Irena Horecka

Kultura i sztuka

Irena Horecka, znana również jako Irena Bronisława Hones oraz po mężu Loevy, jest postacią o bogatej historii artystycznej. W trakcie trudnych czasów okupacji, przyjęła pseudonim Magdalena Troszczyńska. Urodziła się 4 listopada 1902 roku w Warszawie, a swoje życie zakończyła w tym samym mieście 24 stycznia 1978 roku.

Była utalentowaną polską aktorką teatralną i filmową, której praca na scenie i ekranie pozostawiła trwały ślad w polskiej kulturze. Jej osiągnięcia są ważnym elementem historii teatru i kina w Polsce.

Biografia artystyczna

Irena Horecka urodziła się w rodzinie Zygmunta Honesa (zm. 1920) oraz Emilii z Reynelów (zm. 1954). Swoją edukację zakończyła w gimnazjum L. Rudzkiej w Warszawie, a jej kariera artystyczna zaczęła się w Teatrze Dramatycznym, gdzie zadebiutowała w 1921 roku, spędzając tam jeden sezon.

Latem 1922 roku po występach w objazdowym teatrze, który odwiedzał takie miejscowości jak Płock i Brześć, zaczęła współpracować z Teatrem Miejskim w Lublinie. Następnie, w kolejnych latach, występowała w Krakowie w Teatrze „Bagatela” (1923/1924) oraz wróciła do Warszawy, gdzie grała w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w sezonie 1924/1925.

W 1925 roku Irena Horecka występowała w Teatrze „Szkarłatna Maska”, a od nowego sezonu do 1931 związana była przez sześć sezonów z Teatrem Miejskim w Łodzi. W sezonie 1931/1932 występowała w objazdowych spektaklach Rewii Artystów Scen Warszawskich, aby następnie wrócić na stałe do stolicy, rozpoczynając swoje występy w Teatrze Ateneum, a potem w Teatrze Kameralnym.

Latem 1932 roku aktywnie brała udział w kabarecie „Banda”, gdzie teksty dla artystów pisał znany twórca Marian Hemar. Również angażowała się w działalność kabaretu „Femina”. W latach 1935−1936 gościnnie grała na deskach teatrów w Kaliszu, Poznaniu oraz Lwowie. Powróciła do łódzkiego Teatru Miejskiego w sezonie 1936/1937, a następnie znów związała się z warszawskim Teatrem Ateneum.

W okresie II wojny światowej jej występy odbywały się przede wszystkim w Teatrze Wojska Polskiego w Lublinie (1944−1946), a po wojnie kontynuowała swoją karierę w Łodzi. W latach 1946−1949 pracowała w Teatrze Kameralnym w Łodzi, aby w 1949 roku dołączyć do warszawskiego Teatru Współczesnego, gdzie występowała do końca życia, w tym czasie także na scenie Teatru Narodowego w latach 1954−1957.

Wśród jej najważniejszych ról po II wojnie światowej znalazły się: Gospodyni w *Weselu* Stanisława Wyspiańskiego (1944), Amanda w *Szklanej menażerii* Tennessee Williamsa (1947), Akulina Iwanowna w *Mieszczanach* Maksima Gorkiego (1951), Wdowa w *Ich czworo* Gabrieli Zapolskiej (1952), a także tytułowa rola w *Pensji pani Latter* na podstawie powieści *Emancypantki* Bolesława Prusa (1954). Wśród jej występów również noteworthy jest rola Elżbiety w *Marni Stuart* Friedricha Schillera (1955) oraz Betty Dulfeet w efektownej realizacji *Kariery Artura Ui* Bertolda Brechta, gdzie występowała obok Tadeusza Łomnickiego w 1962 roku.

W ciągu trzydziestu jeden lat, od 1950 do 1981, Irena Horecka brała również udział w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia oraz była aktywna w dubbingowaniu filmów. Ostatecznie zmarła w Warszawie i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 204-5-27).

Wybrane role teatralne

Lista wybranych ról teatralnych Ireny Horeckiej zawiera kilka znaczących wystąpień, które są nie tylko istotnym elementem jej kariery artystycznej, ale również częścią polskiej historii teatru.

Wybrane role w Teatrze Telewizji

Irena Horecka miała wiele znaczących ról w Teatrze Telewizji, które pokazują jej wszechstronność jako aktorki. Przez lata zagrała w licznych produkcjach, które przyczyniły się do jej uznania w środowisku teatralnym.

  • 1956: Muchy Jean-Paula Sartre’a − Klitajmestra (reż. Adam Hanuszkiewicz),
  • 1958: Opera za trzy grosze Bertolta Brechta – szefowa (reż. Konrad Swinarski),
  • 1962: Wilki w nocy Tadeusza Rittnera − matka Julii (reż. Jerzy Antczak),
  • 1962: Aktor Cypriana Kamila Norwida − hrabina (reż. Kazimierz Braun),
  • 1963: Kubuś Fatalista i jego pan Denisa Diderota (reż. Jerzy Gruza),
  • 1966: Martwe dusze Nikołaja Gogola − Koroboczka (reż. Zygmunt Hübner),
  • 1972: Wesele Stanisława Wyspiańskiego – Czepcowa (reż. Lidia Zamkow),
  • 1973: Za kurtyną Earla Derra Biggersa − pani Kirk (reż. Jan Bratkowski, w ramach Teatru Sensacji „Kobra”),
  • 1974: Małżeństwo Antoniny, na podst. powieści Buddenbrookowie Tomasza Manna − matka konsula (reż. Józef Słotwiński).

Każda z tych ról była odzwierciedleniem jej umiejętności aktorskich i zaangażowania w sztukę, a jej osiągnięcia pozostają inspiracją dla przyszłych pokoleń artystów.

Role filmowe

Irena Horecka zyskała popularność dzięki wielu znakomitym rolom filmowym, które zrealizowała na przestrzeni lat. W następujących produkcjach przyczyniła się do kształtowania polskiego kina:

  • 1933: Prokurator Alicja Horn (reż. Michał Waszyński, Marta Flantz),
  • 1933: Wyrok życia (reż. Juliusz Gardan),
  • 1966: Szyfry (reż. Wojciech Jerzy Has) − Helena Kunicka, paryska kuzynka Tadeusza,
  • 1967: Kiedy miłość była zbrodnią (reż. Jan Rybkowski) − Luiza, ciotka Margerity,
  • 1969−1970: Gniewko, syn rybaka, odc. 4 Wyprawa w obronie ziemi − Mądra (reż. Bohdan Poręba),
  • 1970: Lokis. Rękopis profesora Wittembacha (reż. Janusz Majewski) − księżna Katarzyna Pacowa,
  • 1972: Iluminacja (reż. Krzysztof Zanussi) − matka chorego,
  • 1973: Stacja bezsenność (reż. Piotr Wojciechowski) − bezsenniczka.

Ordery i odznaczenia

W dorobku Ireny Horeckiej znajdują się liczne nagrody oraz odznaczenia, które świadczą o jej zasługach i wkładzie w rozwój kraju. Poniżej przedstawiamy przykładowe wyróżnienia:

  • krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1977 roku,
  • krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 11 lipca 1955 roku,
  • medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955 roku.

Upamiętnienie

W 2020 roku na budynku zlokalizowanym przy ul. Odolańskiej 20 w Warszawie, który był domem Ireny Horeckiej, znalazła się tablica upamiętniająca artystów, którzy w znaczący sposób przyczynili się do rozwoju polskiej kultury. Jej nazwisko jest na tej tablicy, co stanowi dowód uznania dla jej twórczości i wkładu w sztukę.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: ZYGMUNT HONES, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 20.09.2023 r.]
  2. Niezwykli mieszkańcy mokotowskiego domu. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 03.12.2020 r. [dostęp 30.01.2023 r.]
  3. a b Irena Horecka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 10.04.2021 r.]
  4. a b c StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 264.
  5. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wskazana jako Horecka-Lowy Irena.
  6. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

Oceń: Irena Horecka

★★★★★
Średnia ocena:4.94 Liczba ocen:5