Edward Jan Habich

---

Życiorys

Edward Jan Habich przyszedł na świat w rodzinie o korzeniach w pobliżu Osnabrück, w której jego ojciec, Ludwik, był urzędnikiem Komisji Skarbu Królestwa Polskiego, a matka, Matylda z Mauersbergerów, miała wpływ na jego kształcenie. Uczył się w warszawskim gimnazjum gubernialnym, gdzie, według rodzinnych opowieści, miał zostać wydalony w ostatniej klasie po incydencie ze spoliczkowaniem dyrektora. W 1852 roku wstąpił do armii rosyjskiej w Petersburgu, gdzie zdobył stopień oficerski jako słuchacz Akademii Wojennej na Wydziale Artylerii.

Po zakończeniu służby wojskowej, Habich w 1858 roku osiedlił się we Francji, gdzie ukończył École nationale des Ponts et Chaussées, zdobywając dyplom inżyniera. Po wybuchu powstania w 1863 roku wrócił do Polski, objął stanowisko dowódcy oddziału w stopniu podpułkownika i na czele tej formacji przeszedł granicę w nocy z 14 na 15 sierpnia. Towarzyszył mu brat, Gustaw Habich. Niestety, oddział został rozbity przez Rosjan, a Edward wrócił do Krakowa następnego dnia. Wkrótce potem, na początku października, został mianowany komisarzem Rządu Narodowego. Gdy Gustaw trafił do niewoli 29 października, Edward zdołał go uwolnić i obaj bracia dotarli do Francji.

W Paryżu Edward Habich objął profesurę mechaniki w Szkole Wyższej Polskiej, a następnie został jej dyrektorem. Jego działania przyczyniły się do podniesienia poziomu nauczania, jednak pod koniec roku szkolnego 1867/1868 zdecydował się zrezygnować i wyjechał do Peru, co było możliwe dzięki wsparciu Ernesta Malinowskiego, który przekonał rząd Peru do zatrudnienia polskich inżynierów-emigrantów.

W Limie Habich zajął stanowisko rządowego inżyniera oraz dyrektora robót publicznych. Jego początkowe projekty obejmowały prace irygacyjne w południowej części kraju, rozbudowę portu w Arica oraz projektowanie urbanistyczne. Już w 1872 roku organizował państwową służbę techniczną w Peru, wzorując ją na francuskim Korpusie Inżynierów Mostów i Dróg. W 1873 roku, jako delegat rządu peruwiańskiego, odwiedził Europę, uczestnicząc w Wystawie Powszechnej w Wiedniu. W tym okresie zwerbował do pracy w Peru inżynierów W. Folkierskiego, W. Klugera, K. Wakulskiego, A. Babińskiego oraz architekta T. Stryjeńskiego.

Wspólnie z polskimi inżynierami Habich założył w Limie w 1876 roku pierwszą w Ameryce Łacińskiej Wyższą Szkołę Inżynieryjno-Górniczą (Escuela de Construcciones Civiles y de Minas del Perú, która później zmieniła nazwę na Escuela Especial de Ingenieros de Construcciones Civiles y de Minas del Perú, obecnie Universidad Nacional de Ingeniería). Jako dyrektor szkoły, aż do swojej śmierci, sprawował również nadzór nad pracami publicznymi w całym kraju. Jego wizja opierała się na wykorzystaniu lokalnych zasobów mineralnych i rozwijaniu nowoczesnego rolnictwa, w tym upraw bawełny, trzciny cukrowej i winorośli.

W latach 1878–1884 kierował Centralną Radą Inżynierów Rządowych, a w latach 1884–1902 był członkiem oraz doradcą technicznym Rady Robót Publicznych. W 1888 roku przyczynił się do stworzenia projektu peruwiańskiego prawa górniczego, które weszło w życie w 1896 roku. Jako redaktor periodyku „Annales de Construcciones Civiles y de Minas del Perú” w latach 1880–1887 zapoczątkował erę czasopiśmiennictwa technicznego w Peru. Był również jednym z założycieli Towarzystwa Geograficznego w Limie w 1888 roku. Jako delegat Peru na wystawie światowej w Paryżu w 1889 roku brał udział w kongresach naukowych, nawiązywał kontakty z przedstawicielami wiodących firm technicznych oraz dokonując zakupów dla różnych instytucji peruwiańskich.

Po powrocie do Peru w 1890 roku zabrał się również za wprowadzenie systemu metrycznego. Specjalne biuro powołane z jego inicjatywy zaczęło działać dopiero w 1906 roku. Edward Habich zmarł 31 października 1909 roku, a jego pogrzeb odbył się z kosztów rządowych w mauzoleum na cmentarzu w Limie. Na placu, który nosi jego nazwisko, został wzniesiony pomnik ku jego pamięci.

Praca naukowa

Edward Habich poświęcił większość swojego życia pracy inżynierskiej oraz dydaktycznej. Redagował wyżej wspomniany rocznik, koncentrując się na budownictwie i górnictwie, a także był aktywnym członkiem Peruwiańskiego Towarzystwa Geograficznego. Intensywne zaangażowanie w te działania uniemożliwiło mu prowadzenie głębszych badań teoretycznych. Stworzył jedynie około 20 prac z zakresu matematyki i kinematyki, a nie zdołał przygotować polskiego podręcznika kinematyki. Opublikował natomiast 116 artykułów w peruwiańskich, takich jak „Boletin de Minas, Industrias i Construcciones”, oraz czasopismach technicznych z Francji. Jego publikacje występowały głównie w języku hiszpańskim i francuskim, chociaż również w polskim, m.in. w „Pamiętniku Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu” oraz „Rocznikach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego”.

Rodzina

Ok. 1885 roku Edward Habich ożenił się z Peruwianką o hiszpańskich korzeniach. Z tego związku urodziła się córka Jadwiga i czterech synów, w tym jeden z nich, Eduardo, podążył śladami ojca i także został inżynierem.

---

Oceń: Edward Jan Habich

---