Teresa Janasz

---

Życiorys

Teresa Janasz przyszła na świat w rodzinie inteligencko-ziemiańskiej jako córka Wacława (1878–1956) oraz Zofii (1890–1973) z rodu Zaleskich. W Warszawie uczęszczała do szkoły podstawowej i następnie do liceum humanistycznego, zdobijając maturę w maju 1939 roku. Okres II wojny światowej spędziła na terenie powiatu garwolińskiego, najpierw w majątku babki – Zofii Zaleskiej, a po konfiskacie przez niemieckie władze – w Gęsiej Wólce. W tej wiosce aktywnie uczestniczyła z ojcem Wacławem w Związku Walki Zbrojnej oraz później w Armii Krajowej.

Od września 1944 do października 1945 roku Teresa pełniła funkcję telegrafistki w wojsku (3. Samodzielny Pułk Łączności w Lublinie), jednak szybko przeszła do sztabu tej jednostki, zlokalizowanego najpierw we Włochach, a później w Zgierzu. Po przeniesieniu do rezerwy, w stopniu kaprala, otrzymała jako osadniczka wojskowa trzy hektary ziemi we wsi Czarne (w powiecie Jelenia Góra), z których się zrzekła w 1950 roku, decydując się na stały pobyt we Wrocławiu.

Studia na Wydziale Prawno-Administracyjnym Uniwersytetu Wrocławskiego rozpoczęła jesienią 1946 roku, w tym samym roku co Franciszek Ryszko. 24 listopada 1950 roku uzyskała tytuł magistra praw. W międzyczasie, w związku z ситуациями osobistymi i materialnymi, zdobywała doświadczenie zawodowe w różnych instytucjach, takich jak Oddział Farmacji przy Wydziale Lekarskim, Powiatowy Związek Bojowników o Wolność i Demokrację oraz w Wydawnictwie Ossolineum. Po ukończeniu studiów aktywnie uczestniczyła w seminarium z zakresu prawa międzynarodowego publicznego, które prowadził profesor Stanisław Hubert.

Rozpoczęcie pracy naukowej związane było z przygotowaniem rozprawy doktorskiej, która początkowo dotyczyła wpływu francuskich uczonych i publicystów XVIII wieku na polskie zagadnienia ustrojowe czasów Oświecenia. Następnie skoncentrowała się na ustawie socjalnej dotyczącej Francji od XVII wieku do czasów Restauracji, a 29 maja 1964 roku, na podstawie rozprawy Praca najemna we Francji w czasach Rewolucji I Cesarstwa (Warunki prawne) uzyskała stopień doktora, a jej recenzentem był Michał Sczaniecki.

Jej największym osiągnięciem akademickim była rozprawa na temat Państwo Francuskie 1940-1944. Ideologia, organizacja, prawo, zrecenzowana przez Jana Baszkiewicza i Marka Sobolewskiego. Na jej podstawie 23 marca 1976 roku uzyskała stopień doktora habilitowanego i w następnym roku objęła stanowisko docenta. Wiosną 1991 roku otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie kierowała Zakładem Prawa Rzymskiego. Chociaż w październiku 1991 roku przeszła na emeryturę, nadal prowadziła seminaria.

Wyspecjalizowała się w problematyce przemian ustrojowych we Francji, doskonale władając językiem francuskim. Z tego powodu niemal wyłącznie badała kwestie związane z działalnością państwa francuskiego w kontekście żydowskim (1940-1944), co zaowocowało publikacjami, w tym książką wydaną we Wrocławiu w 1968 roku oraz licznymi artykułami w „Czasopiśmie Prawno-Historycznym”, odnajdującymi tematykę dziejów ustrojowo-prawnych Francji.

W marcu 1968 roku aktywnie wsparła studentów w związku z wydarzeniami, a po 1980 roku intensywnie działała w NSZZ Solidarność, pełniąc funkcję sekretarza Ośrodka Badań Społeczno-Zawodowych w Dolnośląskim Regionie.

W latach 50. i 60. XX wieku była jedną z czołowych polskich grotołazów. Była współzałożycielką Sekcji Grotołazów przy Oddziale Miejskim PTTK we Wrocławiu, a następnie Sekcji Grotołazów Wrocław. Stanowiła autorytet dla wielu grotołazów, biorąc udział w wyprawach do polskich Tatr (Czarnej i Zimnej) oraz do francuskich Wogezów. W 1956 roku ustanowiła kobiecy rekord głębokości w jaskini, schodząc na 640 metrów do Gouffre Berger we Francji. Przez wiele lat angażowała się również w działalność wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego. Jest autorką francuskojęzycznej monografii poświęconej Jaskini Zimnej w Dolinie Kościeliskiej (Monographie de la grotte Zimna).

Teresa Janasz zmarła 19 grudnia 2001 roku we Wrocławiu, a jej ostatnie miejsce spoczynku to grobowiec rodzinny na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 25, rząd 5, miejsca 20 i 21).

Członkostwo w organizacjach

Od 1978 roku Teresa Janasz była aktywnym członkiem Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, a w latach 1995–1996 pełniła funkcję w Zarządzie WTN. Jej zainteresowania historyczne skłoniły ją do przynależności do Wrocławskiego Towarzystwa Miłośników Historii.

W swojej karierze naukowej, nawiązała również bliskie kontakty z różnymi francuskimi instytucjami badawczymi, co zaowocowało współpracą z wieloma prestiżowymi organizacjami. Była członkiem Association Henri Capitant des amis de la culture juridique française od 1979 roku, a także honorowym członkiem Association Souvenir de la déportation „Nuit et Brouillard”. Od 1975 roku systematycznie brała udział w dorocznych kongresach, co świadczy o jej zaangażowaniu w tematykę związaną z historią deportacji.

Janasz współpracowała także z Institut Charles-de-Gaulle w Paryżu oraz z byłym Comité d’histoire de la deuxième guerre mondiale w Paryżu. W redakcji „Revue d’histoire de la deuxième guerre mondiale” opublikowała liczne recenzje polskich książek poświęconych historii II wojny światowej, co stanowi dowód na jej aktywne uczestnictwo w międzynarodowym dyskursie historycznym.

Odznaczenia

Teresa Janasz to postać wyróżniająca się licznymi odznaczeniami, które podkreślają jej osiągnięcia i zasługi. Poniżej znajduje się lista wyróżnień, jakie otrzymała:

• medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
• medal za Odrę, Nysę, Bałtyk,
• odznaka Grunwaldzka,
• złoty Krzyż Zasługi,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

---

Oceń: Teresa Janasz

---