Budynek mieszkalny Zakładów Amunicyjnych „Pocisk” to zabytkowy obiekt, który znajduje się przy ulicy Chodakowskiej 22, wcześniej znanej jako Terespolska 22, w sercu Warszawy.
Prace budowlane nad tylnią częścią tego interesującego budynku rozpoczęły się w 1914 roku. Co ciekawe, jego frontowa część mogła być już obecna w 1908 roku, co potwierdzają zachowane mapy z tamtego okresu. Warto zaznaczyć, że front został prawdopodobnie przebudowany w 1919 roku. Najprawdopodobniej zmiany te były inspirowane projektem Czesława Przybylskiego, architekta znanego z licznych realizacji, w tym Gmachu Państwowego Zakładu Epidemiologicznego, co zauważalne jest w charakterystycznych detalach architektonicznych.
Obiekt ten jest przykładem warszawskiej architektury z początku XX wieku, a jego historia związana jest z ważnym okresem rozwoju przemysłowego tego miasta.
Opis
Budynek mieszkalny posiada charakterystyczną architekturę, nie skupiając się na jednorodnym członie frontowym. Składa się z dwóch poprzecznych oficyn, które są połączone z bocznymi elementami.
Wyróżnia się pierwsza oficyna poprzeczna, która liczy trzy kondygnacje, a jej specyfiką jest mansardowy dach. Północna część fasady przybiera formę trójbocznego ryzalitu, do którego przylega dwukondygnacyjna oficyna boczna o czterech osiach. pozostałe partie tej oficyny obejmują pięć osi, na ostatniej z nich znajduje się przejazd bramny, który wieńczy okno stróżówki w kształcie półkola.
Na osi przejazdu, powyżej pierwszego piętra, umieszczono półkolisty, dwukondygnacyjny wykusz. Każde z jego pięter dysponuje trzema oknami. Powyżej wykusza, w obrębie mansardowego dachu, znajduje się glorieta, pokryta płaskim dachem. Charakteryzuje się ona czterema arkadami, które są podtrzymywane przez eleganckie kolumienki oraz tralkową balustradą u podstawy.
Całość elewacji zdobią gzymsy, które efektywnie rozdzielają poszczególne części budynku, dodając mu wytworności i stylowego wyglądu.
Historia
Tylna część budynku, znana jako oficyna, została wzniesiona w 1914 roku, co potwierdza data umieszczona na cegłach na bocznej ścianie. Natomiast część frontowa została zaznaczona na mapie z 1908 roku.
Właściwości tej nieruchomości zarejestrowano w Księdze wieczystej dnia 15 marca, na podstawie wniosku z 25 stycznia 1899 roku. Pierwszą ujawnioną właścicielką gruntu była Anna Zofia Załuska, która zakupiła ten teren za 900 rubli. W 1905 roku, nowym właścicielem stał się Mikołaj Osiński, a w roku 1913 posiadacze działki zmienili się, bowiem Jan Pytliński (Iwan Pawłowicz Pytliński) oraz Adam Pawłowicz Pytliński z Franciszką Jakowlewna Zimoch-Pytlińską podzielili grunty na dwie równe części.
W 1914 roku nieruchomość przeszła w ręce Leona i Antoniny Doley. W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, budynek znalazł się w posiadaniu Zakładów Amunicyjnych „Pocisk”, będących spółką akcyjną. Po wybuchu II wojny światowej zakład popadł w trudności finansowe, co skłoniło właścicieli do sprzedaży budynku Feliksowi i Michalinie Rachmielowskim w dniu 18 czerwca 1941 roku. Budynek pozostawał w ich rękach aż do 1 maja 1968 roku, kiedy to na mocy artykułu 7, ust. 5 dekretu z 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów w stolicy, przeszedł na własność Skarbu Państwa.
Część oficyny tyniej była kiedyś wynajmowana przez Centralę Handlową Przemysłu Elektrotechnicznego. W obiekcie mieścił się również zakład przetwórczy Rachmielowskich, działający pod nazwą Bekoma, a później zorganizowano tam zakład krawiecki.
Budynek został wpisany do rejestru zabytków w 2006 roku. W 2010 roku unieważniono decyzje z lat 60., które odbierały prawo do własności prywatnym właścicielom. W rezultacie, obecnie budynek jest w rękach prywatnych i trwają prace zabezpieczające, mające na celu ochronę nieruchomości przed dalszym zniszczeniem.
Przypisy
- a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) – stan na 31.12.2022 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 11. [dostęp 06.07.2023 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Dom Bez Kantów | Dom wielorodzinny Edmunda Wolframa w Warszawie | Dom dochodowy Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie | Dom Ksawerego Konopackiego w Warszawie | Dom Pisarzy w Warszawie | Gmach Krajowej Kasy Oszczędności w Warszawie | Kamienica Markowskiego w Warszawie | Kamienica Millerowska w Warszawie | Kamienica Mozesa Neufelda w Warszawie | Kamienica Nazimków w Warszawie | Budynek mieszkalny pracowników biur Radcy Handlowego i Ambasady ZSRR | Blok mieszkalny przy ul. Marszałkowskiej 74 w Warszawie | Kamienica Abrama Włodawera w Warszawie | Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w Warszawie | Szklany Dom w Warszawie | Szary Dom w Warszawie | Syrena (squat) | Plac Zamkowy 1/13 w Warszawie | Pekin (budynek) | Oficyna Burkego w WarszawieOceń: Budynek mieszkalny Zakładów Amunicyjnych „Pocisk” w Warszawie