Bronisław Baczko

---

Życiorys

Bronisław Baczko przyszedł na świat w stolicy Polski, Warszawie, w ubogiej rodzinie żydowskiej. Był synem Abrama (Adama) Baczki, który prowadził niewielki warsztat włókienniczy. Niestety, los zgotował mu tragiczne doświadczenia, gdyż oboje jego rodziców zostali zamordowani przez niemieckich okupantów. Wczesne lata spędził w Warszawie, jednak wybuch II wojny światowej zmusił go do ucieczki do Lwowa, który wówczas znajdował się pod radziecką okupacją. Od 1941 roku jego życie toczyło się w radzieckich kołchozach.

W 1943 roku Baczko wstąpił do formującego się Wojska Polskiego w ZSRR jako oficer polityczny, osiągając stopień podpułkownika. Po powrocie do Polski, zaangażował się w pracę naukową w nowym systemie politycznym. Został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W październiku 1950 roku został skierowany przez Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego na studia w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych, gdzie w 1952 roku obronił doktorat na temat Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, pod kierunkiem prof. Niny Assorodobraj-Kuli.

Zatrudniony na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, początkowo angażował się w rozwój myśli marksistowskiej oraz podejmował polemikę z lwowsko-warszawską szkołą filozoficzną. Wśród jego publikacji warto wymienić pamflet O poglądach filozoficznych i społeczno-politycznych Tadeusza Kotarbińskiego, wydany w Warszawie w 1951 roku. Z biegiem czasu Baczko zaczął odchodzić od marksizmu, ostatecznie go porzucając. W Polskiej Akademii Nauk prowadził znane konwersatoria filozoficzne, a jego uczniami były dziesiątki przyszłych filozofów i socjologów, takich jak Jan Garewicz, Marek J. Siemek, Zbigniew Kuderowicz, Adam Sikora, Jerzy Szacki oraz Jerzy Ładyka.

Baczko był również autorem ważnych prac naukowych, takich jak Rousseau: samotność i wspólnota (1964), w której przyjął perspektywę historyka idei, tworząc szerokie, socjologiczne tło indywidualnej historii Jana Jakuba Rousseau. W zbiorze artykułów Człowiek i światopoglądy (1965) badał spory między Heglem a Rousseau oraz polską myśl filozoficzną i egzystencjalizm. Po wydarzeniach marcowych w 1968 roku, Baczko został usunięty z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1969 roku zmuszony do emigracji.

Od 1974 roku związany był z Uniwersytetem Genewskim, gdzie koncentrował swoje badania na historii rewolucji francuskiej, utopiach oraz wyobrażeniach zbiorowych. W 2002 roku jego książka Hiob, mój przyjaciel, zdobyła nominację do prestiżowej Nagrody Literackiej Nike. Jako uznany badacz, zdobył również nagrodę im. Eugenia Balzana za badania nad oświeceniem; to prestiżowe wyróżnienie, nazywane włosko-szwajcarskim Noblem, wcześniej przypadło jedynie Andrzejowi Walickiemu.

Najważniejsze prace

Bronisław Baczko to znacząca postać w polskiej filozofii i krytyce społecznej. Jego prace, które różnorodnie dotyczą tematów filozoficznych, politycznych oraz społecznych, miały duży wpływ na intelektualny krajobraz kraju. Poniżej przedstawiamy jego najważniejsze publikacje:

• – O poglądach filozoficznych i społeczno-politycznych Tadeusza Kotarbińskiego, Instytut Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR – Katedra Materializmu Dialektycznego i Historycznego, wydanie Książka i Wiedza, Warszawa 1951,
• – Filozofia francuskiego oświecenia, wybór, tłumaczenie, wstęp i przypisy: Bronisław Baczko, wyd. PWN, Warszawa 1961,
• – Rousseau: samotność i wspólnota, wyd. PWN, Warszawa 1964,
• – Filozofia i socjologia XX wieku, tomy 1–2, Bronisław Baczko (red.), Wiedza Powszechna, Warszawa 1965,
• – Człowiek i światopoglądy, wyd. PWN, Warszawa 1965,
• – Filozofia polska, Bronisław Baczko (red.), Wiedza Powszechna, Warszawa 1967,
• – Wyobrażenia społeczne: szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, przeł. z francuskiego Małgorzata Kowalska, wyd. PWN, Warszawa 1994,
• – Hiob, mój przyjaciel: obietnice szczęścia i nieuchronność zła (1997), przeł. z francuskiego Jerzy Niecikowski i Małgorzata Kowalska, wyd. PWN, Warszawa 2001,
• – Jak wyjść z Terroru: Termidor a Rewolucja, przeł. z francuskiego Wiktor Dłuski, wydawca Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2005.

Prace te nie tylko odzwierciedlają różnorodność podejmowanych przez Baczko tematów, ale również jego zaangażowanie w zrozumienie oraz interpretację złożoności ludzkich doświadczeń i myśli społecznej.

Ordery i odznaczenia

Bronisław Baczko był uznawanym postacią, która otrzymała szereg wyróżnień podczas swojego życia. Oto kilka z jego odznaczeń:

• złoty Krzyż Zasługi, 9 stycznia 1947,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, 24 stycznia 1955.

Nagrody i wyróżnienia

Bronisław Baczko jest osobą o niezwykłym dorobku, co potwierdzają liczne nagrody i wyróżnienia, które zdobył w swojej karierze. Oto niektóre z jego osiągnięć:

• Doktor honoris causa Université de Tours (1999),
• Doktor honoris causa Université de Strasbourg II (1981),
• Laureat nagrody im. Eugenia Balzana (2011),
• Laureat nagrody im. księdza Józefa Tischnera (2002),
• Nominowany do Nagrody Literackiej Nike (2002),
• Laureat nagrody Biguet (1990).

---

Oceń: Bronisław Baczko

---