Ministerstwo Sprawiedliwości (Polska)

---

Kierownictwo

W skład kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości wchodzą następujące osoby:

• Adam Bodnar (bezpartyjny) – Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny od 13 grudnia 2023,
• Arkadiusz Myrcha (PO) – sekretarz stanu od 13 grudnia 2023,
• Maria Ejchart – podsekretarz stanu od 13 grudnia 2023,
• Zuzanna Rudzińska-Bluszcz (Polska 2050) – podsekretarz stanu od 13 grudnia 2023,
• Dariusz Mazur – podsekretarz stanu od 22 grudnia 2023,
• Wojciech Kutyła – dyrektor generalny.

Kompetencje Ministra Sprawiedliwości

Rozporządzenie precyzuje szczegółowy zakres działań Ministra Sprawiedliwości, który pełni kluczową rolę w strukturze administracji rządowej.

• Minister kieruje działem administracji rządowej – sprawiedliwość,
• Minister jest dysponentem części 15 i 37 budżetu państwa,
• Obsługę ministra zapewnia Ministerstwo Sprawiedliwości.

Dział sprawiedliwości obejmuje różnorodne aspekty, w tym:

• sądownictwo,
• prokuraturę, notariat, adwokaturę oraz radców prawnych, w zakresie wynikającym z przepisów odrębnych,
• wykonywanie kar oraz środków wychowawczych i poprawczych orzeczonych przez sądy, a także pomoc postpenitencjarną.

Minister odpowiada również za przygotowywanie projektów kodyfikacji prawa cywilnego, w tym aspektów dotyczących prawa rodzinnego oraz prawa karnego.

W zakresie spraw sądownictwa, Minister właściwy do spraw sprawiedliwości zajmuje się sprawami, które nie są zastrzeżone dla innych organów państwowych, przy zachowaniu zasady niezawisłości sędziów.

Pod kierownictwem Ministra funkcjonuje również Służba Więzienna, która podlega jego nadzorowi.

Struktura organizacyjna

Ministerstwo Sprawiedliwości w Polsce ma złożoną strukturę organizacyjną, która obejmuje wiele ważnych jednostek. Na czoło wysuwają się różnorodne departamenty, które wykonują kluczowe zadania związane z administracją i nadzorem w obszarze wymiaru sprawiedliwości.

W skład ministerstwa wchodzą m.in.:

• gabinet polityczny ministra,
• departament analiz i strategii,
• departament budżetu i inwestycji,
• departament funduszy i nieodpłatnej pomocy prawnej,
• departament informatyzacji i rejestrów sądowych,
• departament kadr i organizacji sądów powszechnych i wojskowych,
• departament legislacyjny,
• departament nadzoru administracyjnego,
• departament prawa cywilnego i gospodarczego,
• departament prawa europejskiego,
• departament prawa karnego,
• departament spraw rodzinnych i nieletnich,
• departament współpracy międzynarodowej i praw człowieka,
• departament wykonania orzeczeń i probacji,
• departament zawodów prawniczych,
• biuro administracyjne,
• biuro bezpieczeństwa,
• biuro cyberbezpieczeństwa,
• biuro dyrektora generalnego,
• biuro finansów,
• biuro informacyjne krajowego rejestru karnego,
• biuro komunikacji i promocji,
• biuro ministra,
• biuro obsługi komisji do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich,
• biuro obsługi restrukturyzacji i upadłości oraz pełnomocnika do spraw biegłych sądowych.

Do jednostek organizacyjnych podległych ministrowi zaliczamy również:

• Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi,
• Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dra Jana Sehna w Krakowie,
• Instytut Wymiaru Sprawiedliwości,
• Centralny Zarząd Służby Więziennej,
• Centrum Cyberbezpieczeństwa,
• okręgowe inspektoraty Służby Więziennej,
• areszty śledcze,
• zakłady karne,
• Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu,
• Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kulach,
• Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Popowie,
• schroniska dla nieletnich i zakłady poprawcze.

W zakresie nadzoru ministra znajdują się także:

• Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury,
• Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie,
• Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie,
• sądy powszechne – w zakresie nadzoru administracyjnego ministra nad działalnością administracyjną sądów,
• sądy wojskowe – w zakresie zwierzchniego nadzoru ministra w zakresie organizacji i działalności administracyjnej sądów,
• izby morskie – w zakresie zwierzchniego nadzoru ministra nad działalnością przewodniczących i wiceprzewodniczących tych izb oraz trybu postępowania przed izbami,
• ośrodki kuratorskie,
• opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów,
• Mazowiecka Instytucja Gospodarki Budżetowej MAZOVIA,
• przedsiębiorstwa państwowe, dla których minister jest organem założycielskim.

Lista ministrów sprawiedliwości

Lista ministrów sprawiedliwości w Polsce obejmuje wielu znaczących prawników, którzy pełnili tę funkcję od 1917 roku do dzisiaj. Poniżej przedstawiamy chronologiczne zestawienie tych osób, zaczynając od pierwszego okresu, który obejmował lata 1917–1919. W pierwszej grupie znaleźli się:

• Stanisław Bukowiecki (ur. 1867, zm. 1944) – okres urzędowania: od 7 grudnia 1917 r. do 27 lutego 1918 r.
• Józef Higersberger (ur. 1856, zm. 1921) – pełnił funkcję od 4 kwietnia 1918 r. do 4 listopada 1918 r.
• Józef Światopełk-Zawadzki (ur. 1859, zm. 1919) – 4 listopada 1918 r. do 14 listopada 1918 r.

Następni ministrowie sprawiedliwości pełnili swoje obowiązki od 1919 do 1939 roku, wśród nich:

• Leon Supiński (ur. 1874, zm. 1950) – 17 listopada 1918 – 2 września 1919
• Bronisław Sobolewski (ur. 1870, zm. 1924) – 2 września 1919 – 9 grudnia 1919
• Jan Hebdzyński (ur. 1856, zm. 1929) – 13 grudnia 1919 – 9 czerwca 1920
• Jan Morawski – 23 czerwca 1920 – 24 lipca 2020
• Stanisław Nowodworski – 24 lipca 1920 – 19 czerwca 1921
• Bronisław Sobolewski – 19 czerwca 1921 – 6 czerwca 1922
• Wacław Makowski – 28 czerwca 1922 – 26 maja 1923
• Stanisław Nowodworski – 28 maja 1923 – 15 grudnia 1923
• Włodzimierz Wyganowski – 19 grudnia 1923 – 17 listopada 1924
• Antoni Żychliński – 17 listopada 1924 – 13 listopada 1925
• Stefan Piechocki – 20 listopada 1925 – 15 maja 1926
• Wacław Makowski – 15 maja 1926 – 30 września 1926
• Aleksander Meysztowicz – 2 października 1926 – 22 grudnia 1928
• Stanisław Car – 22 grudnia 1928 – 29 grudnia 1929
• Feliks Dutkiewicz – kierownik od 29 grudnia 1929 do 17 marca 1930
• Stanisław Car – 29 marca 1930 – 4 grudnia 1930
• Czesław Michałowski – 4 grudnia 1930 – 15 maja 1936
• Witold Grabowski – 16 maja 1936 – 30 września 1939

W okresie Rządu RP na uchodźstwie (1944-1990) pełnili swoje obowiązki:

• Władysław Sikorski – 16 października 1939 – 20 lipca 1940 r.
• Marian Seyda – 20 lipca 1940 – 22 września 1941
• Władysław Sikorski jako p.o. Prezesa Rady Ministrów – 22 września 1941 – 3 września 1941
• Herman Lieberman – 3 września 1941 – 20 października 1941
• Karol Popiel – 20 października 1941 – 21 stycznia 1942
• Wacław Komarnicki – 21 stycznia 1942 – 29 listopada 1944
• Bronisław Kuśnierz – 29 listopada 1944–luty 1949
• vacat – luty 1949 – 25 września 1950
• Roman Odzierzyński jako p.o. Prezesa Rady Ministrów – 25 września 1950 – 18 stycznia 1954
• Kazimierz Okulicz – 18 stycznia 1954 – 8 sierpnia 1955
• Tadeusz Bugayski – 8 sierpnia 1955 – 15 kwietnia 1957
• Stanisław Lubodziecki – 15 kwietnia 1957 – 20 lipca 1970
• Sylwester Karalus – 20 lipca 1970 – 18 lipca 1972
• Stanisław Wiszniewski – 18 lipca 1972 – 5 sierpnia 1976
• Kazimierz Sabbat – 5 sierpnia 1976 – 12 lipca 1978
• Zbigniew Scholtz – 12 lipca 1978 – 20 czerwca 1979
• Bolesław Dziedzic – 20 czerwca 1979 – 17 stycznia 1984
• Bohdan Wendorff jako p.o. – 17 stycznia 1984–1986
• Stanisław Wiszniewski – 1986 – 20 grudnia 1990

Ostatnia grupa to ministrowie w Polsce Ludowej (1944–1989):

• Jan Czechowski (ur. 1894, zm. 1972), (SL) – od 21 lipca 1944 do 31 grudnia 1944
• Edmund Zalewski (ur. 1883, zm. 1962), (SL) – od 31 grudnia 1944 do 2 maja 1945
• Henryk Świątkowski (ur. 1896, zm. 1970), (PPS/PZPR) – od 2 maja 1945 do 21 kwietnia 1956
• Zofia Wasilkowska (ur. 1910, zm. 1996), (PZPR) – od 27 kwietnia 1956 do 20 lutego 1957
• Marian Rybicki (ur. 1915, zm. 1987), (PZPR) – od 27 lutego 1957 do 24 czerwca 1965
• Stanisław Walczak (ur. 1913, zm. 2002), (PZPR) – od 25 czerwca 1965 do 26 października 1971
• Włodzimierz Berutowicz (ur. 1914, zm. 2004), (PZPR) – od 26 października 1971 do 25 marca 1976
• Jerzy Bafia (ur. 1926, zm. 1991), (PZPR) – od 27 marca 1976 do 12 czerwca 1981
• Sylwester Zawadzki (ur. 1921, zm. 1999), (PZPR) – od 12 czerwca 1981 do 22 listopada 1983
• Lech Domeracki (ur. 1929, zm. 2020), (PZPR) – od 22 listopada 1983 do 19 września 1988
• Łukasz Balcer (SD) – od 14 października 1988 do 1 sierpnia 1989

W latach 1989-2010 pełniono także rolę członków Krajowej Rady Sądownictwa oraz prokuratorów generalnych. Szczegółowe listy tych osób zostaną przedstawione w tabelach.

Lp. (od 1989)	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu	Złożenie urzędu	Długość urzędowania	Rząd
1.	_	Aleksander Bentkowski (ZSL/PSL) (ur. 1941)	12 września 1989	14 grudnia 1990	458 dni	Rząd Tadeusza Mazowieckiego
2.	_	Wiesław Chrzanowski (ZChN) (1923–2012)	12 stycznia 1991	25 listopada 1991	317 dni	Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego
p.o.	_	Andrzej Marcinkowski (1929–2010)	25 listopada 1991	23 grudnia 1991	28 dni	Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego
3.	_	Zbigniew Dyka (ZChN) (1928–2019)	23 grudnia 1991	17 marca 1993	452 dni	Rząd Jana Olszewskiego Rząd Hanny Suchockiej
4.	_	Jan Piątkowski (ZChN) (1935–2016)	17 marca 1993	26 października 1993	223 dni	Rząd Hanny Suchockiej
5.	_	Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) (ur. 1950)	26 października 1993	6 marca 1995	496 dni	Drugi rząd Waldemara Pawlaka
6.	_	Jerzy Jaskiernia (SdRP) (ur. 1950)	7 marca 1995	7 lutego 1996	337 dni	Rząd Józefa Oleksego
7.	_	Leszek Kubicki (ur. 1930)	7 lutego 1996	31 października 1997	632 dni	Rząd Włodzimierza Cimoszewicza
8.	_	Hanna Suchocka (UW) (ur. 1946)	31 października 1997	8 czerwca 2000	951 dni	Rząd Jerzego Buzka
p.o.	_	Prezes Rady Ministrów Jerzy Buzek	8 czerwca 2000	12 czerwca 2000	4 dni
9.	_	Lech Kaczyński (PiS) (1949–2010)	12 czerwca 2000	4 lipca 2001	387 dni
14.	_	Stanisław Iwanicki (AWS) (ur. 1951)	5 lipca 2001	19 października 2001	106 dni
11.	_	Barbara Piwnik (ur. 1955)	19 października 2001	6 lipca 2002	260 dni	Rząd Leszka Millera
12.	_	Grzegorz Kurczuk (SLD) (ur. 1949)	6 lipca 2002	2 maja 2004	666 dni	Rząd Leszka Millera
13.	_	Marek Sadowski (ur. 1948)	2 maja 2004	6 września 2004	127 dni	Pierwszy rząd Marka Belki Drugi rząd Marka Belki
14.	_	Andrzej Kalwas (ur. 1936)	6 września 2004	31 października 2005	420 dni	Drugi rząd Marka Belki
15.	_	Zbigniew Ziobro (PiS) (ur. 1970)	31 października 2005	7 września 2007	676 dni	Rząd Kazimierza Marcinkiewicza Rząd Jarosława Kaczyńskiego
p.o.	_	Prezes Rady Ministrów Jarosław Kaczyński	7 września 2007	11 września 2007	4 dni	——–
(15.)	_	Zbigniew Ziobro (PiS) (ur. 1970)	11 września 2007	16 listopada 2007	66 dni	Rząd Jarosława Kaczyńskiego
16.	_	Zbigniew Ćwiąkalski (ur. 1950)	16 listopada 2007	21 stycznia 2009	432 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska
p.o.	_	Prezes Rady Ministrów Donald Tusk	21 stycznia 2009	23 stycznia 2009	2 dni	——–
17.	_	Andrzej Czuma (PO) (ur. 1938)	23 stycznia 2009	13 października 2009	273 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska
(p.o.)	_	Prezes Rady Ministrów Donald Tusk	13 października 2009	14 października 2009	1 dzień	——–
18.	_	Krzysztof Kwiatkowski (PO) (ur. 1971)	14 października 2009	30 marca 2010	167 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska

Od 2010 roku, po odłączeniu urzędu prokuratora generalnego, lista członków Krajowej Rady Sądownictwa jest również dostępna w tabeli:

Lp. (od 1989)	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Objęcie urzędu	Złożenie urzędu	Długość urzędowania	Rząd
(18.)	_	Krzysztof Kwiatkowski (PO) (ur. 1971)	30 marca 2010	18 listopada 2011	598 dni	Pierwszy rząd Donalda Tuska
19.	_	Jarosław Gowin (PO) (ur. 1961)	18 listopada 2011	6 maja 2013	535 dni	Drugi rząd Donalda Tuska
20.	_	Marek Biernacki (PO) (ur. 1959)	6 maja 2013	22 września 2014	869 dni
21.	_	Cezary Grabarczyk (PO) (ur. 1960)	22 września 2014	30 kwietnia 2015	220 dni	Rząd Ewy Kopacz
p.o.	_	Prezes Rady Ministrów Ewa Kopacz	30 kwietnia 2015	4 maja 2015	5 dni
22.	_	Borys Budka (PO) (ur. 1978)	4 maja 2015	15 listopada 2015	195 dni
(15.)	_	Zbigniew Ziobro (SP) (ur. 1970)	16 listopada 2015	4 marca 2016	109 dni	Rząd Beaty Szydło

Ostatni ministrowie sprawiedliwości, będący członkami Krajowej Rady Sądownictwa oraz prokuratorami generalnymi od 2016 roku, zostaną przedstawieni w kolejnej tabeli:

Lp. (od 1989)	Zdjęcie	Imię i nazwisko (partia polityczna)	Data objęcia urzędu	Data złożenia urzędu	Czas urządzenia	Rząd
(15.)	_	Zbigniew Ziobro (SP) (ur. 1970)	4 marca 2016	27 listopada 2023	2 824 dni	Rząd Beaty Szydło Pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego Drugi rząd Mateusza Morawieckiego
23.	_	Marcin Warchoł (SP) (ur. 1980)	27 listopada 2023	13 grudnia 2023	16 dni	Trzeci rząd Mateusza Morawieckiego
24.	_	Adam Bodnar (ur. 1977)	13 grudnia 2023	nadal	379 dni	Trzeci rząd Donalda Tuska

Urzędnicy

Temat ten dotyczy różnych grup urzędników związanych z Ministerstwem Sprawiedliwości w Polsce. Można wyróżnić kilka kluczowych kategorii.

Do najważniejszych z nich należą:

• Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości II Rzeczypospolitej,
• Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości (Polska Ludowa),
• Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości (III Rzeczpospolita).

Siedziba

W okresie międzywojennym, od 1919 do 1939 roku, Ministerstwo Sprawiedliwości miało swoją siedzibę w pałacu Raczyńskich, który znajduje się przy ul. Długiej 7. Po zakończeniu II wojny światowej, ministerstwo przeniosło się do gmachu Sądów Grodzkich na Lesznie.

Obecnie, Ministerstwo Sprawiedliwości funkcjonuje w dawnej kamienicy dochodowej Bohdanowicza. Początkowy adres to Aleje Ujazdowskie 9. Budowla powstała w latach 1929–1930 na podstawie projektu Adolfa Inatowicza-Łubiańskiego i została połączona z obiektami znajdującymi się przy ul. Koszykowej 6 i 6A. W czasie niemieckiej okupacji siedziba ta była używana przez Kriminalpolizei (Kripo), a po 1945 roku przekształcona w Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego.

W latach 1994–1996 budynek przeszedł modernizację, która obejmowała nadbudowę narożnej wystawki na dachu, co pozwoliło na zwiększenie jego funkcjonalności i przestronności.

Inne informacje

W 2018 roku Minister Sprawiedliwości podjął ważną decyzję o utworzeniu nowej instytucji edukacyjnej, a mianowicie uczelni zawodowej, której nazwa to Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki mieszcząca się w Warszawie. Oprócz tego powstał także Instytut Ekspertyz Ekonomicznych i Finansowych w Łodzi, co świadczy o dążeniu do rozwoju kompetencji w obszarze prawa i kryminologii.

W dniu 15 czerwca 2019 roku Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło zamiar wszczęcia postępowania prawnego przeciwko naukowcom z Uniwersytetu Jagiellońskiego z powodu wydania przez nich krytycznej opinii dotyczącej zmian w kodeksie karnym, które zostały przegłosowane przez rządzącą wówczas partię. Ta zapowiedź wywołała szereg kontrowersji, które nie pozostały bez echa w środowisku akademickim oraz w polskich mediach.

Krakowski Instytut Prawa Karnego ostro skrytykował tę decyzję, określając ją jako atak na wolność nauki oraz ingerencję w niezależność badań. Podnoszono również, że takie działania są próbą ograniczenia wpływu społeczeństwa obywatelskiego na proces legislacyjny i opinie dotyczące przyszłych ustaw. W obliczu takiej fali krytyki Minister Ziobro w końcu cofnął swoje zapowiedzi dotyczące wszczęcia postępowania.

Jednakże, jak wskazują niektóre doniesienia medialne, zmiana w decyzji ministra mogła zostać wymuszona interwencją Jarosława Kaczyńskiego, a nie tylko publicznym potępieniem działań resortu sprawiedliwości. Cała sytuacja ukazuje złożoność relacji między władzą a nauką w Polsce.

---

Oceń: Ministerstwo Sprawiedliwości (Polska)

---