Kamienica Adolfa Witta przy ul. Emilii Plater 9/11 w Warszawie

---

Historia

Kamienica przy ulicy Emilii Plater 9/11 to jedno z nielicznych miejsc w stolicy, które reprezentuje średniej wielkości przemysłowy charakter regionu. Warto zwrócić uwagę, że jej historia łączy się z rodziną Wittów, która w XIX wieku zainwestowała w rozwój tej okolicy.

Na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, rodzina Wittów nabyła działkę na ulicy Leopoldyny, obecnie znanej jako Emilii Plater, gdzie rozpoczęto budowę nowego zakładu produkcyjnego oraz kamienicy. Rok 1890 to moment, w którym uruchomiono działalność w tym zespole pofabrycznym. Fabryka pod szyldem „Adolf Witt i syn – Fabryka Aparatów Laboratoryjnych, Armatur i Odlewnia” działała nieprzerwanie aż do 1939 roku.

Zakład specjalizował się w produkcji różnorodnych wyrobów, takich jak armatura łazienkowa, piece kąpielowe oraz kotły parowe. W jego ofercie znajdowały się również wanny, miedziane piece kapelowe, naczynia kuchenne, a także specjalistyczne urządzenia medyczne, w tym aparaty do sterylizacji. Firma cieszyła się dużym uznaniem nie tylko w Warszawie, ale także w całym Imperium Rosyjskim oraz w Europie.

Wyróżnienia dla produktów tej fabryki, takie jak nagroda przyznana w 1905 roku przez Warszawskie Towarzystwo Hygieniczne za „wyroby w zakresie zdrowotności”, oraz złoty medal Ministerstwa Przemysłu i Handlu w 1927 roku za przyrządy sterylizacyjne, potwierdzają jej renomę.

Podczas II wojny światowej oba obiekty przetrwały w nienaruszonym stanie, a rodzina Wittów była ich właścicielem aż do lat 60. XX wieku, kiedy to nastąpiło ich wywłaszczenie. Na szczęście w 2005 roku, po decyzji reprywatyzacyjnej z 2003 roku, potomkowie Wittów odzyskali nieruchomość, wówczas zameldowanych było w niej 11 osób.

W sierpniu 2019 roku, dzięki wnioskowi stowarzyszenia Miasto Jest Nasze, wojewódzki konserwator zabytków, Jakub Lewicki, wpisał budynek do rejestru zabytków. Decyzja ta była ugruntowana „niezmienioną formą architektoniczną” oraz unikalną warstwą materialną, w tym technologią wykonania i zastosowanymi materiałami budowlanymi.

Budynek reprezentuje doskonały przykład śródmiejskiej zabudowy przemysłowej, a jego architektura ściśle związana jest z marką Zakładów Aparatów Miedzianych i Odlewni „Adolf Witt i syn.” Dodatkowo, w jego wnętrzach zrealizowano ponad 50 filmów, w tym oscarowego „Pianistę” w reżyserii Romana Polańskiego.

Styl

Kamienica składa się z kilku istotnych elementów architektonicznych, w tym budynku głównego, który zbudowano około 1891 roku, a jego powierzchnia wynosi około 370 m². Warto zaznaczyć, że jest on połączony z oficyną, wzniesioną przy tej samej posesji w około 1904 roku.

Interesującym aspektem jest prostopadłe usytuowanie mniejszego skrzydła po stronie południowo-wschodniej oraz niewielkiego budynku, który znajduje się na tyłach głównej konstrukcji. W głębi posesji zrealizowano zespół pofabryczny, co podkreśla złożony charakter tego miejsca.

Główna bryła budynku jest zlokalizowana centralnie na działce, a jej fasada skierowana w stronę wschodnią. Elewacja północna, biegnąca wzdłuż granicy posesji, częściowo przylega do zabudowań sąsiednich, co stanowi ważny element urbanistyczny tej okolicy.

Architektura kamienicy prezentuje typową konstrukcję murowaną z wykorzystaniem czerwonej, nietynkowanej cegły. Budynek główny jest piętrowy, z dwuspadowym dachem w kształcie wydłużonego prostokąta i z układem dwutraktowym, co wskazuje na przemyślane zaplanowanie przestrzeni.

Warto również zwrócić uwagę na detale, takie jak oryginalny komin o prostokątnym przekroju, zdobiony charakterystycznymi elementami architektonicznymi oraz inicjałami A.W. Ściany w środku są głównie murowane, a ich powierzchnia w większości jest otynkowana. Więźba dachowa, wykazuje drewnianą konstrukcję, krokwiowo-belkową, natomiast dach pokryty jest papą. W piwnicach zastosowano stropy ogniotrwałe, a nad parterem znajdują się odcinkowe stropy Kleina, podczas gdy na piętrze stropy są drewniane z podsufitką wykonaną z trzciny.

Pod częścią północną budynku znajduje się piwnica, co dodaje funkcjonalności całej strukturze. Elewacje są urokliwie dopełnione przez niski cokół, skromny gzyms kordonowy oraz bogaty gzyms wieńczący. Gzymsy wykonane są z cegły, co daje elegancki efekt wizualny. Gzyms wieńczący został dodatkowo ozdobiony fryzem arkadkowym, co wzbogaca całą kompozycję architektoniczną.

Również okna budynku wyróżniają się estetyką, gdyż są podkreślone wąskimi gzymsikami podokiennymi oraz szerokimi opaskami, ułożonymi z cegły. Łuk bramy przejazdowej, również został zaakcentowany opaską, co nadaje całości harmonijnego, a zarazem eleganckiego wyglądu.

---

Oceń: Kamienica Adolfa Witta przy ul. Emilii Plater 9/11 w Warszawie

---