Andrzej Wyczański

---

Życiorys

Andrzej Wyczański był synem Jerzego i Ludwiki z Bobrownickich. Ukończył podstawową edukację, a następnie kontynuował naukę w Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. W 1937 roku przeszedł do Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu. Maturę zdał na tajnych kompletach Gimnazjum im. S. Batorego w czerwcu 1942 roku. Był aktywnym uczestnikiem powstania warszawskiego.

Po wojnie rozpoczął studia na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim oraz Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie pod opieką Romana Grodeckiego uzyskał tytuł magistra w 1946 roku. Doktorat na temat „Francja wobec państw jagiellońskich w latach 1515–1529” obronił w 1949 roku na Uniwersytecie Warszawskim, pod przewodnictwem Tadeusza Manteuffla.

Od 1953 roku Wyczański pracował w Instytucie Historii PAN, gdzie w 1958 roku uzyskał habilitację. W latach 1949–1959 był założycielem oraz kierownikiem Stacji Mikrofilmowej Biblioteki Narodowej. W 1963 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1971 roku tytuł profesora zwyczajnego.

W 1974 roku rozpoczął pracę w Instytucie Historii filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Później wykładał na Uniwersytecie w Białymstoku oraz w latach 1983–1996 uczył w Instytucie Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 1983 roku został członkiem Polskiej Akademii Nauk, a w latach 1993–1996 pełnił funkcję Wiceprezesa i Sekretarza Naukowego PAN.

1 czerwca 1999 roku odbyła się ceremonia wręczenia mu dyplomu Doktora Honoris Causa Uniwersytetu w Białymstoku. Andrzej Wyczański zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Stare Powązki (kwatera 85-6-19).

Profil badań naukowych

W swoich badaniach Andrzej Wyczański skoncentrował się na historii gospodarczej oraz społecznej Polski, szczególnie w okresie XVI wieku. Jego kluczowe dzieła dotyczyły różnorodnych aspektów funkcjonowania gospodarki folwarcznej, a także problematyki konsumpcji żywności, co pozwoliło na głębsze zrozumienie struktury społeczeństwa staropolskiego.

Badacz nawiązywał w swojej pracy do osiągnięć francuskiej szkoły Annales, z którą był związany od lat 50. XX wieku. Jego prace znacząco wpłynęły na rozwój badań naukowych w tej dziedzinie.

Uczniowie

Wśród uczniów Andrzeja Wyczańskiego znajdują się osoby, które znacząco wpłynęły na rozwój swojej dziedziny. Do jego uczniów zaliczają się między innymi: Alina Czapiuk, Piotr Guzowski, Anna Kamler, Cezary Kuklo, Igor Kąkolewski oraz Anna Sucheni-Grabowska.

Najważniejsze prace

Andrzej Wyczański to postać, która wniosła istotny wkład w badania nad historią Polski oraz jej miejscem w Europie. Jego prace są wyjątkowe pod względem treści i mają znaczenie dla dalszego zrozumienia kontekstu społeczno-kulturalnego tego okresu.

• Francja wobec państw jagiellońskich w latach 1515–1529, 1954,
• Studia nad folwarkiem szlacheckim w Polsce w latach 1500–1580, 1960,
• Studia nad gospodarką starostwa korczyńskiego 1500–1660, 1964,
• Polska Rzeczpospolitą szlachecką, 1965,
• Studia nad konsumpcją żywności w Polsce, 1969,
• Wieś polskiego odrodzenia, 1969,
• Polska w Europie XVI stulecia, tom 253 serii wydawniczej Omega, 1973,
• Uwarstwienie społeczne w Polsce XVI wieku, 1977,
• Dogonić Europę, 1987,
• Między kulturą a polityką. Sekretarze Zygmunta Starego 1506–1548, 1992,
• Szlachta polska XVI wieku, 2001,
• Wschód i zachód Europy w początkach doby nowożytnej, 2003,
• Historia powszechna: wiek XVI, wiele wydań,
• Historia Powszechna: koniec XV w. – połowa XVII w., Warszawa, 1965.

Odznaczenia

Andrzej Wyczański, człowiek o wielu zasługach, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego oddaniu i poświęceniu w służbie dla kraju.

• krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2002),
• krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1976),
• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1967),
• złoty krzyż zasługi (1956),
• krzyż Armii Krajowej,
• warszawski krzyż powstańczy,
• krzyż partyzancki,
• złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1966).

---

Oceń: Andrzej Wyczański

---