Kamienica Bornbachów w Warszawie

---

Historia

Prowadząc przez historię, warto zaznaczyć, że pierwsze zabudowania na działce oznaczonej numerem hipotecznym 69, gdzie obecnie znajduje się kamienica, były pierwotnie budynkami gospodarczymi. Te z kolei były ściśle związane z dużo starszą kamienicą, która mieści się przy Rynku Starego Miasta 2, a jej budowa datowana jest na około rok 1451.

Ponadto tylna część tej posiadłości, która wciąż pozostaje w rękach rodziny Bornbachów, została zabudowana dopiero na początku XVI wieku. Wówczas wzniesiono oficynę, która była połączona z domem frontowym za pomocą wąskiego skrzydła, usytuowanego wzdłuż ulicy Celnej. Istotnym elementem budowli był także późnogotycki obiekt, który z dużą prawdopodobnością pełnił dawniej rolę spichlerza. Wznosił się on nad starą uliczką podmurną i miał przybudówkę przylegającą do muru obronnego.

Interesującym fragmentem historii jest możliwa przebudowa spichlerza na kamienicę mieszkalną w roku 1626. W toku tej przebudowy, dawną uliczkę podmurną zamurowano oraz podpiwniczono, integrując ją z bryłą nowej kamienicy. W tym okresie nad ulicą Celną przerzucono łuki rozporowe, co również miało duże znaczenie architektoniczne.

Natomiast po roku 1752 kamienica uległa częściowej rozbiórce i odbudowie, pod kierownictwem Jana Ciecierskiego, pełniącego funkcję regensa konwiktu Collegium Nobilium. W efekcie tych prac powstała barokowa elewacja od strony ulicy Brzozowej oraz trzecie piętro, które zostało dobudowane. Z kolei po roku 1832, w rezultacie poszerzenia ulicy Celnej, zlikwidowano Bramę Gnojną, pozostawiając jedynie jej boczną ścianę, która stała się częścią bocznej elewacji kamienicy.

W tragicznych okolicznościach roku 1944 kamienica została zniszczona przez ogień, lecz mury magistralne wzdłuż ulic Brzozowej i Celnej przetrwały ten okres. Przed przystąpieniem do rekonstrukcji, w latach 1956–57 prowadzone były badania pod przewodnictwem Stanisława Żaryna, które doprowadziły do odkrycia i zabezpieczenia ściany Bramy Gnojnej, a także części późnogotyckiego budynku, który znajdował się nad dawną uliczką podmurną.

W trakcie odbudowy, realizowanej w latach 1956–61, częściowo zrekonstruowano fragmenty gotyckiego muru oraz odtworzono przesklepienie prowadzącej do ulicy Celną dawnej uliczki podmurnej. Nowo zaprojektowane wnętrza kamienicy zachowały jednak szesnastowieczne fundamenty, magistralne mury oraz piwnice z XVII i XVIII wieku, które przykrywane były kolebkowymi sklepieniami.

Na szczególną uwagę zasługuje elewacja boczna, w której do wysokości drugiego piętra wyeksponowano wewnętrzne lico bocznej ściany Bramy Gnojnej z końca XIV wieku, a także widoczne ślady spływu sklepienia wnętrza bramy. Warto również dodać, że trójkątny szczyt z okulusem, który znajduje się nad wylotem dawnej uliczki podmurnej, został dodany w wyniku pracy nad odbudową odbywającą się w latach 1956-61, kompozycyjnie związanym z reliktami Bramy Gnojnej.

---

Oceń: Kamienica Bornbachów w Warszawie

---