Jarosław Abramow-Newerly

---

Życie

Jarosław Abramow-Newerly jest synem znanego pisarza Igora Newerlego. Wspólnie z rodzicami zamieszkiwał w III Kolonii Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu, w domu usytuowanym przy ul. Krasińskiego 16. W 1951 roku zakończył naukę w Liceum Ogólnokształcącym TPD im. Bolesława Limanowskiego w Warszawie. W latach 1951−1955 studiował na kierunku filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując zakończenie studiów w 1955 roku i tytuł magistra.

Jest współzałożycielem (założonym w 1954 roku) Studenckiego Teatru Satyryków (STS), gdzie nie tylko pisał skecze i piosenki, ale również debiutował jako aktor. Jego działalność w STS trwała aż do 1969 roku. Ponadto, w 1956 roku, był jednym z twórców i redaktorem naczelnym tygodnika „Od Nowa”. W 1957 roku należy do kolegium redakcyjnego pisma „Walka Młodych” oraz działał w Redakcji Młodzieżowej Polskiego Radia w tym samym czasie.

W latach 1958−1959 wyjechał do Paryża jako dziennikarz i reporter Tygodnika Polskiego. Od 1960 do 1966 roku pełnił funkcję kierownika Redakcji Radiowego Teatru Młodych w Naczelnej Redakcji Audycji Literackich Polskiego Radia. W 1962 roku został przyjęty do Związku Literatów Polskich, a trzy lata później do Polskiego PEN Clubu. Należy także do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz Grona Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, noszącej imię Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Od 1970 do 1972 roku był kierownikiem literackim Teatru Ludowego w Warszawie. W 1973 roku podjął funkcję sekretarza Zarządu Klubu Dramatopisarzy Polskich przy Związku Literatów Polskich, do którego to należał aż do jego rozwiązania w 1983 roku. 23 sierpnia 1980 roku przyłączył się do apelu 64 intelektualistów, wzywających władze komunistyczne do dialogu ze strajkującymi robotnikami.

Od 1986 roku współpracował z polonijnym dziennikiem „Związkowiec” w Toronto, gdzie pisał pod pseudonimem „Marian Radomski” cykl felietonów pt. Pan Zdzich w Kanadzie, które później ukazały się w formie książkowej. W latach 1988–2000 był redaktorem naczelnym tego czasopisma.

Życie prywatne

Jarosław Abramow-Newerly jest synem pisarza Igora Newerlego oraz aktorki Barbary z Jareckich. Związek małżeński zawarł z aktorką Ireną Szczurowską. Od lat 80. mieszka zarówno w Warszawie, jak i Toronto, gdzie jego kolejna małżonka, Wanda, zmarła 17 kwietnia 2016 roku, będąc w posiadaniu stypendium naukowego.

Twórczość

Jarosław Abramow-Newerly rozpoczął swoją karierę literacką w 1955 roku, debiutując jako satyryk w 5. numerze tygodnika „Szpilki”. Jego pierwszy zbiór tekstów, zatytułowany Myślenie ma kolosalną przyszłość, ukazał się w 1957 roku i mieścił w sobie różnorodne satyry, monologi oraz skecze pisane dla STS. W jego twórczości odnajdujemy liczne satyryczne jednoaktówki, które często były adaptowane do audycji radiowych. W tych krótkich formach literackich poruszał zagadnienia związane z mitami społecznymi oraz zmieniającymi się normami obyczajowymi.

Do kluczowych utworów Abramowa-Newerly’ego należy z pewnością Remanent, który został wystawiony w 1964 roku jako część tryptyku w zbiorze Licytacja. W skład tego zbioru wchodzą teksty takie jak Licytacja (opublikowana w „Dialogu” w 1961 roku), Śmierć po latach oraz Wielki kochanek. Inne premierowe dzieło, Duże jasne, współtworzył z Andrzejem Jareckim, a jego wystawienie miało miejsce w 1962 roku.

W 1962 roku zadebiutowała jego sztuka Anioł na dworcu, która przyniosła mu nagrodę im. Piętaka. Utwór ten, wychodząc od prostej anegdoty, przekształca się w głęboką refleksję na temat względności prawdy i rzeczywistości. Sztuka w ciekawy sposób łączy elementy awangardowe z tradycyjnymi polskimi obyczajami jasełkowymi oraz formułą teatru w teatrze.

Problematykę borykającą się z konfrontacją tradycji i nowoczesności eksplorują jego sztuki Derby w pałacu oraz Klik-klak. Oferuje także refleksję nad postawą jednostki wobec norm społecznych oraz zagubieniem w współczesnym społeczeństwie poprzez utwory takie jak Ucieczka z wielkich bulwarów oraz Darz bór. W tych dziełach realistyczne tło przeplata się z nutą absurdu, co dodatkowo wzbogaca ich przekaz.

Oprócz dramatów, Jarosław Abramow-Newerly jest także autorem licznych słuchowisk i tekstów piosenek. Jego utwór Piosenka o okularnikach zyskał popularność dzięki wykonaniom wybitnych artystów, takich jak Tadeusz Łomnicki, Sława Przybylska, Zofia Kucówną oraz Annę Marię Jopek. Inne znane utwory to Bohdan, trzymaj się, napisany dla Bohdana Łazuki, a także Widzisz, mała, którą wykonują Sława Przybylska oraz Adrianna Biedrzyńska.

Abramow-Newerly znany jest również jako kompozytor muzyki do wielu spektakli i widowisk telewizyjnych, w tym jego współpracy z Agnieszką Osiecką. Jego twórczość ukazuje różnorodność i bogactwo form artystycznych, a zbiory jego utworów takie jak Dramaty (1975), Co pan zgłasza? (1977) oraz Pięć minut sławy (1975) podkreślają jego szerokie zainteresowania artystyczne i literackie.

Publikacje

• proza,
• 1964 – Licytacja,
• 1977 – Co pan zgłasza?, Warszawa, Czytelnik, 1977,
• 1978 – Pięć minut sławy,
• 1979 – Skok przez siebie,
• 1990 – Alianci, Białystok, „Versus”, 1990, ISBN 83-7045-011-3,
• 1991 – Pan Zdzich w Kanadzie, Wydawnictwo Polonia, 1991, ISBN 83-7021-146-1,
• 1995 – Kładka przez Atlantyk, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1995,
• 2000
• – Nawiało nam burzę, Warszawa, Twój Styl, ISBN 83-7163-171-5,
• – Lwy mojego podwórka, Warszawa, Twój Styl,
• 2002 – Młyn w piekarni, Warszawa, Rosner & Wspólnicy, 2002, ISBN 83-89217-00-7,
• 2003 – Lwy wyzwolone, Warszawa, Rosner & Wspólnicy, 2003, ISBN 83-89217-25-2,
• 2005 – Lwy STS-u, Warszawa, Rosner & Wspólnicy, 2005, ISBN 83-89217-64-3,
• 2009 – Patent na życie, Warszawa, Rosner & Wspólnicy, 2009, ISBN 978-83-60336-35-9,
• 2016 – W cieniu paryskiej KULTURY, Warszawa, Wydawnictwo MG, 2016, ISBN 978-83-7779-306-0,
• dramaty,
• 1966 – Derby w pałacu,
• 1967 – Anioł na dworcu,
• 1972 – Klik-klak,
• 1974 – Darz Bór,
• 1975 – Dramaty, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975,
• 1984 – Maestro, Warszawa, Czytelnik, ISBN 83-07-01229-5, wystawiony m.in. przez Kazimierza Dejmka w Teatrze Polskim w Warszawie z Ignacym Machowskim w roli tytułowej,
• Dno nieba (libretto musicalu),
• słuchowiska radiowe,
• 1979 – Bajadera, Warszawa, Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1979, ISBN 83-212-0010-9,
• 1984 – Słowik Warszawy,
• musical,
• 1958 – Esmeralda, czyli baśń romantyczno-kryminalna, prapremiera w STS 1958,
• widowiska telewizyjne,
• 1960 – Śluby powszednie, widowisko telewizyjne według Dusana Roksandicza Ostrożnie z małżeństwem.

Skomponowane piosenki

• Bohdan, trzymaj się,
• Chyba tak (współautor Ziemowit Fedecki),
• I była plaża,
• Kierownik kina (współautor Andrzej Jarecki),
• Ładny kram, jestem sam,
• Miłość na prowincji,
• Mówiłam żartem (słowa Agnieszka Osiecka),
• Piękne dziewczęta na ekrany,
• Piosenka o okularnikach (słowa Agnieszka Osiecka),
• W sobotę,
• Widzisz, mała (słowa Agnieszka Osiecka),
• Zrewiduj mnie (słowa Agnieszka Osiecka).

Odznaczenia i nagrody

Jarosław Abramow-Newerly, uznawany za wybitnego twórcę, otrzymał liczne odznaczenia i nagrody, które potwierdzają jego wkład w kulturę oraz sztukę. Wśród jego najważniejszych osiągnięć znajdują się:

• 1965 – zdobycie Nagrody im. Stanisława Piętaka za sztukę „Anioł na dworcu”,
• 1967 – przyznanie Nagrody im. Kościelskich za sztuki „Anioł na dworcu” oraz „Derby w pałacu”,
• 2001 – nagrodzenie Nagrodą Literacką im. Władysława Reymonta,
• kilkukrotnie nagradzany przez Polskie Radio za swoje słuchowiska radiowe,
• 2003 – otrzymanie Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski z powodu wybitnych zasług w działalności radiowej.

---

Oceń: Jarosław Abramow-Newerly

---