Janusz Wyszogrodzki

---

Życiorys

Przed II wojną światową

Janusz Jacek Wyszogrodzki rozpoczął swoją edukację w gimnazjach, ucząc się w Nakle, Bydgoszczy oraz Warszawie. Po uzyskaniu matury, zdecydował się na kontynuowanie nauki na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Choć nie ukończył studiów, z sukcesem zakończył Szkołę Podchorążych Piechoty, przy 28 Dywizji Piechoty w Dęblinie. W 1938 roku ukończył również kurs dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Saperów, które mieściło się w Warszawie. W latach 1936–1939 pełnił funkcję kontraktowego oficera w 12 batalionie Junackich Hufców Pracy.

II wojna światowa

Wybuch II wojny światowej zastał Wyszogrodzkiego w trakcie prac przy fortyfikacjach Twierdzy Osowiec. Wraz ze swoim batalionem wyruszył do Grodna, jednak po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną, oddział został rozwiązany, a on sam, z sukcesem, wydostał się z miasta, kierując się w stronę Warszawy.

W październiku 1939 roku, Janusz podjął współpracę z Związkiem Czynu Zbrojnego, organizując oddział, który z czasem stał się zalążkiem 1 kompanii Mokotów. W 1940 roku jednostka ta liczyła około 100 przeszkolonych żołnierzy. W latach 1942–1943 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 4 Rejonu V Obwodu (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, pod dowództwem kpt. Zygmunta Karola Peitlera „Zygmunta”. Po 1943 roku Janusz Wyszogrodzki był odpowiedzialny za różne aspekty organizacji broni, w tym magazynowanie, wydawanie jej jednostkom, a także zakupy sprzętu wojennego. W lipcu 1944 roku otrzymał przydział do V Obwodu (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej.

W trakcie powstania warszawskiego brał udział w sztabie 5 Rejonu „Oaza”, a później w batalionie „Oaza”, z którym 2 sierpnia udał się do Lasu Kabackiego, a następnie do Lasów Chojnowskich. Po powrocie na Sadybę, 23 sierpnia (wg niektórych źródeł 26 sierpnia), objął dowodzenie odtworzonego batalionu „Oaza”. Po tragicznym zgonie Czesława Szczubełka „Jaszczura” 1 września 1944 roku, Wyszogrodzki został mianowany komendantem 5. Rejonu V Obwodu. Po 15 września 1944 roku, objął dowództwo połączonych batalionów „Oaza-Ryś”. Po zranieniu ppłk. Adama Remigiusza Grocholskiego „Waligóry” 25 sierpnia, na czoło wyznaczono go dowódcą 30 pułku piechoty AK „Waligóra”, który 21 września wszedł w skład 10 Dywizji Piechoty AK im. Macieja Rataja. Janusz Wyszogrodzki odniósł rany podczas tych intensywnych walk.

27 września Mokotów podpisał akt kapitulacji. Po zakończeniu powstania, trafił do obozów przejściowych w Pruszkowie oraz Skierniewicach, a następnie do Stalagu X B Sandbostel i Oflagu X C Lübeck, gdzie został uwolniony przez oddziały brytyjskie 5 maja 1945 roku.

Po wojnie

Po wojnie, w latach 1945–1946, Janusz pełnił funkcję dowódcy zgrupowania podchorążych w Nahe, a w latach 1947–1949 był komendantem 313 Grupy Transportu, będącej częścią Brytyjskiej Armii Renu (BAOR – British Army of the Rhine). Zdemobilizowany w sierpniu 1949 roku, postanowił opuścić kraj i wyjechał do Australii, gdzie początkowo trafił do obozu przejściowego w Grecie (Nowa Południowa Walia). W latach 1950–1952 pracował w Melbourne, zatrudniając się w fabrykach produkujących wyroby cementowe i metalowe, a następnie zdobył kwalifikacje menedżera. Był także aktywnym członkiem społeczności polonijnej, zajmując się organizacją życia polskiego w Austrii oraz pełniąc funkcje takie jak sekretarz Związku Polaków, prezes Związku Polaków, a także referent ds. budowy lub zakupu Domu Polskiego. Był również aktywnym działaczem Klubu Seniora.

Awanse

Janusz Wyszogrodzki zdobył wiele awansów w trakcie swojej kariery wojskowej, co odzwierciedla jego profesjonalizm oraz zaangażowanie w służbę.

• plutonowy podchorąży,
• podporucznik – 1938,
• porucznik – przed 1 sierpnia 1944 roku,
• kapitan – 26 sierpnia 1944 roku,
• major – ,
• podpułkownik – ,
• pułkownik w stanie spoczynku – 2003.

Odznaczenia

Janusz Wyszogrodzki zdobył wiele ważnych odznaczeń, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu w trudnych czasach. Poniżej przedstawiamy listę zasłużonych wyróżnień, jakie otrzymał:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
• Krzyż Walecznych,
• Krzyż Armii Krajowej,
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Warszawski Krzyż Powstańczy,
• Krzyż Partyzancki,
• Krzyż Kampanii Wrześniowej,
• Medal Wojska,
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”,
• Medal za Warszawę 1939–1945,
• Odznaka za Rany i Kontuzje (1 rana).

Życie rodzinne

Janusz Wyszogrodzki przyszedł na świat jako syn Juliana oraz Marii, która nosiła nazwisko Lewicka. W 1953 roku wziął ślub z Hildegardą Studnik, z którą zbudował rodzinę. Para ta doczekała się dwójki dzieci, a byli nimi: Krystyna oraz Jacek.

Od 1990 roku Janusz regularnie odwiedzał Polskę, towarzysząc mu podczas tych wizyt jego córka Krystyna.

Upamiętnienie

W 1992 roku bydgoska filia Związku Powstańców Warszawskich zrealizowała niezwykle istotny projekt, emitując medal, który ma na celu upamiętnienie kpt. Jacka Wyszogrodzkiego. Medal ten został stworzony według koncepcji Zdzisława Abramka oraz projektu Stanisławy Wątróbskiej-Frindt.

W sumie wybito 16 egzemplarzy medalu przez Mennicę Polską, w tym 6 w srebrze. Awers, o średnicy 70 mm, przedstawia sylwetkę Jacka Wyszogrodzkiego, otoczoną napisem wersalikami: kpt. „Janusz” Jacek Wyszogrodzki • Dowódca Batalionu Armii Krajowej „Oaza”. Dwa fragmenty tego tekstu są oddzielone symbolami Polski Walczącej.

Na rewersie możemy zobaczyć podobiznę Syreny, na której tarczy znajduje się liczba „17”, a także emblemat Batalionu „Oaza”. W otoczeniu umieszczono napisy wersalikami: Plac Bernardyński • Las Kabacki • Wilanów • ul. Czerniakowska • Sadyba • Fort Czerniakowski • Sielce • Dolny Mokotów • Skarpa Mokotowska. Na otoku medalu widnieje napis: 1 VIII 1944 Powstanie Warszawskie 27 IX 1944 • Batalion AK „Oaza”, również rozdzielony znakami Polski Walczącej.

---

Oceń: Janusz Wyszogrodzki

---