Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie

---

Historia

Historia gmachu Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego jest pełna ważnych wydarzeń. Budynek został wzniesiony, aby umożliwić uprawianie szermierki oraz gimnastyki w okresie zimowym. W roku 1895, hrabia Ksawery Branicki, ówczesny prezes WTW, zakupił działkę, na której miała powstać konstrukcja. Z kolei plany architektoniczne dla obiektu stworzył inż. Kazimierz Matecki, pełniący wówczas rolę wiceprezesa towarzystwa.

W ramach konkursu na projekt elewacji triumfował architekt Bronisław Brochowicz-Rogoyski. Prace budowlane trwały przez dwa lata, od 1895 do 1897 roku. Całkowity koszt realizacji inwestycji poniósł hrabia Branicki, lecz Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie sukcesywnie spłacało koszty z indywidualnych składek członkowskich. Ostateczna spłata wszystkich zobowiązań miała miejsce w 1920 roku, co pozwoliło WTW na przejęcie pełnej własności gmachu.

W roku 1939 budynek został zajęty przez Niemców, a w trakcie powstania warszawskiego w 1944 roku doszło do jego poważnego zniszczenia – spłonął od wewnątrz, pozostawiając jedynie fasadę. W pierwszych latach po zakończeniu wojny, obiekt został odbudowany z inicjatywy Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego oraz dzięki pożyczkom zaciągniętym przez jego członków. Po wojnie gmach służył jako siedziba WTW do 1948 roku, jednak w tym czasie towarzystwo zostało przymusowo włączone do zrzeszenia Związkowiec, a później do Budowlanych.

Od 1951 roku obiekt przeszedł w ręce Zrzeszenia Sportowego „Kolejarz”, gdzie między innymi funkcjonował klub sportowy Polonia oraz Polski Związek Lekkiej Atletyki. W późniejszych latach, kamienicę wynajmował także bank. W 1914 roku, w kontekście I wojny światowej, gmach został przekształcony na wojskowy szpital.

Kolejnym ważnym wydarzeniem miało miejsce 1 lipca 1965 roku, kiedy budynek został wpisany do rejestru zabytków m.st. Warszawy. Natomiast w 1978 roku, po długotrwałym postępowaniu sądowym, WTW odzyskało dom przy Foksal.

W wyniku tragicznych wydarzeń, we wrześniu 2019 roku, gmach stał się ofiarą dużego pożaru, który spowodował straty oszacowane na około 5,5 miliona złotych. Sprawcy tego podpalenia zostali zatrzymani przez służby porządkowe. Gmach WTW, z tak bogatą historią i różnorodnymi funkcjami, pozostaje ważnym punktem na mapie Warszawy.

Wygląd

Właściwości architektoniczne budynku zdradzają jego wyjątkowy charakter. Gmach zbudowany jest z dwóch kondygnacji, osiągając wysokość 15,5 metra. Zaskakuje asymetryczną elewacją, która stworzona została w estetyce odnowionego neogotyku. Na specjalne życzenie hrabiego Ksawerego Branickiego elewacja została pokryta żółtą glazurowaną cegłą.

Okna budynku charakteryzują się ostrołukowymi zakończeniami, a w górnym rzędzie, po obu stronach, wkomponowano niewielkie kolumienki. Po prawej stronie fasady wyróżnia się smukła wieżyczka, w której ulokowana jest spiralna klatka schodowa. Natomiast po lewej stronie gmachu stoi rzeźba Hipolita Marczewskiego zatytułowana Alegoria Wisły. Dzieło to przedstawia młodą kobietę symbolizującą Polskę, a także trójkę pielgrzymujących chłopców, symbolizujących trzy zabory. Na Wiśle unosi się łódź, która symbolizuje dążenia narodu do odzyskania niepodległości.

Do szczególnych dekoracji budynku zalicza się diabły ze skrzydłami oraz rzygacze w formie smoków, które dodają mu niepowtarzalnego charakteru. Warto zauważyć, że przed II wojną światową gmach różnił się od obecnego wyglądu. Nad wieżyczką wznosiła się iglica ze stalowym masztem, który zwieńczony był wiatrowskazem w kształcie łodzi wiosłowej, a w elewacji znalazły się lwy z herbami. Zmiany dotyczyły również pokrycia dachu oraz aranżacji wnętrza budynku.

---

Oceń: Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie

---