Hufiec ZHP Warszawa-Żoliborz to dynamiczna jednostka terenowa Związku Harcerstwa Polskiego, która ma przyjemność działać w obrębie dwóch znaczących jednostek administracyjnych. Obejmuje ona dzielnicę Żoliborz oraz dzielnicę Bielany w stolicy Polski. Hufiec ten odgrywa istotną rolę w zakresie działalności harcerskiej, organizując wielu wydarzeń oraz programów dla swojej społeczności.
Warto zauważyć, że Hufiec ZHP Warszawa-Żoliborz jest jednym z trzech największych hufców w ramach Chorągwi Stołecznej ZHP, gromadząc w swoich szeregach ponad 1000 członków. Taka liczba członków świadczy o jego znaczeniu i aktywności w prezentowaniu wartości harcerskich, które są niezwykle ważne dla kształtowania młodego pokolenia.
Historia hufca
Hufiec ZHP Warszawa–Żoliborz należy do grona najstarszych jednostek Związku Harcerstwa Polskiego w Polsce. W ciągu swych długich lat istnienia, instruktorzy mający zaszczyt być związani z tą organizacją wychowali tysiące harcerek i harcerzy, którzy kształtowali charakter społeczności Żoliborza i Bielan. Hufiec ten stał się marką znaną i szanowaną na terenie całego ZHP.
Okres 1910-1939
Początki tradycji harcerskiej sięgają lat 1910–1911. Choć dokładna data założenia hufca Warszawa-Żoliborz pozostaje nieznana, wiadomo, że jednostka ta funkcjonowała w systemie podziału według płci, posiadając zarówno hufiec męski, jak i żeński. Henryk Mittak był ostatnim komendantem męskiego hufca przed wybuchem II wojny światowej.
Okres 1939-1945
Po inwazji wrześniowej, harcerze i instruktorzy z hufca w krótkim czasie podjęli działania konspiracyjne. W październiku, charyzmatyczny Ludwik Berger oraz jego zespół z 71 WDH i 14 WDH zainicjowali działalność, która ostatecznie doprowadziła do utworzenia pułku Baszta, uczestniczącego w walkach na Mokotowie podczas powstania. Piosenka „Hej chłopcy, bagnet na broń!”, napisana przez Krystynę Krahelską „Danutę”, powstała na specjalne zamówienie Bergera. W tym okresie hufiec uczestniczył w projekcie „Dziś – Jutro – Pojutrze”, a jego harcerze stanowili wsparcie dla oddziałów powstańczych w czasie Powstania Warszawskiego.
Okres 1945-1956
Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku, harcerki i harcerze w Żoliborzu funkcjonowali w ramach dwóch osobnych hufców, z siedzibą na Pogonowskiego w willi podarowanej organizacji przed wojną. Komendantką żeńskiego hufca była Teodora Kamińska-Dąbrowska, nazywana „Tośką”, której kadencja zakończyła się po przejęciu przez Jadwigę Łodyńską-Wąsowicz. Hufcem męskim zarządzali wówczas Zygmunt Kaczyński, pseudonim „Wesoły”, oraz Henryk Koński. W 1948 roku zjednoczyli się w jeden wspólny hufiec, pozostawiając komendantów do nadzorowania obu sekcji. Mimo trudności związanych z politycznymi naciskami, wielu instruktorów nie rezygnowało z pełnienia służby. W wyniku rosnących problemów organizacyjnych, hufiec został rozwiązany na przełomie 1950 i 1951 roku, a siedziba stała się własnością ZMP.
Okres 1956-1989
Listopad 1956 roku przyniósł możliwość zorganizowania spotkania wysokiej rangi instruktorów harcerskich. Na przełomie grudnia tegoż roku, Hufiec Warszawa-Żoliborz powrócił do aktywności, znowu na czele z Bożenną Strzałkowską. Odbudowa hufca miała szybki przebieg; jego rozwój na Żoliborzu i Bielanach został przyspieszony. Zarządzenie nad hufcem przejął najpierw Stanisław Klimek, a później Zbyszek Jackowski, po którym przyszły kolejne postacie liderów, takie jak Zbyszek Karpiński, Maria Kotusiewicz oraz Jadwiga Druś. Podczas kadencji tej ostatniej, hufiec zmagał się z istotnymi problemami, w tym finansowymi. W 1971 roku Strzałkowska została mianowana do poprawy sytuacji, a liczba nowych członków zaczęła wzrastać, co spowodowało powstawanie nowych drużyn. Hufiec przyjął imię batalionu Czwartaków i w latach 80. osiągnął swoje największe rozmiary.
Okres po 1989
W 1992 roku zjazd hufca postanowił o wycofaniu imienia Czwartaków z nazwy jednostki. Po 1989 roku, do wczesnych lat 2000, hufiec zmagał się z drastycznymi spadkami liczby członków. Dopiero w latach 2000 w liczebności hufca nastąpił stabilny wzrost, osiągając około 1200 harcerzy i instruktorów.
Komendanci Hufca ZHP Warszawa-Żoliborz
| Komendant Hufca Męskiego | Okres Działania | Komendantka Hufca Żeńskiego | Okres Działania |
|---|---|---|---|
| hm. Henryk Mitak | (?-1939) | Teodora Kamińska-Dąbrowska „Tośka” | (1944-?) |
| Jadwiga Łodyńska-Wąsowicz | _ | ||
| Zygmunt Kaczyński „Wesoły” | _ | ||
| Elżbieta Węgrzynowicz | _ | ||
| Henryk Koński | (?-1948) | ||
| Maria Kupczyńska | _ | ||
| Andrzej Jaczewski | (1948-1950) | ||
| hm. Bożenna Strzałkowska | (1948-1950) | ||
| Okres Rozbicia Harcerstwa 1951-1956 | |||
| Hufiec po odrodzeniu oraz połączeniu strukturalnym harcerstwa męskiego i żeńskiego | |||
|---|---|---|---|
| Komendant hufca | Okres działania | ||
| hm. Bożenna Strzałkowska | _ | ||
| Stanisław Klimek | _ | ||
| Zbyszek Jackowski | _ | ||
| Zbyszek Karpiński | _ | ||
| Maria Kotusiewicz | _ | ||
| Jadwiga Druś | _ | ||
| hm. Bożena Strzałkowska | 1971-1981 | ||
| hm. Adam Godlewski | 1981-1989 | ||
| hm. Andrzej Pery | 1989-1991 | ||
| hm. Dariusz Brzuska | 1991-1995 | ||
| hm. Paweł Weszpiński | 1995-1999 | ||
| hm. Radosław Morek | 1999-2003 | ||
| hm. Magdalena Gębura | 2003-2004 | ||
| hm. Grzegorz Całek | 2004-2014 | ||
| hm. Paweł Błasiak | 2014-2019 | ||
| phm. Anna Rudzińska | 2019-2020 | ||
| hm. Barbara Różalska | 2020-2023 | ||
| hm. Michał Maciąg | 2023-(obecnie) | ||
Instruktorzy wywodzący się z hufca Żoliborz
Instruktorzy związani z hufcem Żoliborz to osoby o znaczących dokonaniach w różnych dziedzinach. Wśród nich znajdują się:
- phm. Ludwik Berger, twórca konspiracyjnego oddziału, który później przekształcił się w pułk AK „Baszta”,
- hm. Jan Rossman, inżynier oraz wykładowca na Politechnice Warszawskiej, Łódzkiej oraz Uniwersytecie Narodowym w Kinszasie,
- phm. Olgierd Annusewicz, doktor politologii związany z Uniwersytetem Warszawskim,
- phm. Marek Kochan, prozaik i dramatopisarz, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego w stopniu doktora,
- hm. Andrzej Jaczewski, lekarz pediatra i seksuolog, humanista, specjalista medycyny szkolnej, posiadający tytuł profesora doktora habilitowanego medycyny oraz pedagogiki.
Historyczne i obecne środowiska działające w poszczególnych szkołach na Żoliborzu i Bielanach
W obszarze Żoliborza i Bielan funkcjonuje wiele środowisk harcerskich, które odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu lokalnej społeczności. Ta różnorodność podmiotów edukacyjnych, gdzie działalność harcerska jest obecna, pokazuje bogaty dorobek i ciągłość tradycji w tych dzielnicach.
W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie szkół oraz powiązanych z nimi środowisk harcerskich. Informacje obejmują nazwy szkół, przypisane numery środowisk oraz okresy ich działalności.
| Nazwa/numer szkoły | Numer środowiska | Okres działalności |
|---|---|---|
| ZS nr 53 im. Stefanii Sempołowskiej | 8 | współcześnie |
| SP nr 65 | 128 | współcześnie |
| SP nr 159 | 125 | współcześnie |
| SP nr 273 | 315 | Brak danych |
| SP nr 187 | 292 | współcześnie |
| SP nr 293 | 254 | 2001 – współcześnie |
| ZS nr 21 | 124 | Brak danych |
| ZS nr 51 im. Ignacego Domeyki | 4 | do 1989 (później w ZHR) |
| SP nr 80 | 123 | 2011 – współcześnie |
| SP nr 79 | 307 | Brak danych |
| SP nr 77 | 253 (120 w latach 1997-2001) | współcześnie |
| SP nr 92 | 77 | 2010 – 2021 |
| Gimnazjum nr 73 (dawniej SP nr 106) | 305 | 1964 – współcześnie |
| SP nr 133 | 120 | 1957-1975; 1977 – współcześnie |
| SP nr 214 | 119 | współcześnie |
| Żłobek „Brzdące na łące” (dawniej Gimnazjum nr 72) | 127 | 1988-2009, 2011 – współcześnie |
| SP nr 209 im. Hanki Ordonówny | 56 | 1975 – współcześnie |
| SP nr 247 | 262 | Brak danych |
| SP nr 223 | 293 | współcześnie |
| SP nr 267 | 368 | współcześnie |
| SP nr 53 | 126 | współcześnie |
| ZPSM nr 4 | 360 | 2009 – 2012 |
| XLI LO im. Joachima Lelewela | 79 330 | do 2001 roku 2003 – współcześnie |
| XXII LO im. José Martí | 122 | Brak danych |
| XXXIX LO im. Lotnictwa Polskiego | 39 | Brak danych |
| Dom Dziecka nr 1 im. Maryny Falskiej | 251 | Brak danych |
| SP nr 68 | 252 | współcześnie |
| SP nr 289 | 310 | 1972-1991 |
| KSP nr 109 | 79 | 2018 – współcześnie |
Warto zwrócić uwagę, że wiele z tych środowisk działa obecnie, podtrzymując wartości i ideały harcerskie, co ma kluczowe znaczenie dla młodzieży oraz ich rozwijania umiejętności społecznych.
Agendy hufcowe
Aktualne władze hufca
W skład komendy hufca wchodzą:
- hm. Michał Maciąg – pełniący funkcję komendanta hufca,
- hm. Rafał Zajączkowski – zastępca komendanta hufca, który odpowiada za sprawy organizacyjne oraz pełni rolę pełnomocnika RODO,
- phm. Magdalena Krzak – zajmująca się finansami hufca jako skarbniczka,
- phm. Małgorzata Brzuska-Jodko – członkini komendy, odpowiadająca za zuchy,
- phm. Anna Kozłowska – pracująca nad kadrami w roli członkini komendy,
- phm. Weronika Pawlak – zajmująca się programami i promocjami, jest również namiestniczką wędrowniczą,
- phm. Kasia Zajączkowska-Maciąg – członkini komendy oraz namiestniczka harcerska i starszoharcerska.
Ważną rolę pełni również komisja rewizyjna hufca, której skład przedstawia się następująco:
- pwd. Jerzy Kamiński – przewodniczący,
- pwd. Michał Trochimiuk – wiceprzewodniczący,
- hm. Dorota Brzuska-Kamoda – pełniąca funkcję sekretarza,
- phm. Maciej Pietraszczyk,
- pwd. Julia Rupniewska,
- pwd. Aleksandra Chojnacka.
Natomiast w skład sądu harcerskiego hufca wchodzą:
- hm. Piotr Buczek – przewodniczący sądu,
- hm. Dariusz Brzuska,
- hm. Grzegorz Całek,
- hm. Agnieszka Kalińska-Brzuska,
- hm. Hanna Kocerka,
- hm. Paweł Weszpiński.
Struktura hierarchii hufca
Poniżej znajduje się graficzny obraz struktury organizacyjnej hufca, który funkcjonował w latach 2015-2019:
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Komendant hufca | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | Zastępca komendanta ds. programowych | _ | _ | _ | _ | _ | Zastępca komendanta ds. organizacyjnych | _ | _ | _ | Skarbnik hufca | _ | Członek ds. pracy z kadrą | _ | Członek ds. kształcenia | _ | Komisja Stopni Instruktorskich | _ | Pełnomocnik ds. dzielnicy Bielany | _ | Pełnomocnik ds. dzielnicy Żoliborz | _ | Pełnomocnik HALiZ | _ | Zespół Promocji | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | Zespół metodyczny – namiestniczy (nieformalny) | _ | _ | Zespół programowy | _ | Biuro Hufca | _ | Drużyna Reprezentacyjna Hufca | _ | _ | _ | Zespół pozyskiwania środków | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Żoliborska Szkoła Kadry Instruktorskiej | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | Namiestnictwo zuchowe | _ | _ | _ | Instruktor ds. Zagajnika | _ | _ | Dział IT | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Stażyści (Nieformalny) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | Namiestnictwo harcerskie | _ | _ | _ | Instruktor ds. specjalności | _ | _ | Specjalistka ds. ewidencji ZHP | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Kwatermistrz hufca (wakat) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | Namiestnictwo starszoharcerskie | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Grafik hufca | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | Namiestnictwo wędrownicze | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | Szef lokalu hufca | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| _ | _ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Współpraca z podmiotami zewnętrznymi
Współpraca z miesięcznikiem Wilsoniak
Jednostka terytorialna ZHP w Żoliborzu nawiązała owocną współpracę z miesięcznikiem Wilsoniak, która koncentruje się na patronacie medialnym. Od 21 listopada 2015 roku do 25 listopada 2017 roku na łamach tego popularnego czasopisma ukazało się wiele publikacji dotyczących działań harcerskich w regionie.
W tym czasie opublikowano następujące artykuły:
- Siła żoliborskiego harcerstwa + mapka działań drużyn z Żoliborza,
- Wstyd przyznać, ale u mnie bardzo dobrze – D. Rossman,
- Grafika z 60-leciem + grafika wykorzystana później do plakatów,
- 60 lat po odrodzeniu harcerstwa,
- Zapomniany skarb społeczny,
- W służbie żoliborskiej społeczności.
Przypisy
- Błasiak i in. 2019, s. 3.
- Błasiak i in. 2017, s. 35.
- Dane z ewidencji ZHP w 2014 r.
- Krzysztof Dunin-Wąsowicz, Ludwik Berger – twórca pułku AK „Baszta”, s. 8, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2008.
- Leksykon harcerstwa, Warszawa 1988.
- Dokumentacja hufcowa.
Pozostałe obiekty w kategorii "Instytucje i organizacje rządowe":
Inspektorat Kontroli Wojskowej | Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów | Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie | Hufiec ZHP Warszawa-Praga-Północ | Ambasada Zakonu Maltańskiego w Polsce | Komenda Główna Policji | Hufiec ZHP Warszawa Ursus-Włochy | Krajowa Agencja Poszanowania Energii | Polskie Centrum Akredytacji | Prowincja Matki Bożej Niepokalanej Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Warszawie | Hufiec ZHP Warszawa-Wola | Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie | Placówka Straży Granicznej w Warszawie | Ministerstwo Sprawiedliwości (Polska) | Konsulat Generalny Republiki Kosowa w Warszawie | Ambasada Angoli w Polsce | Ambasada Afganistanu w Warszawie | Ambasada Albanii w Warszawie | Biuro Parlamentu Europejskiego w Polsce | Ambasada Wenezueli w PolsceOceń: Hufiec ZHP Warszawa-Żoliborz