Budynek Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego w Warszawie

---

Opis

„Ten budynek miał kluczowe znaczenie jako jeden z pionierskich obiektów nowo powstającej dzielnicy centralnej administracji państwowej, której centralną osią wyznaczała ulica Wspólna. Projekt powstał w wyniku otwartego konkursu architektonicznego, ogłoszonego przez SARP w drugiej połowie 1946 roku, w którym zgłoszono jedenaście prac. Do zespołu projektowego, obok autorów zwycięskiej koncepcji, dołączyli architekci: Barbara Andrzejewska, Jan Dobrowolski, Maria Garncarczyk, Helena Jasieńska oraz Ryszard Łagutko.

W pierwotnej wersji konkursowej budynek charakteryzował się bardzo wysokim cokołem oraz parterem stworzonym z podcieni wzdłuż całej długości elewacji wschodniej, a także trzema kondygnacjami. Wysokość tego obiektu została starannie dostosowana do wysokości odbudowywanego kościoła św. Aleksandra, jak także sąsiadujących z nim budynków Nowego Światu oraz Alej Ujazdowskich. W trakcie realizacji postanowiono dodać jedną kondygnację, cofniętą od lica budynku, co pozwoliło na utrzymanie gzymsu głównego na pierwotnej wysokości. Zrezygnowano jednak z planowanego podwyższenia obiektu do pięciu pięter z socrealistyczną attyką, co związane było z planowanym wyburzeniem budynku Instytutu Głuchoniemych oraz otwarciem widokowym placu Trzech Krzyży na kierunek skarpy warszawskiej.

Budynek został zrealizowany na miejscu dawnego bazaru, który istniał od 1871 roku na narożniku placu Trzech Krzyży oraz ulicy Wspólnej. Budowa rozpoczęła się w kwietniu 1947 roku, a do konstrukcji zastosowano duże pustaki z gruzobetonu, co przyczyniło się do znacznego przyspieszenia prac budowlanych. Ściany podziemia wykończono granitem strzegomskim, a wyższe kondygnacje obłożono piaskowcem.

Postawiono obiekt na wysokim cokole, w którym parter był częściowo cofnięty pod krawędź nawieszonych fasad, co skutkowało efektownym wrażeniem monumentalności. W celu ożywienia długiej elewacji, na I piętrze wstawiono podwójne okna oraz loggie co piątą oś okienną. Ostatnia elewacja została częściowo cofnięta i jej wysokość jest wyrównana z wysokością kopuły kościoła św. Aleksandra. Początkowy projekt zakładał, że główne wejście do budynku będzie prowadziło przez prześwit składający się z pięciu przęseł w parterze; w kolejnych latach, zmieniono go, oszklając i wprowadzając obszerną halę wejściową.

W południowym dziedzińcu zbudowano kopułę, w której zamocowano setki luksferów zatopionych w betonie, tworząc salę zebrań, znaną później jako kino Pod Kopułą. Z kolei prostokątny dziedziniec północny pozostał otwarty. Budynek ten był również pierwszym obiektem w Warszawie, zaprojektowanym i wybudowanym jako gmach rządowy po II wojnie światowej. Ze względu na nazwisko szefa PKPG, Hilarego Minca, często nazywano go potocznie „Mincówką”.

W 2016 roku na fasadzie budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą Grażynę Gęsicką.

---

Oceń: Budynek Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego w Warszawie

---