Dom Ksawerego Konopackiego, znany również jako pałacyk Ksawerego Konopackiego, to zabytkowy budynek, który przyciąga uwagę mieszkańców i turystów w Warszawie. Zlokalizowany jest przy ul. Strzeleckiej 11/13 w wyjątkowej dzielnicy Praga-Północ.
Od 2021 roku, ten historyczny obiekt pełni również rolę drugiej siedziby Domu Kultury „Praga”, co czyni go miejscem aktywności kulturalnej i społecznej.
Opis
Budynek, o którym mowa, został wzniesiony w latach 60. XIX wieku na zlecenie Ksawerego Konopackiego, założyciela Nowej Pragi. Autorem projektu mógł być Aleksander Woyde. Ze względu na jego imponujący wygląd, często określano go mianem pałacyku, chociaż wnętrza były typowe dla zwykłego domu mieszkalnego. Konopacki zamieszkiwał część budynku ze swoją rodziną, a pozostałe pomieszczenia prawdopodobnie wynajmował innym lokatorom.
Dom zaprojektowano na planie prostokąta, z dodatkowymi niewielkimi aneksami przy tylnej oraz północnej elewacji. Jego jedenastoosiowa fasada jest zwrócona w kierunku ul. Środkowej. Wiele elementów wykończenia elewacji, zarówno od strony ul. Środkowej, jak i Strzeleckiej, przetrwało do dzisiaj, w tym opaski okienne, gzymsy oraz dwa żeliwne balkony.
Od 1881 roku budynek był w rękach emerytowanego generała rosyjskiego Agafona Wachwachowa, a następnie przeszedł w posiadanie spółki złożonej z dwóch żydowskich przedsiębiorców – Endelmana i Papiernego. W 1924 roku miasto zakupiło nieruchomość pomiędzy ulicami Środkową i Kowelską, mając na celu wzniesienie szkoły powszechnej nr 89, obecnie znanej jako LVXXVI LO im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.
W 2005 roku pałacyk oraz jego otoczenie zostały wpisane do rejestru zabytków. Z kolei w 2006 roku grupa radnych z dzielnicy Praga-Północ wysunęła propozycję, by w tym miejscu zorganizować Muzeum Warszawskiej Pragi. Ostatecznie jednak zdecydowano o lokalizacji muzeum na ul. Targowej. W grę wchodziło również utworzenie Muzeum Cudu nad Wisłą lub Muzeum Wnętrz Mieszczańskich. W kolejnych latach radni podejmowali działania mające na celu powstanie Muzeum Żołnierzy Wyklętych, co wsparło 4 tysiące podpisów zebranych od mieszkańców.
Na przeciwległej stronie skrzyżowania, przy ul. Strzeleckiej 8, mieścił się pion śledczy NKWD. W piwnicach budynku zachowały się dowody na jego wykorzystanie w latach 1944–1948 do celów więziennych. Obecnie, zgodnie z Zintegrowanym Programem Rewitalizacji m.st. Warszawy, w Domu Konopackiego planuje się utworzenie centrum społeczno-kulturalnego.
W 2017 roku budynek przez wiele lat stał pusty i znajdował się w złym stanie technicznym. W wyniku ogłoszonego przetargu we wrześniu 2017 roku miasto wybrało wykonawcę generalnego remontu, który został zakończony pod koniec 2020 roku. Po otwarciu w 2021 roku budynek został przekazany Domowi Kultury „Praga”.
Przypisy
- Jakub Chełmiński. Kultura w Pałacyku Konopackiego, a obok ogród. „Gazeta Stołeczna”, 20.09.2017 r., s. 4.
- Pałacyk Konopackiego po remoncie zachwyca elegancją. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 31.12.2020 r. [dostęp 03.01.2021 r.]
- a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30.09.2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl, s. 16. [dostęp 03.12.2020 r.]
- Michał Pilich. Dom Konpackiego – wreszcie zmiany?. „Stolica”, sierpień-wrzesień 2015 r., s. 18.
- Wyklęci powstają. „Przegląd Praski”. 2/13/2014, październik 2014 r., s. 1. [dostęp 22.01.2015 r.]
- Katownia NKWD i bezpieki została zabytkiem. Gazeta.pl Warszawa, 12.03.2013 r. [dostęp 25.01.2015 r.]
- Dawna siedziba NKWD, a następnie WUBP w Warszawie. [w:] Śladami zbrodni [on-line]. slady.ipn.gov.pl. [dostęp 25.01.2015 r.]
- Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009 r., s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
- Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom III Praga. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004 r., s. 157. ISBN 978-83-61932-03-1.
- „Spotkania z Zabytkami” nr 11-12/2014.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Dom Pisarzy w Warszawie | Gmach Krajowej Kasy Oszczędności w Warszawie | Kamienica Markowskiego w Warszawie | Kamienica Millerowska w Warszawie | Kamienica Mozesa Neufelda w Warszawie | Kamienica Nazimków w Warszawie | Kamienica Pod Fortuną w Warszawie | Kamienica Pod Niedźwiedziem w Warszawie | Kamienica Pod Okrętem w Warszawie | Kamienica Zofii Kiersnowskiej w Warszawie | Dom dochodowy Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie | Dom wielorodzinny Edmunda Wolframa w Warszawie | Dom Bez Kantów | Budynek mieszkalny Zakładów Amunicyjnych „Pocisk” w Warszawie | Budynek mieszkalny pracowników biur Radcy Handlowego i Ambasady ZSRR | Blok mieszkalny przy ul. Marszałkowskiej 74 w Warszawie | Kamienica Abrama Włodawera w Warszawie | Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie | Szklany Dom w Warszawie | Szary Dom w WarszawieOceń: Dom Ksawerego Konopackiego w Warszawie