Kamienica Balcerowska, znana również jako kamienica Winklerowska, to wyjątkowy budynek wyróżniający się swoją architekturą i historią. Jest to czterokondygnacyjna i trzytraktowa kamienica, która została wzniesiona w XV wieku. Obiekt ten znajduje się w sercu Warszawy, przy Rynku Starego Miasta pod numerem 20.
Kamienica pełni ważną funkcję kulturalną, bowiem mieści w sobie Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Działalność muzeum jest nie tylko wpływowa, ale również przyczynia się do promocji literatury i kultury polskiej w szerokim zakresie.
Warto zwrócić uwagę na interesującą architekturę wnętrz kamienicy, które zostały połączone z sąsiednim budynkiem nr 18, stworzywszy w ten sposób spójną przestrzeń, gdzie miłośnicy literatury mogą odkrywać bogaty zbiór zasobów związanych z literackim dziedzictwem Polski.
Historia
Kamienica, znana jako Balcerowska, ma swoje korzenie sięgające XV wieku, kiedy to została wzniesiona jako budynek jednotraktowy, posiadający piwnicę z przykryciem stropowym. W XVI wieku znacząca przebudowa została przeprowadzona przez rodzinę Baltazar, zwaną również Balcerami. W 1599 roku doinstalowano nową ścianę sąsiadującą z kamienicą nr 18 oraz dodano tylny trakt, co spowodowało, że budynek przekształcił się w dwutraktowy obiekt, z dwoma piętrami, sklepionymi piwnicami oraz przestronną sienią na parterze. W dalszym etapie dobudowano oficynę gospodarczą oraz mur zamykający pierwsze podwórze, a także zrealizowano dodatkowy budynek za murem obronnym (ul. Brzozowa nr 23).
Kolejna istotna przebudowa miała miejsce w XVII wieku, kiedy to właścicielem został podskarbi koronny Maciej Grabowski, który nabył kamienicę za kwotę 27 000 florenów. W 1752 roku w budynku ulokowano Collegium Nobilium jezuitów w Warszawie.
Pierwszym właścicielem, który został odnotowany w źródłach, był Gambal, datowany w latach 1476-1498. Następnie od 1511 roku, kamienica przeszła w ręce Baltazara (Balcer). Przez kolejne stulecia jej właścicielami byli przedstawiciele takich rodzin jak Winklerowie, Ptaszyńscy (1812-1921), Duratowiczowie (ok. 1844-1953), a później także Michał Wliczan (ok. 1876-1915) oraz Tadeusz Jan Kazimierz Borowski.
W 1928 roku, z kamienicy usunięto balkon na pierwszym piętrze, a Felicjan Szczęsny Kowarski wykonał polichromie. Budynek został częściowo zniszczony w trakcie II wojny światowej, jednak przetrwały m.in. piwnice oraz fragmenty przyziemia fasady i portale, które świadczą o jego historycznej wartości.
W 1948 roku odkryto detale gotyckie, takie jak portal w fasadzie oraz pozostałości profilowań zejścia do piwnicy i wnęk okiennych. Odbudowę kamienicy przeprowadzono w latach 1952−1953 według projektu Anny Boye-Guerquin, która uwzględniła zachowanie niezniszczonych reliktów oraz rekonstrukcję fragmentu muru i glifu okiennego znajdującego się nad portalem głównym fasady. Wnętrza oraz elewacja podwórzowa zostały opracowane na podstawie nowego projektu. Na parterze znajdują się również cenne fragmenty malowideł z pierwszej połowy XVI wieku, przedstawiające Oblicze Chrystusa adorowane przez dwa anioły.
W 1965 roku, kamienica Balcerowska została oficjalnie wpisana do rejestru zabytków, co podkreśla jej znaczenie w historii architektury warszawskiej.
Przypisy
- a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 30.09.2022 r. [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 54. [dostęp 03.01.2023 r.]
- Maria Lewicka: Atlas architektury Starego Miasta w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1992, s. 58.
- Juliusz Pollack, Julian Żebrowski: Historia kamieniczek na Rynku Starego Miasta w Warszawie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 69.
- Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architeltury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 20, 229.
- Anna Berdecka, Olgierd Puciata, Janina Rutkowska, Hanna Szwankowska: Ulice Starego Miasta. W: Olgierd Puciata (red.), Hanna Szwankowska, Eugeniusz Szwankowski, Stanisław Żaryn: Szkice staromiejskie. Warszawa: Wydawnictwo "Sztuka", 1955, s. 15.
- Ludwik Piechnik, Jezuickie Collegium Nobilium w Warszawie (1752-1777), w: Nasza Przeszłość, t. 35, 1971, s. 116.
- a b Rynek 20 (kamienica Winklerowska), zapiecek.com. [dostęp: 30.03.2010 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica Bornbachów w Warszawie | Kamienica Borucha Zyberta w Warszawie | Kamienica Pod Murzynkiem w Warszawie | Kamienica Cechu Rzeźników w Warszawie | Kamienica Dulfusa w Warszawie | Kamienica Efrosa w Warszawie | Kamienica Ignacego Partowicza w Warszawie | Kamienica Izaaka Rothberga w Warszawie | Kamienica Lejba Osnosa w Warszawie | Kamienica Józefa Skalskiego w Warszawie | Kamienica Andrzeja Strońskiego w Warszawie | Kamienica Adolfa Witta przy ul. Emilii Plater 9/11 w Warszawie | Kamienica pod Gigantami w Warszawie | Kamienica Majera Wolanowskiego w Warszawie | Igrek (budynek) | Jamnik (budynek) | Dom Wedla w Warszawie | Dom Pod Syreną | Dom Pod Królami w Warszawie | Dom Paprockich w WarszawieOceń: Kamienica Balcerowska w Warszawie