diatonicznej,
• plastyczność w charakterystyce muzycznej,
• dominację faktury homofonicznej,
• efektowną i bogatą instrumentację,
• harmonikę osadzoną w systemie funkcyjnym oraz inspiracje z zakresu impresjonizmu.

Różycki często czerpał inspiracje z tematów literackich oraz plastycznych. W jego twórczości z łatwością dostrzegalne są elementy stylu neoromantycznego połączone z motywami polskiej muzyki ludowej. Wyjątkowe miejsce zajmują w nim poematy symfoniczne.

W wielu jego kompozycjach, takich jak Stańczyk, Anhelli, Bolesław Śmiały, Pan Twardowski oraz Mona Lisa Gioconda, można zauważyć wykorzystanie mocnych kontrastów oraz efektów kolorystycznych. W dziełach fortepianowych, do których należą preludia, nokturny, impromptus, Legenda i Balladyna, artysta odwołuje się do dorobku F. Chopina, J. Brahmsa oraz P. Czajkowskiego.

W jego pierwszych operach, takich jak Bolesław Śmiały oraz Meduza, wpływ muzyki R. Wagnera jest wyraźnie odczuwalny, natomiast w dziele Eros i Psyche można dostrzec inspiracje operą werystyczną oraz niemieckim modernizmem.

Ważniejsze kompozycje

Wśród dzieł Ludomira Różyckiego znajduje się wiele znakomitych kompozycji, które pokazują jego wszechstronność oraz bogactwo twórcze. Oto wybór najważniejszych z nich, które można podzielić na kilka grup w zależności od instrumentacji i formy artystycznej.

• Stańczyk op. 1, scherzo symfoniczne na orkiestrę (1903−04),
• Preludia op. 2 na fortepian (1904),
• Dwa preludia i dwa nokturny op. 3 na fortepian (1904),
• Gra fal op. 4 na fortepian (1904),
• Dwie melodie op. 5 na skrzypce lub wiolonczelę i fortepian (1904−09),
• 4 Impromptus op. 6 na fortepian (1904),
• Osiem pieśni do słów Tadeusza Micińskiego op. 9 na głos i fortepian (1904),
• Ballada op. 18 na fortepian i orkiestrę (1904),
• Fantazja op. 11 na fortepian (1905),
• 3 Morceaux op. 15 na fortepian (1905),
• Contes d’une horloge op. 26 na fortepian (1905),
• Air, Mirage, Un Rève op. 28 na fortepian (1905),
• Bolesław Śmiały op. 8, poemat symfoniczny na orkiestrę (1906),
• Sonata na wiolonczelę i fortepian op. 10 (1906),
• Cztery pieśni z cyklu Orfan op. 12 na głos i fortepian (1906),
• Sześć pieśni op. 14 na głos i fortepian (1906),
• Sześć pieśni do słów Tadeusza Micińskiego op. 16 na głos i fortepian (1906),
• Bolesław Śmiały op. 20, opera (1906-08),
• Trzy pieśni op. 19 na głos i fortepian (1908),
• Meduza op. 27, opera fantastyczna (1908−11),
• Anhelli op. 22, poemat symfoniczny na orkiestrę (1909),
• Trzy pieśni do słów Cypriana Kamila Norwida op. 23 na głos i fortepian (1909),
• Balladyna op. 25, poemat na fortepian (1909),
• Dwa nokturny op. 30 na skrzypce i fortepian (1909),
• Rapsodia op. 33 na fortepian, skrzypce i wiolonczelę (1909−13),
• Król Kofetua op. 24, poemat symfoniczny na orkiestrę (1910),
• Mona Lisa Gioconda op. 29 [lub 31], preludium symfoniczne na orkiestrę (1911),
• Kwintet fortepianowy c-moll op. 35 (1913−16),
• Eros i Psyche op. 40, opera fantastyczna (1914−16),
• Laguna op. 36 na fortepian (1915),
• Tańce polskie op. 37 na fortepian (1915),
• 9 Esquisses op. 39 na fortepian (1915),
• 4 Intermezzi op. 42 na fortepian (1915−18),
• Kwartet smyczkowy d-moll op. 49 (1915),
• Koncert fortepianowy nr 1 g-moll op. 43 (1917−18),
• Pan Twardowski op. 45, balet (1919−20),
• Fantasiestücke op. 46 na fortepian (1919),
• Casanova op. 47, opera (1921−22),
• Italia op. 50 na fortepian (1923),
• Trzy erotyki op. 51 na głos i fortepian (1923),
• Trzy pieśni op. 48 na chór mieszany a cappella (1924),
• Cztery utwory op. 52 na fortepian (1924),
• Sześć utworów charakterystycznych op. 58 na fortepian (1924),
• Beatrix Cenci op. 53, opera tragiczna (1925−26),
• Diabelski młyn, opera satyryczna (1928−30),
• Suita taneczna w 4 częściach na orkiestrę (1931−32),
• Lili chce śpiewać, operetka (1932),
• Słowik op. 55 na fortepian (ok. 1933),
• Pani Walewska, opera historyczna (1933−40),
• Apollo i dziewczyna, balet (1937),
• Pietà (Na zgliszczach Warszawy), fragment dramatyczny na orkiestrę (1940−43),
• Koncert fortepianowy nr 2 (1941−42),
• Dzwony, poemat na głos i orkiestrę (1942−48),
• Ballada op. 60 na głos i fortepian (1942),
• Koncert skrzypcowy op. 70 [niedokończony] (1944),
• Polonez uroczysty na orkiestrę (1945−46),
• Warszawa wyzwolona, poemat symfoniczny na orkiestrę (1950).

Ordery i odznaczenia

W życiu Ludomira Różyckiego, nagrody i odznaczenia odgrywały istotną rolę, świadcząc o jego wkładzie w rozwój kraju i działalność na polu kultury oraz nauki.

• Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany 22 lipca 1949 roku,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, wyróżniony 17 stycznia 1951 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 7 listopada 1925 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany dwukrotnie: 5 maja 1931 roku oraz 18 stycznia 1946 roku,
• Złoty Wawrzyn Akademicki, nadany 7 listopada 1936 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Korony Rumunii, odznaczenie z Królestwa Rumunii, przyznane w 1923 roku.

---

Oceń: Ludomir Różycki

---