Ewa Anna Łętowska, z domu Ołtarzewska, przyszła na świat 22 marca 1940 roku w Warszawie. Jest to wybitna polska prawniczka, znana jako specjalistka w wielu dziedzinach prawa, w tym prawa cywilnego, konstytucyjnego, administracyjnego oraz praw człowieka. Jej kariera akademicka związana jest z Instytutem Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (PAN), gdzie objęła stanowisko profesora w 1985 roku.
Warto podkreślić, że Ewa Łętowska jest członkinią Polskiej Akademii Nauk, gdzie uzyskała status członka rzeczywistego w 2010 roku, a także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, do której przyjęto ją w 1997 roku. Jej działalność prawnicza obejmowała kluczowe funkcje, w tym pełnienie roli rzecznika praw obywatelskich w latach 1988–1992, stając się pierwszą osobą, która sprawowała ten urząd w Polsce.
Poza tym, w latach 1999–2002 pełniła obowiązki sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego. W kolejnych latach, od 2002 do 2011, była sędzią w Trybunale Konstytucyjnym. Ewa Łętowska nie tylko wnosi ogromny wkład do polskiej nauki prawa, ale także wpływa na kształtowanie polityki prawnej w Polsce.
Życiorys
W 1962 roku Ewa Łętowska ukończyła studia na Wydziale Prawa i AdministracjiUniwersytetu Warszawskiego. W latach 1963–1965 odbyła aplikację sądową, co było ważnym krokiem w jej karierze. Już w 1968 roku uzyskała stopień doktora nauk prawnych, a siedem lat później, w 1975 roku, habilitowała się ze specjalizacją w zakresie prawa cywilnego. W 1985 roku została profesorem nauk prawnych.
W okresie od 1965 do 1969 oraz od 1974 do 1983 roku prowadziła zajęcia na WPiA UW. W latach 1977-1987 miała zaszczyt kierować Zespołem Prawa Cywilnego w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Dodatkowo, od 1980 do 1983 roku była członkinią zarządu Zrzeszenia Prawników Polskich, co potwierdza jej aktywną rolę w środowisku prawniczym.
W swoich działaniach zawodowych była prawniczką Federacji Konsumentów oraz członkinią Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego oraz Rady Legislacyjnej w latach 1984-1989. Po wprowadzeniu w Polsce instytucji rzecznika praw obywatelskich, Ewa Łętowska jako pierwsza objęła to stanowisko, pełniąc je od 1 stycznia 1988 roku do 13 lutego 1992 roku. Oprócz tego, w latach 1999–2002 orzekała jako sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Łętowska angażowała się także w działalność ekspercką, współpracując z Międzynarodową Organizacją Pracy. W 2002 roku została wybrana na urząd sędziego Trybunału Konstytucyjnego, a rekomendację do tego stanowiska uzyskała od posłów SLD, PSL i UP. Po zakończeniu swojej dziewięcioletniej kadencji w 2011 roku przeszła w stan spoczynku, jednak jej działalność naukowa nie ustała.
Była profesorem w Instytucie Nauk Prawnych PAN i prowadziła wykłady na Université Panthéon-Sorbonne w Paryżu. Jej wiedza była często dzielona podczas odczytów w różnych uniwersytetach europejskich. Ewa Łętowska opublikowała wiele prac naukowych, które dotykają kwestii związanych z prawem cywilnym, konstytucyjnym i ochroną konsumentów. Jest również autorką licznych esejów oraz artykułów publicystycznych, a także prac popularyzatorskich.
Na koniec, została członkinią komitetu redakcyjnego prestiżowego miesięcznika „Państwo i Prawo”, co podkreśla jej znaczenie w polskim środowisku prawniczym.
Członkostwo w instytucjach i organizacjach
W ciągu swojej kariery, Ewa Łętowska była aktywna w wielu profesjonalnych instytucjach oraz organizacjach naukowych, co potwierdza jej zaangażowanie w rozwój prawa oraz współpracę na arenie międzynarodowej. Do kluczowych członkostw należą:
- Polska Akademia Umiejętności (członek korespondent od 1997),
- Polska Akademia Nauk (członek korespondent od 1997, członek rzeczywisty od 2010),
- Komitet Nauk Prawnych PAN,
- Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów (1997–1999),
- Académie internationale de droit comparé w Paryżu,
- Rada Europejskiej Fundacji Praw Człowieka,
- Komitet Helsiński,
- Stowarzyszenie Collegium Invisibile,
- Rada programowa Archiwum im. Wiktora Osiatyńskiego,
- Rada Fundacji „Instytut Artes Liberales”.
Te dotychczasowe osiągnięcia i członkostwa świadczą o jej znacznym wpływie na środowisko prawne oraz akademickie w Polsce i poza jej granicami.
Życie prywatne
W życiu osobistym Ewy Łętowskiej znaczącym członkiem jej rodziny był jej mąż,Janusz Łętowski (1939–1999), który miał na swoim koncie wybitny dorobek jako profesor nauk prawnych oraz sędzia Sądu Najwyższego. Cechował się również dużą wrażliwością na sztukę, będąc krytykiem muzycznym.
Ewa Łętowska jest osobą wszechstronnie zaangażowaną w muzykę, z szczególnym uwzględnieniem opery. Jako krytyczka muzyczna aktywnie działała w mediach, a także pełniła rolę konsultantki w czasie przygotowywania różnorodnych przedstawień operowych. Jej prace często łączyły dziedziny prawa i sztuki, przy czym Ewa często czerpała inspiracje z operowych librett, które były punktem wyjścia do jej prawniczych rozważań.
W ciągu swojego życia zgromadziła obszerne zbiory wydawnictw muzycznych, które potwierdzają jej pasję do tej dziedziny. Razem z mężem współtworzyli programy poświęcone muzyce, emitowane w Polskim Radiu, co ukazuje ich głębokie zaangażowanie w promowanie kultury muzycznej w Polsce.
Odznaczenia i wyróżnienia
W 1996 roku, Ewa Łętowska została uhonorowana przez ówczesnego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Następnie, w 2011 roku, prezydent Bronisław Komorowski odznaczył ją Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą tego samego orderu. W jeszcze wcześniejszym czasie, bo w 1979, otrzymała Złoty Krzyż Zasługi.
Warto również wspomnieć, że Ewa Łętowska posiada tytuł doktora honoris causa przyznany przez Uniwersytet Gdański w 2008 roku. Rok później, w 2009, odznaczono ją tym samym wyróżnieniem przez Akademię Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, a w 2016 roku otrzymała doktorat honorowy od Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1995 roku została wyróżniona przez Fundację Friedricha Eberta za swoją działalność w zakresie ochrony praw człowieka, co było częścią jej wkładu w umacnianie zasad państwa prawa. W 2000 roku otrzymała Medal „Zasłużony dla Tolerancji”, przyznawany przez Fundację Ekumeniczną, a także Nagrodę Naukową im. Mikołaja Kopernika miasta Krakowa w dziedzinie ekonomii. Wyróżniono ją również tytułem „Kobieta Roku” przez miesięcznik „Twój Styl”. W 2011 roku władze Polskiego Czerwonego Krzyża przyznały jej Odznakę Honorową PCK I stopnia.
Na koniec, w 2013 roku została laureatką Nagrody za Odważne Myślenie im. Barbary Skargi, którą przyznają Konfederacja Lewiatan oraz Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi.
Wybrane publikacje
Publikacje naukowe
- Umowa o świadczenie przez osobę trzecią, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1970,
- Wzorce umowne: ogólne warunki, wzory, regulaminy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975,
- Poradnik konsumenta (współautorka z Krystyną Wójcik), Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1983, ISBN 83-202-0247-7,
- Komentarz do ogólnych warunków umów konsumenckich (współautorka z Czesławą Żuławską), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1986, ISBN 978-83-219-0307-1,
- Podstawy prawa cywilnego, Ecostar, Warszawa 1993, ISBN 978-83-901288-0-1,
- Po co ludziom konstytucja, Exit, Warszawa 1995, ISBN 83-86104-80-5,
- La constitution, oeuvre de la société?, Schulthess Polygraphischer, Zurych 1995,
- The commissioner for citizens’ rights in Central and Eastern Europe: the Polish experience, Saint Louis Univ. School of Law and Warsaw Univ. School of Law, Saint Louis 1996,
- Sąd Najwyższy USA. Prawa i wolności obywatelskie (współautorka z Rogerem Goldmanem i Stanisławem Frankowskim), Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, Warszawa 1997,
- Prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 1999, ISBN 83-7110-275-5,
- Bezpodstawne wzbogacenie, C.H. Beck, Warszawa 2000, ISBN 83-7110-648-3,
- Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów: komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2000, ISBN 83-7110-747-1,
- Ochrona niektórych praw konsumentów: komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001, ISBN 978-83-7110-819-8,
- Zbieg norm w prawie cywilnym, C.H. Beck, Warszawa 2002, ISBN 978-83-7247-659-3,
- Nieuczciwe klauzule w prawie umów konsumenckich (współredaktor), C.H. Beck, Warszawa 2004, ISBN 83-7387-155-1,
- Europejskie prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 2004, ISBN 978-83-7387-310-0,
- Prawo zobowiązań – część ogólna (redaktor), C.H. Beck, Warszawa 2006, ISBN 83-7387-417-8,
- Umowy odnoszące się do osób trzecich (współautorka z Małgorzatą Bednarek i Przemysławem Drapałą), C.H. Beck, Warszawa 2006, ISBN 83-7483-009-3,
- Prawo intertemporalne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego (redaktor), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7526-821-8.
Publikacje popularyzatorskie
- Baba na świeczniku (Ewa Łętowska w rozmowie z Mariuszem Janickim i Stanisławem Podemskim), Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1992, ISBN 83-7066-323-0,
- Jak zaczynał Rzecznik Praw Obywatelskich (felietony 1988–1991), Agencja Master, Łódź 1992, ISBN 83-85782-00-1,
- Rzeźbienie państwa prawa: 20 lat później (Ewa Łętowska w rozmowie z Krzysztofem Sobczakiem), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012, ISBN 978-83-264-3896-7,
- O prawie i o mitach (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013, ISBN 978-83-264-4476-0,
- O prawie i o operze (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2014, ISBN 978-83-264-3354-2,
- Matylda i Gala Stulecia (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2016, ISBN 978-83-65161-77-2,
- Jak urządzić Skrzatowisko? (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018, ISBN 978-83-65853-56-1,
- Projekt M. / ACUS (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wydawnictwo Arche, Sopot 2020, ISBN 978-83-88445-47-7,
- O wygaszaniu państwa prawa (współautorka z Jerzym Zajadłą), Wydawnictwo Arche, Sopot 2020, ISBN 978-83-88445-37-8.
Przypisy
- Stanisław Waltoś: Uroczystość wręczenia dyplomu doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego Profesor Ewie Łętowskiej. uw.edu.pl, 26.06.2016 r. [dostęp 02.03.2021 r.]
- Doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego dla prof. Ewy Łętowskiej. rpo.gov.pl, 24.06.2016 r. [dostęp 19.07.2016 r.]
- Komitet Nauk Prawnych PAN. pan.pl, styczeń 2020 r. [dostęp 23.02.2020 r.]
- Anna Wójcik: Prof. Mirosław Wyrzykowski: Pozakonstytucyjna zmiana ustroju staje się faktem. O tym trzeba debatować, panie Prezydencie. oko.press, 26.08.2017 r. [dostęp 31.08.2017 r.]
- Członkowie. „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności”. Rok 2016/2017, s. 17, 2017 r. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. [dostęp 14.10.2018 r.]
- Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Ewa Łętowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 06.09.2018 r.]
- Nota biograficzna na stronie Trybunału Konstytucyjnego. [dostęp 02.03.2021 r.]
- Wydział I. instytucja.pan.pl. [dostęp 01.03.2013 r.]
- Doktorzy Honoris Causa – Prof. dr hab. Ewa Łętowska. aps.edu.pl. [dostęp 01.03.2013 r.]
- Bronisław Tumiłowicz: Czciciele Mozarta i Chopina. tygodnikprzeglad.pl, 09.10.2005 r. [dostęp 01.03.2021 r.]
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 09.05.2011 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2011 r. nr 73, poz. 730).
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24.05.1996 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1996 r. nr 58, poz. 528).
- Tytuł doktora honoris causa UG dla prof. Ewy Łętowskiej. univ.gda.pl, 31.01.2008 r. [dostęp 30.05.2011 r.]
- Odznaczamy zasłużonych. pck.pl, 01.07.2011 r. [dostęp 17.08.2011 r.]
- Nagroda Lewiatana dla prezydenta Komorowskiego. tvpparlament.pl, 15.05.2013 r. [dostęp 26.07.2017 r.]
- Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 30.05.2011 r.]
- Sprawozdanie stenograficzne z posiedzenia Sejmu IV kadencji (22. posiedzenie, 2. dzień, 23.05.2002 r.). [dostęp 30.05.2011 r.]
- „Twój Styl” przyznał tytuł Kobiety Roku Andżelice Borys. press.pl, 15.03.2006 r. [dostęp 30.09.2015 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Prawo i sprawiedliwość":
Jan Łazowski | Jan Kopczyński | Elżbieta Chojna-Duch | Aleksander Moldenhawer | Marcin Wawrzyniak | Henryk Strasman | Maciej Dubois | Wojciech Hermeliński | Hubert Izdebski | Rafał Zwierz | Witold Gorayski | Zygmunt Nagórski (1912–2011) | Kazimierz Graff | Władysław Sieroszewski | Jan Majchrowski | Michał Romanowski | Zbigniew Cieślak | Maciej Święcicki | Władysław Ficke | Robert NowaczykOceń: Ewa Łętowska