Wanda Chotomska

---

Życiorys

Wanda Chotomska przyszła na świat w kamienicy znajdującej się przy ul. Wroniej 2 w Warszawie. Jej rodzice to Stefan Chotomski oraz Romualda, z domu Nyckowska. W czasie drugiej wojny światowej pełniła funkcję sanitariuszki podczas powstania warszawskiego, a po jego zakończeniu trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, z którego udało jej się uciec.

Podjęła studia na Wydziale Społeczno-Politycznym oraz Wydziale Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych w Warszawie. Jej debiut literacki miał miejsce w 1949 roku, gdy po raz pierwszy opublikowała swoje prace w tygodniku „Świat Młodych”. W 1958 roku ukazał się jej pierwszy zbiór wierszy zatytułowany Tere fere. Chotomska, współpracując z Mironem Białoszewskim, publikowała wiersze w cieszącym się popularnością czasopiśmie „Świerszczyk”, używając w tym celu pseudonimu „Wanda Miron”.

Była również autorką znanego cyklu programów telewizyjnych dla dzieci, który nadawano pod nazwą Jacek i Agatka, w latach 1962–1973. Należała do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz pełniła funkcję prezesa Zarządu Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży. W 1969 roku została uhonorowana Orderem Uśmiechu, który to odznaczenie powstało z jej inicjatywy.

W 1976 roku jej dzieło Drzewo z czerwonym żaglem zostało umieszczone na międzynarodowej Liście Honorowej IBBY. Książka Dzieci pana Astronoma zyskała status lektury szkolnej dla uczniów klasy III po reformie systemu edukacji oraz zmodyfikowanej liście lektur w połowie lat 80-tych, utrzymując ten status aż do 1999 roku. Jej opowiadanie Od rzeczy do rzeczy również było proponowaną lekturą dla dzieci w klasie II w latach 1997-1999.

Wanda Chotomska została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 190-2-24.

Twórczość

Wanda Chotomska to znana i ceniona postać w polskiej literaturze dziecięcej, której twórczość obejmuje różnorodne formy artystyczne, od poezji, przez opowiadania, aż po scenariusze bajek. Wśród jej dzieł można znaleźć liczne utwory, które wywarły znaczący wpływ na rozwój literatury dla najmłodszych.

W dziedzinie poezji, dzieła takie jak:

• „Wiersze pod psem” (1959),
• „Dwunastu panów” (1960),
• „Kaczka-tłumaczka” (1968),
• „Siedem księżyców” (1970),
• „Dla każdego coś śmiesznego” (1971),
• „Dlaczego cielę ogonem miele” (1973),
• „Tańce polskie” (1981),
• „Remanent” (1985; 81 wierszyków; wydanie ilustrowane przez Edwarda Lutczyna),
• „Kram z literami” (1987),
• „Wiersze dla dzieci” (1997),
• „Wanda Chotomska dla najmłodszych” (2000).

Wśród opowiadań jej autorstwa znajdują się:

• „Klucze do Jelenia” (1972),
• „Drzewo z czerwonym żaglem” (1976),
• „Pięciopsiaczki” (1985),
• „Dzień dobry, córeczko i inne opowiadania” (1995),
• „Od rzeczy do rzeczy” (1969).

Chotomska jest także autorką wielu scenariuszy bajek filmowych dla dzieci, w tym:

• „Tadek Niejadek” (1957),
• „Wędrówki pana Księżyca” (1959),
• „Kangurek” (1966),
• „Czarna krowa w kropki bordo” (1971),
• „Poczta” (1973),
• „Czarodziejski młynek” (1977),
• „Uciekł wałek ze stolnicy” (1978),
• „Fajka” (1988),
• „Szalik” (1988).

Jej twórczość obejmuje również scenariusze bajek muzycznych, z tytułami takimi jak „Kosmiczna heca” oraz „O Tadku-Niejadku, babci i dziadku”.

W dorobku widowiskowym znajdują się:

• „Gawęda i detektywi”,
• „Gawęda – Na deszcz i pogodę”,
• „Gawęda – W 80 minut dookoła świata”,
• „Gawęda w cyrku”.

W dodatku do wymienionych form, autorka stworzyła również dzieła, które trudno jednoznacznie zaklasyfikować, takie jak:

• „Abecadło krakowskie” (1962),
• „Abecadło warszawskie” (1960),
• „Bajki z 1001 dobranocy” (1972; na podstawie programów telewizyjnych Jacek i Agatka),
• „Dzidka i kitka” (1975),
• „Dzieci pana Astronoma” (1971),
• „Dzień dobry, królu Zygmuncie” (1973),
• „Dzień dobry! Książka do domu, do szkoły, na podwórko, na boisko i na wakacje” (1977),
• „Dziesięć bałwanków” (1977),
• „Gdyby kózka nie skakała” (1971),
• „Gdyby tygrysy jadły irysy” (1968),
• „Jedziemy nad morze” (1962),
• „Koziołki pana Zegarmistrza” (1971),
• „Leonek i lew” (1976),
• „Muzyka pana Chopina” (1978),
• „Opowieść o arrasach” (1969),
• „Panna Kle-Kle” (1973),
• „Przygody jeża spod miasta Zgierza” (1964),
• „Różowy balonik” (1976),
• „Ślimak” (1978),
• „Trzymaj się, Kamil” (1981).

Warta odnotowania jest także jej działalność muzyczna, bowiem autorka stworzyła wiele piosenek dla Łejerów z Poznania.

Odznaczenia

Wanda Chotomska to wybitna postać, która została uhonorowana licznymi odznaczeniami, które świadczą o jej znaczącym wkładzie w kulturę oraz zaangażowaniu w działania na rzecz dzieci i młodzieży. Wśród jej osiągnięć znajdują się następujące wyróżnienia:

• Złoty Medal „Za Zasługi dla Pożarnictwa”,
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
• 1969 – Order Uśmiechu,
• 1977 – Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• 2003 – Medal Polskiej Sekcji IBBY za całokształt twórczości,
• 2005 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2012 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości literackiej, za działalność społeczną na rzecz dzieci i młodzieży,
• 2016 – Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka.

Inne informacje

Wanda Chotomska, znana i ceniona postać, była żoną Jerzego Steinmetza, z którym ma córkę Ewę. Ewa znana jest z działań na rzecz dzieci, zwłaszcza dzięki roli Ciotki Klotki w popularnych programach dziecięcych emitowanych w latach 80., takich jak Tik-Tak, Fasola czy Ciuchcia. Po rozwodzie z mężem, Wanda związała się z artystą Eugeniuszem Stecem. Ich związek trwał aż do śmierci Eugeniusza w 1991 roku, jednak nigdy nie sformalizowali swojego małżeństwa.

W 2007 roku, Wanda Chotomska obchodziła niezwykły jubileusz, który miał miejsce z Łejerami, nazywającym się „Wandalia”, obchodząc 30. rocznicę współpracy artystycznej. Z tej okazji podczas benefisu, który został zorganizowany przez zespół Łejery, miasto Poznań uhonorowało Wandę przyznając jej Wielką Pieczęć Miasta jako wyraz wdzięczności za jej wkład w kulturę.

Wanda ma na swoim koncie także inne ważne wyróżnienia. W 2003 roku została Honorowym Obywatelem Miasta Słupska oraz Honorowym Obywatelem Miasta Zgierza. W 2013 roku zdobyła nagrodę specjalną „Super Koziołka za całokształt twórczości”, co tylko świadczy o jej ogromnym wpływie na polską kulturę dziecięcą.

Upamiętnienie

Wiele instytucji edukacyjnych oraz kulturalnych zostało upamiętnionych poprzez nadanie imienia Wandy Chotomskiej, co świadczy o jej trwałym dziedzictwie w polskiej kulturze.

Wśród obiektów, które noszą jej imię, znajdują się:

• biblioteki: Biblioteka dla dzieci im. Wandy Chotomskiej „Chotomek” w Płocku,
• przedszkola: Przedszkole Miejskie nr 9 w Będzinie, Przedszkole Integracyjne nr 61 w Bydgoszczy, Przedszkole Publiczne nr 2 w Goleniowie, Miejskie Przedszkole nr 92 w Katowicach, Przedszkole Samorządowe nr 4 w Kielcach, Przedszkole Miejskie nr 2 w Kołobrzegu, Samorządowe Przedszkole nr 1 w Kościanie, Publiczne Przedszkole nr 5 w Kozienicach, Samorządowe Przedszkole w Krościenku Wyżnym, Przedszkole Samorządowe nr 6 w Myślenicach, Publiczne Przedszkole w Kozodrzy, Miejskie Przedszkole nr 9 w Oświęcimiu, Przedszkole Publiczne nr 5 w Policach, Przedszkole Publiczne nr 7 w Rzeszowie, Przedszkole Publiczne nr 1 w Skarżysku-Kamiennej, Przedszkole Miejskie nr 6 w Toruniu, Przedszkole z oddziałami integracyjnymi nr 127 w Warszawie, Przedszkole nr 351 w Warszawie, Gminne Przedszkole Publiczne nr 2 w Woli, Miejskie Przedszkole nr 2 w Zgierzu,
• Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Przecieszynie (2002), Zespół Szkolno-Przedszkolny w Trelkowie (2003 – powiat Szczytno), Zespół Oświatowy w Starej Prawdzie (szkoła podstawowa i gimnazjum, powiat Stoczek Łukowski),
• szkoły podstawowe: Szkoła Podstawowa w Pawłowie (powiat Chojnice), Szkoła Podstawowa w Domaradzu (powiat słupski), Publiczna Szkoła Podstawowa z oddziałami integracyjnymi w Pustyni (powiat Dębica), Szkoła Podstawowa nr 6 w Dzierżoniowie, Szkoła Podstawowa w Bogucinie (powiat Garbów), Szkoła Podstawowa w Kiełczowie, Szkoła Podstawowa w Kleczewie, Szkoła Podstawowa w Józefowie (powiat Legionowo), Szkoła Podstawowa nr 4 w Praszce, Szkoła Podstawowa w Łagowie (gmina Zgorzelec), Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Moja Szkoła” w Łomiankach, Szkoła Podstawowa w Ortelu Książęcym, Szkoła Podstawowa w Bruku (gmina Dzierzgoń), Szkoła Podstawowa w Starym Orzechowie (gm. Pomiechówek), Szkoła Podstawowa nr 19 w Łodzi, Szkoła Podstawowa nr 77 w Warszawie,
• Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Głogówku,
• Międzynarodowy Konkurs Literacki Dzieci i Młodzieży w Słupsku.

---

Oceń: Wanda Chotomska

---