Dom Pod Orłami, znany również jako budynek Banku Towarzystw Spółdzielczych, to niezwykle interesująca konstrukcja, która znajduje się przy ul. Jasnej 1, u zbiegu z ul. Zgoda w Warszawie.
Ten budynek nie tylko wyróżnia się swoją architekturą, ale także historia, która za nim stoi, czyni go ważnym punktem na mapie stolicy.
Opis
Budynek zaprojektowany przez Jana Heuricha został zbudowany w latach 1912–1917 dla Banku Towarzystw Spółdzielczych. Powstał na terenie, gdzie wcześniej znajdowało się prosektorium oraz kaplica pogrzebowa Szpitala Dzieciątka Jezus. Obiekt ten stanowi znakomity przykład wczesnego modernizmu w architekturze.
Józef Zygmunt Otto był autorem orłów, które zdobią narożniki budynku, natomiast reliefy przedstawiające Pracę na roli stworzył Jan Antoni Biernacki. Elewację gmachu pokryto okładziną z blachy miedzianej z motywami roślinnymi, co nadaje mu unikalny charakter.
Niestety, w wyniku zniszczeń podczas II wojny światowej, budynek ucierpiał. W 1944 roku w czasie powstania warszawskiego, na skwerze zlokalizowanym przed gmachem, umieszczono prowizoryczny cmentarz dla powstańców, który został częściowo zniszczony w trakcie walk.
Budynek przeszedł odbudowę w latach 1948–1950 i został rozbudowany w kierunku ul. Sienkiewicza według projektu Barbary Brukalskiej. Od tamtej pory pełnił funkcję tymczasowej siedziby centrali Narodowego Banku Polskiego.
22 grudnia 1964 roku, przed mieszczącym się w tym budynku III Oddziałem Narodowego Banku Polskiego, miało miejsce głośne zdarzenie – napad na konwój, który transportował przedświąteczny utarg z Centralnego Domu Towarowego. To był jeden z najbardziej spektakularnych napadów w historii PRL. Sprawcy, których tożsamość pozostaje nieznana, zastrzelili dwóch strażników, a ich łupem padło ponad 1,3 miliona złotych.
Obecnie budynek stanowi siedzibę Krajowej Rady Spółdzielczej oraz Muzeum Historii Spółdzielczości w Polsce, co czyni go ważnym punktem na mapie Warszawy.
Przypisy
- MarcinM. Napiórkowski, Ciała poległych w powstaniu jako wyzwanie logistyczne i moralne [online], KrytykaPolityczna.pl, 01.08.2018 r. [dostęp 01.08.2020 r.]
- Jarosława Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. 1999 r., s. 102.
- Jarosława Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. 1999 r., s. 102-103.
- Portal Warszawa1939.pl: Dom "Pod Orłami" – Bank Towarzystw Spółdzielczych. [dostęp 17.02.2009 r.]
- Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005 r., s. 60. ISBN 83-908950-8-0.
- Józef Galewski, Ludwik B. Grzeniewski: Warszawa zapamiętana. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961 r., s. 56.
- Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 53, 1958 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki biurowe":
Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie | International Business Center (Warszawa) | Kolmex (biurowiec) | Norway House (budynek) | Centrum Marszałkowska w Warszawie | Chmielna 25 | Dawny Żydowski Dom Akademicki w Warszawie | Gmach Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych | Gmach Ministerstwa Komunikacji | Gmach Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych w Warszawie | Centrum Królewska w Warszawie | Bitwy Warszawskiej Business Center | Gmach Domu Bankowego Wilhelma Landaua w Warszawie | Gdański Business Center | Royal Wilanów | Zaułek Piękna | Nowy Świat 2.0 | Budynek Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego w Warszawie | Biały Budynek | Budynek zakładu wychowawczego braci albertynów w WarszawieOceń: Dom Pod Orłami w Warszawie