Adam Stanisław Sapieha

---

Życiorys

Adam Stanisław Sapieha był osobowością wyróżniającą się w polskiej historii, będąc synem arystokratycznej pary, Leona oraz Jadwigi z Zamoyskich, córki Stanisława Kostki. Jego wczesne lata spędził w Paryżu z matką, jednakże w 1832 roku jego życie przeniosło się do Galicji. Po uzyskaniu wykształcenia w lwowskim gimnazjum w 1847 roku, rozpoczął studia w Londynie, które jednak szybko przerwały wydarzenia związane z Wiosną Ludów. Powrócił wtedy do ojca, a po zakończeniu rewolucji osiedlił się w Krasiczynie.

W 1852 roku Adam Sapieha postanowił założyć rodzinę, żeniąc się z Jadwigą z Sanguszków. Para doczekała się dziewięciorga dzieci, aczkolwiek Sapieha prowadził tajemniczy romans z siostrą żony, Heleną Sanguszkówną. Od 1860 do 1864 był członkiem pierwszej rady nadzorczej Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie, a jego działalność polityczna obejmowała wiele znaczących wydarzeń w Galicji.

W 1861 roku, z sukcesem zaangażował się w walkę o autonomię Galicji, co zaowocowało jego wyborem do Sejmu Krajowego. W 1863 roku stał na czele Komitetu Obywatelskiego Galicji Wschodniej, gdzie odegrał kluczową rolę w organizacji wyprawy Antoniego Jeziorańskiego. W trakcie powstania styczniowego Sapieha zainicjował działania na rzecz propagowania sprawy polskiej w Zachodniej Europie. Po aresztowaniu przez Austriaków, udało mu się uciec z lwowskiego więzienia do obcego kraju.

W 1864 roku Sapieha, jako Komisarz Rządu Narodowego, reprezentował Polskę we Francji i Anglii. Po uzyskaniu amnestii od cesarza Franciszka Józefa w 1865 roku, mógł powrócić do rodzinnych stron. W 1868 roku po raz kolejny zasiadł w Sejmie Krajowym, gdzie opowiadał się za niepodległościowym programem, nie godząc się na ugodową politykę.

W 1872 roku Sapieha wycofał się z polityki na pięć lat, angażując się w działalność organiczną. Jego aktywność odnowiła się podczas spraw konspiracyjnych związanych z wojną rosyjsko-turecką. Po śmierci ojca w 1879 roku, odziedziczył miejsce w Izbie Panów w Wiedniu, a już w 1883 roku ponownie obrał się ku polityce. W kręgach ziemiańskich był postrzegany jako „radykał”, podczas gdy wśród demokratów uchodził za „magnata”. W 1890 roku był właścicielem części dóbr tabularnych w Borszczowie.

Sapieha był także aktywnym członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, gdzie pełnił różnorodne funkcje, w tym wiceprezesa i prezesa. W 1880 roku objął kierownictwo spółki obywatelskiej, która wykupiła Truskawiec z zamiarem jego odbudowy, a do końca życia przewodniczył Lwowskiemu Towarzystwu uczestników powstania z 1863 roku.

W swojej pracy Sapieha zainicjował również wielką pielgrzymkę Słowian do Rzymu, którą postrzegał jako działanie mające nie tylko religijny, ale i polityczny wymiar, zwiększając widoczność Polaków jako prominentnego narodu katolickiego. Otrzymał liczne honorowe obywatelstwa w miastach takich jak Lwów, Przemyśl oraz Sanok, co podkreślało jego zasługi dla regionu.

W końcu, życie księcia Adama Stanisława zakończyło się 21 lipca 1903 roku w Bad Reichenhall w Bawarii. Źródłem jego znanego portretu jest obraz Jana Matejki, przedstawiający Bitwę pod Grunwaldem. Poślubił księżniczkę Jadwigę Klementynę Sanguszko-Kowelską 22 kwietnia 1852 roku. Ich potomstwo obejmowało m.in. Władysława Leona, Marię Jadwigę, Leona Pawła i Adama Stefana, znanego kardynała krakowskiego.

---

Oceń: Adam Stanisław Sapieha

---