Edmund Fidler

---

Kariera sceniczna

Przed wojną

Debiut sceniczny Edmunda Fidlera to ważny moment w historii polskiego teatru, który miał miejsce 3 listopada 1932 roku. Wówczas wystąpił na deskach warszawskiego Teatru Ateneum, wcielając się w postać Dezertera w znanym dramacie Carla Zuckmayera pt. Kapitan z Köpenick w reżyserii Leona Schillera.

Już wkrótce potem, 1 kwietnia 1933 roku, zobaczyliśmy go w przedstawieniu Krzyczcie, Chiny! napisanym przez Siergieja Tretjakowa, ponownie w reżyserii Schillera, gdzie zagrał rolę Przewoźnika II.

Na dwa sezony Fidler zagościł na scenie warszawskiego Teatru Nowa Komedia, gdzie brał udział w wielu przedstawieniach:

• 27 września 1933 roku zagrał w Firmie autorstwa Mariana Hemara pod kierownictwem Stanisławy Perzanowskiej jako Chłopiec z wiaciarni,
• 10 grudnia 1933 roku wystąpił w Rodzinie napisanej przez Antoni Słonimskiego, reżyserowanej przez St. Perzanowską, grając Kolasińskiego.

W roku 1935 Fidler spędził kilka miesięcy w warszawskim Teatrze Kameralnym, gdzie do jego najważniejszych ról należała rola dr. Izydora Balsee w utworze Majster Hermanna Bahra, reżyserowanym przez Karola Adwentowicza, zaprezentowanym 15 stycznia, a także To więcej niż miłość László Bús-Fekete, którego reżyserem był Jerzy Ronard Bujański.

Po wojnie

Po zakończeniu II wojny światowej, wiosną 1946 roku, Fidler na chwilę pojawił się w Łodzi, zyskując rolę we współpracy z Teatrem Powszechnym TUR, będącym filią Teatru Wojska Polskiego:

• 9 marca 1946 roku w Mariuszu Marcela Pagnola, reżyserowanym przez Aleksandra Zelwerowicza, wystąpił w roli włóczęgi Flądry.

Od września 1946 do stycznia 1948 roku związany był z warszawskimi Miejskimi Teatrami Dramatycznymi (MTD), gdzie zaprezentował się m.in. w:

• 7 września 1946 roku w Damy i huzary Aleksandra Fredry w reżyserii Heleny Buczyńskiej jako Kapelan,
• 17 maja 1947 roku w Zaczarowanym kole napisanym przez Lucjana Rydela, w reżyserii Zbigniewa Koczanowicza w roli pastucha Głupiego Maciusia.
• 1 sierpnia 1947 roku w Człowieku, który szukał śmierci Victora Eftimiu, kiedy to zagrał Włóczęgę, pod kierownictwem Heleny Gruszeckiej.

W latach 1948-1953 Fidler był członkiem zespołu warszawskiego Teatru Nowego, wybitnie zaangażowanego w jego Scenę Komediowo-Muzyczną:

• 30 października 1948 roku w Domu otwartym autorstwa Michała Bałuckiego, w reżyserii St. Perzanowskiej jako Fujarkiewicz,
• 18 stycznia 1949 roku w Tu mówi Tajmyr…, współautorstwa Aleksandra Galicza i Konstantego Isajewa w reżyserii Mariana Mellera jako Griszko,
• 1 listopada 1949 roku w Oszust oszukany (Wolpone) Ben Jonsona, reżyserowanym przez Janusza Warneckiego, gdzie zagrał Korbaczio.

W kolejnych latach Fidler występował jeszcze w wielu znaczących produkcjach, a w 1955 roku, przez krótki okres, również na deskach warszawskiego Teatru Narodowego. Uczestniczył w pracach nad licznymi klasykami, m.in. w inscenizacjach Kordiana Juliusza Słowackiego, reżyserowanego przez Erwina Axera, czy Ondyna Jean Giraudoux, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza.

Na koniec swej kariery, w latach 1981-1989, Fidler współpracował z warszawskim Teatrem Kwadrat, gdzie zagrał m.in. w Wielkim Jerrym autorstwa Francisa Scotta Fitzgeralda oraz Farsie na trzy sypialnie Alana Ayckbourna, zarządzanym przez Marcina Sławinskiego.

Telewizja

Edmund Fidler zadebiutował na ekranach telewizyjnych w 1958 roku, występując w roli drugoplanowej w Żeglarzu, komedii Jerzego Szaniawskiego, co miało miejsce 3 marca. Jego kariera zyskała na znaczeniu w kolejnych latach, gdy pojawił się w licznych przedstawieniach. Dalsze trudne i kreatywne role przyczyniły się do jego uznania w branży teatralnej.

• 26 maja 1958: Odgrywał postać Króla w Małym Księciu według Antoine’a de Saint-Exupéry, w reżyserii Jerzego Gruzy,
• 11 maja 1959: W Akcji Wega Fritza Dürrenmatt wystąpił jako John Smith, pod reżyserią Erwina Axera,
• 30 maja 1960: Wziął udział w Mizantropie Moliera, reżyserowanej przez Ludwika René,
• 24 kwietnia 1961: Wzięcie udziału w Balu manekinów Bruno Jasieńskiego, w reż. Zygmunta Hübnera,
• 23 października 1961: W Cenie pod kierunkiem Józefa Kuśmierka w reżyserii Tadeusza Byrskiego,
• 1 stycznia 1962: W roli w Szkole żon Moliera, reż. Bohdana Trukana,
• 19 listopada 1962: Grał Tamise w Panu Topazie Marcela Pagnola, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 27 maja 1963: Wystąpił w Droga do Dover A.A. Milne’a, również reżyserowanym przez Edwarda Dziewońskiego,
• 20 kwietnia 1964: Zagrał Ojca w Kuglarzach Zdzisława Skowrońskiego, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 5 października 1964: Role Doktora filozofii w Biedermannie i podpalaczach Maxa Frisha, także w reżyserii Erwina Axera,
• 27 września 1965: Wystąpił w Adwokacie i różach Jerzego Szaniawskiego, reżyserowanym przez Andrzeja Łapickiego,
• 25 grudnia 1965: Zagrał w Damy i huzary Aleksandra Fredry w reżyserii Józefa Słotwińskiego,
• 28 lutego 1966: W roli Pasażera w JeleniuSławomira Mrożka, reż. Erwina Axera,
• 26 września 1966: Wystąpił jako Ralston w Cały dzień bez kłamstwa Jamesa Montgomery, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 6 stycznia 1969: Odgrywał rolę pana Biruckiego w Kollokacji Józefa Korzeniowskiego, reż. Maryny Broniewskiej,
• 30 marca 1970: Wystąpił jako Doktor w Panu generale Jeana Anouilha, reż. Aleksandra Bardiniego,
• 1 stycznia 1972: W roli Profesora w R.H. inżynierzeBruna Winawera, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 6 marca 1972: Wzięcie udziału w Pod własnym dachem Davida Turnera jako Arnold Makepiece, reż. Edward Dziewoński,
• 6 października 1972: W Chcę wyjść za mąż Jana Makowieckiego i Olgierda Missuny jako Prokurator, reż. Andrzeja Konica,
• 4 lutego 1974: Wystąpił jako Hoppe w Niemcach Leona Kruczkowskiego, reż. Jana Świderskiego,
• 13 maja 1974: Odgrywał postać Lafeu w Wszystko dobre, co się dobrze kończy William Szekspira, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 10 lutego 1975: Zagrał Portiera w Fräulein Doktor Jerzego Tepy, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 11 maja 1975: Wystąpił jako Pastor w Białej owcy w rodzinie Louisa Garde Peach de i Yana Haya, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 11 grudnia 1975: Zagrał O’Hara w Arszeniku i starych koronkach Josepha Kesselringa, reż. Macieja Englerta,
• 13 grudnia 1975: Wystąpił jako Baron w Zawodowym gościu Giulio Scarnicci i Renzo Tarabusi, reż. Czesława Wołłejki,
• 29 grudnia 1975: Zagrał Telembeckiego w Wielkim człowieku do małych interesów Aleksandra Fredry, reż. Krystyny Meissner,
• 12 czerwca 1976: Odgrywał Rahonyiego w Wystarczy jeden telefon Kláry Fehér, reż. Czesława Wołłejki,
• 2 stycznia 1977: Wziął udział w Nigdy nic nie wiadomo George’a Bernarda Shawa jako M. Comas, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 20 czerwca 1977: Wystąpił w jednym epizodzie w Stepowym Królu Lirze Iwana Turgieniewa, reż. Witolda Fillera,
• 17 lutego 1978: Odgrywał Przewodniczącego jury w Grupie LaokoonaTadeusza Różewicza, reż. Zygmunta Hübnera,
• 26 grudnia 1981: Wziął udział w Kowalu, pieniądzach i gwiazdach Jerzego Szaniawskiego, reż. Macieja Englerta, jako Jakub Dederko,
• 7 grudnia 1987: Wystąpił jako Michał w RodzinieAntoniego Słonimskiego, reż. Edwarda Dziewońskiego,
• 1 lutego 1988: Odgrywał Staruszka w Miss samotnych serc Nathanaela Westa, reż. Tomasza Lengrena,
• 9 marca 1988: Zagrał Posłańca w Tym razem żegnaj na zawsze scenariuscjach i reż. Barbary Borys-Damięckiej.

Przebieg pracy

W ciągu swojej imponującej kariery aktorskiej, która trwała 60 lat, Edmund Fidler miał okazję wystąpić w 11 różnych teatrach. Zdecydowana większość jego ról miała miejsce w Warszawie oraz w Łodzi.

• Teatr Ateneum w Warszawie: 1930–1933 (w roli adepta i aktora),
• Teatr Nowa Komedia (Warszawa): 1933–1934,
• Teatr Kameralny (Warszawa): 1935,
• Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi: 1935–1936 oraz 1945–1946,
• Stołeczny Teatr Powszechny (Warszawa): 1936–1939,
• Miejskie Teatry Dramatyczne (Warszawa): 1946–1948,
• Teatr Nowy w Warszawie: 1948–1953,
• Teatr Narodowy (Warszawa): 1955–1956,
• Teatr Współczesny w Warszawie: 1953–1978,
• Teatr Kwadrat (Warszawa): 1981–1989,
• Teatr na Woli (Warszawa): 1985.

Edmund Fidler swoją karierę rozwijał w różnych teatrach, a jego bogate doświadczenie wzbogaciło polską scenę teatralną. Jego osiągnięcia oraz zasługi są pamiętane do dziś i stanowią istotny element historii polskiego teatru.

Ordery i odznaczenia

W zasobach zasług Edmunda Fidlera można odnaleźć szereg wyróżnień, które obrazują jego wkład w działalność na rzecz kraju. Do najważniejszych odznaczeń, które otrzymał, należą:

• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1977 roku,
• złoty krzyż zasługi, również przyznany w 1977 roku,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, odznaczenie otrzymane 19 stycznia 1955 roku.

Nagrody

W 1960 roku Edmund Fidler otrzymał prestiżowe wyróżnienie przyznane przez Komitet ds. Polskiego Radia i Telewizji.

Śmierć

Edmund Fidler przeżył długie życie, docierając do wieku 92 lat. Jego odejście pozostawiło smutek w sercach wielu ludzi.

Został pochowany na warszawskim Cmentarzu Wolskim, gdzie wielu z jego fanów przychodzi oddać mu hołd i wspomnieć wspólne chwile, które przyniósł na scenę.

---

Oceń: Edmund Fidler

---