Jan Kopczyński

Prawo i sprawiedliwość

Jan Kazimierz Kopczyński to postać, która wpisała się na stałe w historię polskiego prawa oraz działalności adwokackiej. Urodził się 24 czerwca 1876 roku w Warszawie i tam również spędził większość swojego życia, aż do zgonu, który miał miejsce 5 lutego 1939 roku.

Jako wybitny prawnik, Kopczyński pełnił funkcję sędziego oraz prezesa Najwyższego Trybunału Administracyjnego, gdzie zyskał uznanie dzięki swoim kompetencjom oraz zaangażowaniu w sprawy publiczne.

W okresie tuż przed wybuchem I wojny światowej, był również aktywnym uczestnikiem życia szachowego w Warszawie, co świadczy o jego wszechstronnych zainteresowaniach i zaangażowaniu w rozwój kultury intelektualnej w stolicy Polski.

Życiorys

Jan Kopczyński urodził się w rodzinie Kazimierza i Anny z Kownackich w 1851 roku. W młodości uczęszczał do gimnazjum w Kielcach, a po jego ukończeniu, w roku 1896, przyjechał do Warszawy, aby rozpocząć studia uniwersyteckie. Początkowo wybrał wydział matematyczno-fizyczny, jednak szybko zajął się prawem. W 1901 roku uzyskał dyplom Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego w dziedzinie prawa. Niestety, z racji polskiego pochodzenia napotkał przeszkody w podjęciu pracy w sądownictwie. Z tego powodu zdecydował się na praktykę w adwokaturze, uzyskując wpis na listę adwokatów i otwierając własną kancelarię w Grodzisku Mazowieckim, a następnie w Sosnowcu.

Równocześnie, od 1898 roku, był zaangażowany w zarząd Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, gdzie pracował najpierw w wydziale kontrolnym, a później prawnym. Już w latach studenckich aktywnie uczestniczył w polityce, należąc do tajnej organizacji polskiej oraz, od 1905 roku, do Narodowego Związku Robotniczego, grupy o prawicowych poglądach. W 1914 roku, w obliczu wybuchu I wojny światowej, został ewakuowany do Rosji, gdzie początkowo znajdował się w Moskwie, a później w Kijowie. Tam pełnił rolę prezesa Stowarzyszenia Pracowników Kolejowych-Polaków na Rusi oraz wiceprezesa Stowarzyszenia Ewakuowanych Kolejarzy-Polaków w Kijowie.

Kiedy w 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, Kopczyński wrócił do kraju i rozpoczął pracę w sądownictwie. W tym samym roku objął stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w Zamościu. Następnie, w lipcu 1919 roku, przeszedł do Departamentu Legislatywnego Prezydium Rady Ministrów, gdzie przydzielono mu obowiązki naczelnika Wydziału Wniosków Ustawodawczych. W tej roli brał udział w tworzeniu projektów ustaw, takich jak ustawa o Najwyższym Trybunale Administracyjnym, ustawa emerytalna oraz ustawa o państwowej służbie cywilnej.

Po ustanowieniu Trybunału w 1922 roku, Kopczyński został mianowany jego sędzią, a w listopadzie 1924 roku objął stanowisko prezesa. Jego wkład był znaczący w kreowaniu polskiego orzecznictwa administracyjnego. Mieczysław Szerer, wieloletni sędzia Sądu Najwyższego, scharakteryzował jego działalność mówiąc: „Choć nie pozostawił po sobie wielu ksiąg, był najistotniej twórczy. Przemyślane i uzasadnione przez Kopczyńskiego rozstrzygnięcia zawierały szereg trwałych wskazań”. Od 1933 roku stał na czele Trybunału Kompetencyjnego, który zajmował się rozstrzyganiem sporów o właściwość pomiędzy sądami a organami administracyjnymi, współpracując z Bolesławem Pohoreckim.

Dzięki inicjatywie Kopczyńskiego powstał Polski Instytut Nauk Administracyjnych, a on sam przewodził Stowarzyszeniu Prawników Administratywistów. Przyczynił się do zaangażowania polskiego rządu w prace Międzynarodowego Instytutu Nauk Administracyjnych z siedzibą w Brukseli, gdzie pełnił rolę wiceprezesa. W 1936 roku zainicjował Międzynarodowy Kongres Nauk Administracyjnych w Warszawie.

Jan Kopczyński był również autorem kilku komentarzy do przepisów prawnych, na przykład dotyczących stosunku państwowej służby cywilnej (1925) oraz praw emerytalnych funkcjonariuszy państwowych i wojska (1926). Na III Zjeździe Prawników Polskich w 1929 roku wygłosił referat, w którym postulował utworzenie Rady Stanu RP oraz przygotował prace na potrzeby Międzynarodowego Instytutu Nauk Administracyjnych, dotyczące problematyki urzędniczej w Polsce oraz ochrony praw obywateli w polskim prawie administracyjnym.

Aktywność szachowa Jana Kopczyńskiego miała miejsce w latach 1896–1914. Debiutując jako student, brał udział w trzecich mistrzostwach Warszawy, choć zajął w nich dalsze miejsca; kolejny rok zakończył na IV pozycji. Brał udział w potyczkach towarzyskich w warszawskich kawiarniach, spotykając takich rywali jak Aleksander Flamberg, Artur Popławski, Józef Żabiński, Kazimierz Piotr Miłkowski, Jan Sobieszczański, Salomon Langleben, Jan Kleczyński (młodszy), Mojżesz Łowcki oraz Zdzisław Belsitzman. Po utworzeniu Warszawskiego Towarzystwa Zwolenników Gry Szachowej, startował w turniejach oraz wielokrotnie plasował się w czołówce, często na III-IV miejscu. Na przykład w turnieju w latach 1899-1900 zajął dzielone III-IV miejsce, uzyskując dobry bilans z faworytami, Szymonem Winawerem oraz Janem Taubenhausem. W 1914 roku stoczył jedną partię z Akibą Rubinsteinem, przegrywając z bardziej doświadczonym przeciwnikiem. Po ewakuacji do Rosji Kopczyński zakończył działalność sportową i nie powrócił do gry w szachy w niepodległej Polsce.

W 1923 roku zaangażował się w działalność spółdzielni budowlano-mieszkaniowej Kolonia Staszica w Warszawie, pełniąc funkcję prezesa rady nadzorczej. Od 16 stycznia 1901 roku był mężem Stanisławy z Babskich (1879–1969). Jan Kopczyński zmarł 5 lutego 1939 roku w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 268-1-13).

Ordery i odznaczenia

Jan Kopczyński został odznaczony licznymi wyróżnieniami za swoje osiągnięcia, które podkreślają jego zasługi w służbie dla kraju i społeczności międzynarodowej.

  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 listopada 1937,
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 2 maja 1932,
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Złoty Krzyż Zasługi, przyznany dwukrotnie: pierwszy raz 9 listopada 1931 oraz pośmiertnie 11 kwietnia 1939,
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
  • Srebrny Medal Za Długoletnią Służbę,
  • Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii,
  • Wielki Oficer Orderu Leopolda, nadany przez Belgię.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: ANNA KOPCZYŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 02.08.2021 r.]
  2. M.P. z 1939 r. nr 86, poz. 195 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  3. M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za wybitne zasługi na polu sądownictwa administracyjnego”.
  4. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu sądownictwa administracyjnego”.
  5. a b c Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 18.
  6. DorotaD. Malec DorotaD., Najwyższy Trybunał Administracyjny 1922-1939 w świetle własnego orzecznictwa, 1999, s. 34, ISBN 978-83-01-12542-4, ISBN 83-01-12542-X.

Oceń: Jan Kopczyński

★★★★★
Średnia ocena:4.83 Liczba ocen:25