Edmund Fetting

---

Życiorys

Wczesne lata

Edmund Fetting przyszedł na świat w Warszawie jako syn Stefanii (z rodu Kazimierskich) oraz Edmunda Teodora Fettinga. Jego rodzinne życie toczyło się w urokliwej willi na Mokotowie. Podczas niemieckiej okupacji rodzina znalazła schronienie na plebanii w Baranowie (w powiecie Grodzisk Mazowiecki), gdzie mieszkał brat matki, ks. Jan Kazimierski, który pełnił rolę proboszcza. To właśnie tam, Fetting, nazywany przez swoich kolegów „Dudkiem”, zorganizował wspólnie z nimi amatorski teatrzyk, wzbogacając swoje młodzieńcze życie o sztukę. Jego pasja do jazzu oraz muzyki rozwijała się dzięki lekcjom gry na fortepianie i akordeonie udzielanym przez jego brata, pianistę. W latach 1947–1948, jako współzałożyciel i kierownik jazzowego zespołu „Marabut”, występował w warszawskiej YMCA, gdzie zapowiadał Leopolda Tyrmanda. Po podjęciu studiów aktorskich w warszawskiej PWSA (która przekształciła się później w PWST), swoje kształcenie przerwał na skutek oceny braku talentu, jak zauważa Encyklopedia teatru polskiego. Aleksander Zelwerowicz, ówczesny rektor uczelni, nie pozostawił mu złudzeń, twierdząc, że „Pan się do teatru nie nadaje, bo pan jest zbyt smutny”. Mimo to, Fetting wbrew tym słowom postanowił nie rezygnować z marzeń; w 1951 roku zdał egzamin aktorski eksternistycznie w warszawskiej PWST.

Kariera

W początkowym okresie zawodowej działalności Fetting związał się z Teatrem Ziemi Opolskiej w Opolu (1949–1952), następnie kontynuował karierę w Teatrze im. W. Bogusławskiego w Kaliszu (1952–1953), Teatrze im. S. Jaracza w Łodzi (1953–1956) oraz Teatrze Nowym w Łodzi (1956–1957). Przełomem w jego karierze stał się angaż do Teatru Wybrzeże w Gdańsku (1957–1960), gdzie mógł współpracować z wybitnymi reżyserami, takimi jak Zygmunt Hübner i Andrzej Wajda. W tym okresie zagrał kluczowe role, takie jak Raskolnikow w „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego, Polo Pope’a w „Kapeluszu pełnym deszczu” Michaela Vincente Gazzo, a także Hamleta w inscenizacji Szekspira.

Po gdańskim etapie, Fetting zamieszkał w Warszawie, gdzie występował w Teatrze Dramatycznym (1960–1966), który cieszył się wówczas dużą renomą. Tam odegrał ważne role w dziełach współczesnych, w tym utworach Sławomira Mrożka, Friedricha Dürrenmatta oraz Arthura Millera. Przez kolejne lata związany był z Teatrem Ateneum (1966–1974), Teatrem Powszechnym (1974–1982), Teatrem Na Woli (1982–1986) oraz Teatrem Nowym (1987–1988). Jego talentu nie brakowało również na scenach Teatru Współczesnego, Teatru Rozmaitości oraz Teatru „Komedia”. Do jego niezapomnianych ról należą Peters w „Niemcach” Leona Kruczkowskiego, Hrabia Henryk w „Nie-Boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego, Fryderyk Chopin w „Lecie w Nohant” Jarosława Iwaszkiewicza, Pastor Manders w „Upiorach” oraz Doktor Rank w „Domu lalki” Henrika Ibsena.

Fetting występował także w znanych spektaklach Teatru Telewizji, gdzie stworzył znakomite kreacje m.in. w „Wilkach w nocy” Tadeusza Rittnera (jako Morwicz), „Skowronku” Jeana Anouilha (inkwizytor), „Sławie i chwale” według Jarosława Iwaszkiewicza (Edgar Szyller), „Weselu Figara” Pierre’a Beaumarchais’go (hrabia Almaviva) oraz „Play Strindberg” Friedricha Dürrenmatta (Kurt). Znany był również z telewizyjnego „Teatru Sensacji” w latach 60. i 70. (“Kobra”).

W filmografii Fettinga znajduje się kilkadziesiąt ról, w tym pamiętne kreacje, jak Józef Haller w „Śmierci prezydenta” Jerzego Kawalerowicza, porucznik Kapliński w „Zbrodniarzu i pannie” Janusza Nasfetera oraz tytułowa rola w filmie „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha” Janusza Majewskiego. W serialach telewizyjnych również odnotowano jego wkład, m.in. w „Wielkiej miłości Balzaka”, „Czarnych chmurach”, „Królowej Bonie” oraz „Nad Niemnem”.

Fetting był także znakomitym wykonawcą popularnych piosenek filmowych, wykonując utwór „Ballada o pancernych” oraz „Przed nami Odra” (część piosenki z 7. kompanii) pochodzące z serialu „Czterej pancerni i pies”, do którego tekst napisała Agnieszka Osiecka, a muzykę skomponował Adam Walaciński. Ponadto, piosenka „Nim wstanie dzień” z filmu „Prawo i pięść” była stworzona specjalnie dla niego, gdzie tekst również napisała Agnieszka Osiecka, a muzykę skomponował Krzysztof Komeda.

W latach 60. Fetting prowadził audycję „Radiowe Studio Piosenki”, gdzie chętnie wykonywał ballady Bułata Okudżawy oraz utwory Charles’a Aznavoura i Kurta Weilla. Jego głos charakteryzował się ciepłem i nastrojową tonacją, co sprawiało, że zyskiwał sympatię słuchaczy, nie tylko dzięki talentowi, ale także dzięki swojemu spokojowi i kulturze osobistej.

W ostatnich latach życia, ze względu na problemy zdrowotne, w tym chorobę serca, ograniczył swoją działalność filmową. Ostatecznie spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 74-I-28.

Życie prywatne

Edmund Fetting był osobą homoseksualną, co stanowi ważny element jego życia osobistego.

Znany był z nieformalnego związku z młodszym tancerzem, który jednak postanowił go opuścić i wyjechać za granicę.

Odznaczenia

Edmund Fetting, wyróżniający się osobistość, otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń, które potwierdzają jego wkład w życie publiczne oraz społeczne Polski. Wśród nich można wymienić:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1980),
• Złoty Krzyż Zasługi (1974),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Złotą Odznakę honorową „Za Zasługi dla Warszawy”.

Filmografia

Filmografia Edmunda Fettinga obejmuje liczne role w polskim kinie i telewizji, a jego dorobek artystyczny jest imponujący.

• Zaduszki – Michał (1961),
• Daleka jest droga – oficer (1963),
• Zbrodniarz i panna – porucznik milicji Kapliński (1963),
• Życie raz jeszcze – redaktor Rydz (1964),
• Głos ma prokurator – prokurator Andrzej Tabor (1965),
• Katastrofa – Rowicki (1965),
• Lenin w Polsce – Jakub Hanecki (1965),
• Popioły – urzędnik austriacki w majątku Olbromskich (1965),
• Piękny był pogrzeb, ludzie płakali – Edward Wojtasik (1967),
• Bariery dźwięku – reporter (1968),
• Stawka większa niż życie, odc. 4 serialu TV: Cafe Rose – Christopulis (1968),
• Ostatni świadek – Klaus Goltz (1969),
• Znicz olimpijski – szef gestapo w Zakopanem (1969),
• Doktor Ewa, odc. 3 serialu TV: Prawo do życia, odc. 7: Stawka o życie – dyrektor szpitala Mikulski (1970),
• Lokis. Rękopis profesora Wittembacha – pastor profesor Wittembach (1970),
• Pogoń za Adamem – krytyk filmowy Buvin (1970),
• Brylanty pani Zuzy – szef gangu Krzysztof (1971),
• Jak daleko stąd, jak blisko – Szymon (1971),
• Podróż za jeden uśmiech, odc. 7 serialu TV: Pożegnanie z Dudusiem – profesor Omielski (1971, także w wersji filmu długometrażowego, 1972),
• Diabelskie eliksiry (oryg. Die Elixiere des Teufels, produkcja czechosłowacko-NRD) – sędzia (1972),
• Czarne chmury, serial TV – margrabia Karol von Ansbach (1973),
• Śledztwo – inspektor Sheppard (1973),
• W pustyni i w puszczy, odc. 1 serialu TV: Porwanie, odc. 4: Smain – ojciec Nel, George Rawlison (1973, także w wersji filmu długometrażowego),
• Wielka miłość Balzaka, odc. 3 serialu TV: Contessa, odc. 4: Komedia ludzka – książę Alfred Schenburn (1973),
• Zazdrość i medycyna – doktor Willi von Fuchs (1973),
• Gniazdo – Krystian, syn Bolesława Okrutnego (1974),
• Ile jest życia, odc. 5 serialu TV: Kiepskie szczęście – oficer UB (1974),
• Najważniejszy dzień życia, część 1 cyklu zatytułowana Uszczelka – dyrektor naczelny (1974),
• Zaczarowane podwórko – Jean Pierre Blanchard (1974),
• 07 zgłoś się, odc. 1 serialu TV: Major opóźnia akcję – inżynier (1976),
• Daleko od szosy, odc. 6 serialu TV: Egzamin – dyrektor w ministerstwie (1976),
• Wergili – ksiądz (1976),
• Pasja – audytor Zajączkowski (1977),
• Sprawa Gorgonowej – inspektor Piątkiewicz (1977),
• Śmierć prezydenta – Józef Haller (1977),
• Tańczący jastrząb – przedstawiciel ministerstwa (1977),
• Somosierra. 1808 – Wojciech Kossak (1978),
• Test pilota Pirxa – oskarżyciel przed trybunałem (1978),
• Życie na gorąco, odc. 1 serialu TV: Budapeszt – Otto Ildmann (1978),
• Ojciec królowej – hrabia Zierowski, ambasador austriacki (1979),
• Droga daleka przed nami – ojciec (1979),
• Dzień Wisły – profesor (1980),
• Głosy – doktor Meller (1980),
• Królowa Bona, serial TV – książę Prus Albrecht Hohenzollern (1980),
• Polonia Restituta – premier brytyjski Dawid Lloyd George (1980),
• Dzień czwarty – doktor (1984),
• Lato leśnych ludzi, odc. 5 serialu TV: Legenda – cichociemny (1984),
• Nad Niemnem – Darzecki, szwagier Benedykta Korczyńskiego (1987, także w serialu TV),
• Akwen Eldorado – szef gangu kłusowników (1988),
• Mistrz i Małgorzata, odc. 2 serialu TV: Mistrz – profesor Aleksander Nikołajewicz Strawiński (1988),
• Gdańsk 39 – radca Tadeusz Perkowski (1989).

Polski dubbing

• Jeszcze bardziej zgryźliwi tetrycy – Max Goldman (1995),
• Królowa Elżbieta (oryg. Elizabeth R) jako Cranmer (1971).

Upamiętnienie

W latach 2013–2018 w Baranowie, znajdującym się w województwie mazowieckim, w powiecie grodziskim, odbywał się coroczny Fetting Festiwal.

---

Oceń: Edmund Fetting

---