Zajezdnia tramwajowa „Praga”, formalnie znana jako Zakład Realizacji Przewozów „Praga” − R-2, pełni istotną rolę w warszawskim systemie komunikacji tramwajowej. Jest to przelotowa zajezdnia, która znajduje się przy ul. Kawęczyńskiej 16 w Warszawie.
Obiekt ten nie tylko obsługuje codzienne potrzeby transportowe mieszkańców stolicy, ale również stanowi ważny element infrastruktury tramwajowej, umożliwiając sprawne funkcjonowanie miejskiego transportu.
Opis
Budowa zajezdni tramwajowej na Pradze miała swoje początki w lipcu 1923 roku. Przyjęcie do użytku odbyło się 1 marca 1925, co stanowiło ważny krok w rozwoju infrastruktury tramwajowej Warszawy. Obiekt został zaprojektowany z myślą o pomieszczeniu 212 wozów tramwajowych, co czyniło go największą tego typu remizą w przedwojennej stolicy.
W sąsiedztwie zajezdni wzniesiono również budynek administracyjno–mieszkalny, obejmujący dodatkowo kąpielisko dla tramwajarzy, co miało na celu zapewnienie odpowiednich warunków dla pracowników. Całość została zaprojektowana przez znakomitego architekta, Juliusza Dzierżanowskiego.
Niestety, w dniach od 5 do 13 września 1944 roku, hala zajezdni oraz znajdująca się obok podstacja tramwajowa „Praga” zostały zaminowane przez niemieckie siły okupacyjne i zniszczone w wyniku wybuchów. W wyniku tych działań niemal wszystkie wagony tramwajowe zostały zniszczone, gdyż ich metalowe i żelbetonowe zadaszenie zawaliło się na znajdujące się wewnątrz pojazdy. Prace związane z usuwaniem gruzów rozpoczęły się natychmiast po wycofaniu się Niemców z Pragi, 14 września 1944 roku.
W trakcie odbudowy, dnia 20 czerwca 1945 roku, około godziny 11:00 odbył się pierwszy kurs tramwaju linii nr 1 po zakończeniu działań wojennych. Tramwaj ten był udekorowany godłem państwowym, flagami oraz girlandami kwiatów. Trasa tramwajów linii nr 1 obejmowała odcinki: Kawęczyńska–Ząbkowska–Targowa–Zamoyskiego–Grochowska–Wiatraczna. Zaledwie kilka dni później, 29 czerwca 1945 roku, wprowadzono drugą linię tramwajową (nr 2) na trasie: Dworzec Wschodni–Kijowska–Targowa–Zamoyskiego–Grochowska–Gocławek.
W 2007 roku hala postojowa zajezdni oraz towarzyszący jej budynek administracyjno-mieszkalny zostały wpisane do rejestru zabytków, co podkreśla ich znaczenie w historii warszawskiego transportu tramwajowego.
Zajezdnia w kulturze masowej
W kontekście kultury masowej nie sposób pominąć interesującego wątku, który związany jest z zajezdnią tramwajową w Pradze. W szczególności, wydarzenia związane z morderstwem w budynku transformatorowni tej zajezdni stanowią kluczowy element fabuły powieści „Elektryczne perły” autorstwa Konrada Tomasza Lewandowskiego, wydanej w 2008 roku. Akcja tej powieści rozwija się w fascynujący sposób, wciągając czytelników w wir intrygujących wydarzeń, które mają swoje korzenie w rzeczywistości związanej z Praga.
Przypisy
- Paweł Dunin-Wąsowicz: Praski przewodnik literacki. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2018, s. 79−80. ISBN 978-83-951050-2-9.
- Zakłady spółki Tramwaje Warszawskie. [w:] Tramwaje Warszawskie Sp. z o.o. [on-line]. tw.waw.pl. [dostęp 03.10.2021 r.]
- Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31.12.2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 15. [dostęp 07.06.2020 r.]
- Warszawskie tramwaje elektryczne. Tom IV. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 2008, s. 88. ISBN 978-83-923702-0-8.
- Warszawskie tramwaje elektryczne. Tom IV. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 2008, s. 92. ISBN 978-83-923702-0-8.
- Warszawskie tramwaje elektryczne. Tom IV. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 2008, s. 95. ISBN 978-83-923702-0-8.
- Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 166. ISBN 83-01-08836-2.
- Warszawskie tramwaje elektryczne. Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1998, s. 33. ISBN 83-907574-00.
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki przemysłowe i magazynowe":
Stalowa (zajezdnia autobusowa) | Warszawska Piekarnia Mechaniczna | Warszawska Wytwórnia Wódek „Koneser” | Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych | Elektrociepłownia Żerań | Garaż Zajezdni Służby Zdrowia | Fabryka Obrabiarek Precyzyjnych Avia | Ciepłownia Kawęczyn | Fabryka gilz Dzwon Hilarego Jeżewskiego w Warszawie | Kompleks młyński Michla w Warszawie | Zakład Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych | Ciepłownia Wola | Zespół Stacji Filtrów w Warszawie | Elektrociepłownia Siekierki | Budynek Fujifilm Polska | Zabudowania Fabryki Wyrobów Metalowych „Metalik” w Warszawie | Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”Oceń: Praga (zajezdnia tramwajowa)