Grzegorz Nowik

---

Życiorys

Wykształcenie

Grzegorz Nowik rozpoczął swoją edukację w technikum poligraficznym, gdzie jednocześnie pełnił funkcję lidera drużyny harcerskiej. Ukończył naukę zdobywając maturę w roku 1974. W roku 1979 uzyskał dyplom na Uniwersytecie Warszawskim, a jego praca magisterska, dotycząca genezy i powstania Koła Instruktorskiego im. Mieczysława Bema, zdobyła wówczas II nagrodę w ogólnopolskim konkursie na najlepsze prace magisterskie. Po zdobyciu tytułu magistra, w latach 1979–1983 odbył studia doktoranckie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk.

W 2000 roku uzyskał tytuł doktora historii w Akademii Obrony Narodowej na podstawie swojej dysertacji zatytułowanej „Okręg Szarych Szeregów Warszawa–Praga 1939–1944”. Następnie, w 2007 roku, obronił pracę habilitacyjną na Uniwersytecie Warszawskim, zatytułowaną „Zanim złamano „Enigmę”… Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920”, uzyskując tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych. W 2014 roku otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych.

Działalność zawodowa

W latach 1983–1991 Grzegorz Nowik pracował jako nauczyciel oraz przewodnik, a w czasie swojej kariery zawodowej pełnił różne istotne funkcje. Zatrudniony w latach 1986–1990 jako starszy asystent w Pracowni Badania Okupacji Hitlerowskiej w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, zyskał cenne doświadczenie. W kolejnych latach, w okresie 1990–2000, był związany z Ministerstwem Obrony Narodowej, gdzie awansował na stanowisko zastępcy dyrektora Biura Współpracy ze Społeczeństwem.

Od 2000 do 2009 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego kwartalnika „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. W 2004 roku objął stanowisko zastępcy dyrektora w Wojskowym Biurze Badań Historycznych, a równocześnie od 2007 do 2016 uczynił wielki wkład jako wykładowca na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Jego doświadczenie nauczycielskie obejmowało również pracę w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (2010–2016), gdzie pełnił rolę pracownika naukowego. W 2010 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a od 2014 roku jest profesorem zwyczajnym w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.

Działalność harcerska i społeczna

Od 1963 roku Grzegorz Nowik jest aktywnym harcerzem 22 Warszawskiej Drużyny Harcerzy, w Hufcu ZHP Warszawa Praga-Południe, a od 1968 był drużynowym zuchów, a od 1970 harcerzy. Pełnił także funkcję szczepowego 22 Szczepu „Watra” w latach 1972–1986 (z przerwami). W 1982 roku, jako przewodniczący Kręgu Instruktorskiego Szczepu, podjął inicjatywę w stworzeniu tajnych struktur „niepokornego harcerstwa” w Warszawie, w współpracy z hm. Stanisławem Czopowiczem.

Był komendantem I i IV Zlotu Środowisk Niezależnych oraz wiceprzewodniczącym Kręgu Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego, a także redaktorem „Bratniego Słowa”. Pełnił również funkcję pierwszego przewodniczącego Kapituły Harcerza Rzeczypospolitej w Warszawie. W latach 1980–1982 zasiadał w Radzie Chorągwi Stołecznej ZHP. W 1982 roku, na znak protestu, opuścił obrady Rady Naczelnej ZHP wraz z innymi instruktorami, po czym wystosowali oni pisemny protest w sprawie zdelegalizowania Rady Porozumienia KIHAM.

W okresie swojej działalności harcerskiej był także pierwszym Marszałkiem Unii Najstarszych Drużyn Harcerskich Rzeczypospolitej. W latach 1980–1990 z powodzeniem prowadził kształcenie instruktorów w KIHAM oraz kierował różnymi kursami instruktorskimi, w tym „Szkoła za lasem”. Jego wpływ na harcerstwo był ogromny, w tym również poprzez współorganizację Duszpasterstwa Harcerek i Harcerzy w Warszawie. W 1989 roku przyczynił się do powstania Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, a później pełnił różnorodne funkcje w Mazowieckiej Chorągwi Harcerzy ZHR oraz Radzie Naczelnej Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Jako członek NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1989 oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego, gdzie przez dwie kadencje był sekretarzem sekcji historii najnowszej, jego zaangażowanie pozostaje niezatarte.

Od 1994 roku aktywnie działał w organizacji konkursu „Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego”, co świadczy o jego zaangażowaniu w popularyzację historii.

Książki

Grzegorz Nowik, jako autor, ma na swoim koncie kilka interesujących publikacji. Poniżej znajduje się lista jego książek, które mogą być pomocne dla miłośników historii oraz osób zainteresowanych tematyką wojskową:

• Grzegorz Nowik: Ósmy ułan Beliny. Generał brygady Józef Marian Smoleński „Kolec” (1894–1978). Maciej Smolenski. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2008. ISBN 978-83-7399-291-7, brak numerów stron w książce,
• Grzegorz Nowik: Straż nad Wisłą. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2002. ISBN 83-88794-55-8, brak numerów stron w książce,
• Grzegorz Nowik: Zanim złamano Enigmę. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2004. ISBN 83-7399-099-2, brak numerów stron w książce,
• Juliusz Englert, Grzegorz Nowik: Marszałek Józef Piłsudski. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2007. ISBN 978-83-7399-221-4, brak numerów stron w książce,
• Grzegorz Nowik: Zanim złamano „Enigmę” rozszyfrowano Rewolucję. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2010. ISBN 978-83-7399-425-6, brak numerów stron w książce.

Odznaczenia i nagrody

Grzegorz Nowik, uznawany za wybitnego działacza i naukowca, otrzymał liczne odznaczenia w uznaniu za swoje zasługi w różnych dziedzinach.

Wśród jego najwyższych wyróżnień znajduje się:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany „za wybitne zasługi w działalności na rzecz rozwoju harcerstwa, za pielęgnowanie pamięci historycznej oraz osiągnięcia w pracy naukowej” w 2023 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał „za wybitne zasługi w upowszechnianiu prawdy katyńskiej” w 2011 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany „za zasługi w umacnianiu suwerenności i obronności kraju” w 2004 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, który przyznano „za zasługi w działalności publicznej i publicystycznej” w 1993 roku,
• Medal 100-lecia ustanowienia Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, odznaczony w 2018 roku.

W zakresie nagród, można wymienić:

• Nagrodę im. Jerzego Łojka, którą otrzymał w 2002 roku,
• Nagrodę KLIO, przyznaną mu dwukrotnie, w latach 2002 i 2005,
• Nagrodę Varsavianów, zdobyta w 2002 roku,
• Nagrodę „Buzdygan”, przyznaną przez MON oraz redakcję tygodnika „Polska Zbrojna” w 1993 roku,
• Nagrodę Dyrektora IH PAN z 1983 roku,
• Nagrodę GK ZHP, przyznaną w 1979 roku,
• Nagrodę Miesięcznika „Harcerstwo”, również z 1979 roku.

---

Oceń: Grzegorz Nowik

---