Sąd Okręgowy w Warszawie

---

Status prawny

Sąd okręgowy jest instytucją publiczną, która nie dysponuje osobowością prawną. W polskim systemie wymiaru sprawiedliwości funkcjonuje zasada, że w sprawach pierwszego stopnia orzeka sąd rejonowy. Natomiast sąd okręgowy działa jako sąd pierwszej instancji jedynie w przypadkach dotyczących zbrodni oraz niektórych występków. Zdarza się, że na wniosek sądu rejonowego, sąd apelacyjny może przekazać konkretną sprawę do rozpoznania przez sąd okręgowy w I instancji. Ma to miejsce w sytuacji, gdy sprawa jest szczególnie istotna lub skomplikowana.

Elementem władzy sądowniczej, Sąd Okręgowy pełni rolę w wykonywaniu wymiaru sprawiedliwości, opierając się na zasadach określonych w Konstytucji RP. Organizację sądu reguluje ustawa o ustroju sądów powszechnych oraz odpowiednie akty wykonawcze. W zakres jego działania wchodzi obszar odpowiedzialności sądów rejonowych.

Sąd Okręgowy w Warszawie obejmuje swoją właściwością tereny sądów rejonowych z: Grodziska Mazowieckiego, Pruszkowa, Piaseczna, a także dla dzielnic takich jak Warszawa-Mokotów, Warszawa-Śródmieście, Warszawa-Wola, Warszawa-Żoliborz oraz dla miasta stołecznego Warszawy, gdzie podlega aby m.in. dzielnicom: Ochota, Ursus oraz Włochy.

Struktury organizacyjne

W systemie sądowym Polski, sądy okręgowe pełnią kluczową rolę w rozwiązywaniu szerokiego zakresu spraw w zakresie prawa. Te instytucje są częścią powszechnych struktur sądowniczych, które zajmują się kwestiami z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego oraz opiekuńczego. Dodatkowo, do ich kompetencji należy rozstrzyganie spraw związanych z prawem pracy i ubezpieczeń społecznych, z wyłączeniem tych, które są przypisane innym sądom.

W szczególności, Sąd Okręgowy w Warszawie składa się z licznych wydziałów, które różnią się zakresem działalności i specjalizacjami. Oto lista wydziałów, które zostały utworzone w tej instytucji:

• Wydział I Cywilny,
• Wydział II Cywilny,
• Wydział III Cywilny,
• Wydział IV Cywilny,
• Wydział V Cywilny Odwoławczy,
• Wydział VI Cywilny Rodzinny Odwoławczy,
• Wydział VII Cywilny Rodzinny i Rejestrowy,
• Wydział VIII Karny,
• Wydział IX Karny Odwoławczy,
• Wydział X Karny Odwoławczy,
• Wydział XI Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych,
• Wydział XII Karny,
• Wydział XIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
• Wydział XIV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
• Wydział XV Wykonywania Orzeczeń,
• Wydział XVI Gospodarczy,
• Wydział XVII – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
• Wydział XVIII Karny,
• Wydział XIX Wizytacyjny,
• Wydział XX Gospodarczy,
• Wydział XXI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
• Wydział XXII Własności Intelektualnej,
• Wydział XXIII Gospodarczy Odwoławczy i Zamówień Publicznych,
• Wydział XXIV Cywilny,
• Wydział XXV Cywilny,
• Wydział XXVI Gospodarczy,
• Wydział XXVII Cywilny Odwoławczy,
• Wydział XXVIII Cywilny.

Historia gmachu

Reprezentacyjny gmach, który dziś jest siedzibą sądów grodzkich w Warszawie, wzniesiono na Lesznie z inicjatywy znanego architekta, prof. inż. arch. Bohdana Pniewskiego. Budowa tego monumentalnego obiektu rozpoczęła się w drugiej połowie 1935 roku i trwała do wiosny 1939, kiedy to zakończono prace budowlane. Jednakże, niezadowolenie palestry związane z jego usytuowaniem odczuwano w związku z oddaleniem gmachu od innych sądów, które usytuowane były przy placu Krasińskich.

Oficjalne otwarcie gmachu miało miejsce 30 czerwca 1939 roku. Jego architektura jest charakterystyczna dla epoki, z elegancką bryłą i starannie opracowanymi detalami. Na froncie budynku umieszczono maksymę: „Sprawiedliwość jest ostoją mocy i trwałości Rzeczypospolitej”, która pochodzi od Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Mile widziana dekoracja podkreślała doniosłość gmachu jako instytucji wymiaru sprawiedliwości.

Pomimo wybuchu II wojny światowej, Sądy Grodzkie nie przerwały swojej działalności natychmiast. Praca sądów została jednak wstrzymana przez naloty niemieckiego lotnictwa. Z czasem życie w okupowanej Warszawie zaczęło się stabilizować, a 11 grudnia 1939 roku, Sądy wznowiły swoją działalność, funkcjonując pod ściśle kontrolowanym nadzorem niemieckim. Polscy sędziowie, chociaż wciąż orzekali, musieli każde z ich wyroków zatwierdzić władze niemieckie. Warto zaznaczyć, że sprawy kryminalne, w których oskarżonym był Niemiec, nie podlegały polskim sądom.

Właśnie z tego powodu gmach Sądów nie został włączony do getta warszawskiego w 1940 roku. Umożliwiło to ludziom z obu stron muru getta korzystanie z jego przestrzeni – dostęp do gmachu mieli mieszkańcy zamkniętej dzielnicy i reszty Warszawy, w tym z Białej. Rola Sądów w tamtym trudnym czasie upamiętnia jeden z pomników granic getta, który znajduje się u zbiegu ulic Chłodnej i Elektoralnej, postawiony w 2008 roku.

Po zakończeniu działań wojennych, budynek przeszedł proces odbudowy. Choć znaczna część gmachu przetrwała, piętra V i VI zostały całkowicie zniszczone. Odbudowy zakończono w lipcu 1949 roku. W 1950 roku Sąd Najwyższy przeniósł się do tego gmachu z Łodzi, a w 2009 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1998 roku (Dz.U. z 1998 r. nr 166, poz. 1253), powstał Sąd Okręgowy w Warszawie z dniem 1 stycznia 1999 roku z Sądu Wojewódzkiego. Najnowsze zmiany miały miejsce 1 maja 2005 roku, kiedy to Minister Sprawiedliwości zarządził utworzenie Sądu Okręgowego Warszawa-Praga, który zyskał siedzibę w nowym gmachu przy al. „Solidarności” 127.

Prezesi Sądu

Obecnie lista prezesów sądu wygląda następująco:

• sędzia sądu okręgowego Beata Waś – od 8 sierpnia 2005 do 7 sierpnia 2011,
• sędzia sądu okręgowego Małgorzata Kluziak – od 12 września 2011 do 11 września 2017,
• sędzia sądu okręgowego Joanna Bitner – od 12 września 2017 do 16 listopada 2020 (rezygnacja),
• sędzia sądu apelacyjnego Piotr Schab – od 17 listopada 2020 do lipca 2022 (objęcie funkcji Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie),
• sędzia sądu okręgowego Joanna Przanowska-Tomaszek – od lipca 2022.

---

Oceń: Sąd Okręgowy w Warszawie

---