Białołęka Dworska

---

Historia

Białołęka Dworska to obszar o bogatej historii, który stanowił część wsi szlacheckiej już od 1425 roku. Na początku XVII wieku, teren ten trafił w ręce biskupa chełmińskiego Wawrzyńca Gembickiego, a w połowie XVII wieku stał się własnością Jana Kazimierza, który podarował go jezuitom. W XVI wieku, w kronikach kościoła w Tarchominie, Białołęka była notowana jako część parafii Tarchomin, obejmującej rozległe tereny aż do Radzymina. W tym czasie Białołęka tworzyła jednolitą całość, która ostatecznie podzieliła się na Białołękę Wieś (obecną Białołękę Szlachecką) oraz Białołękę Dworską.

W 1661 roku w osadzie znajdowało się 38 domów, a w 1789 roku liczba ta wzrosła do 63. Nieruchomości te były własnością pani Szamockiej, która pełniła funkcję miecznikowej warszawskiej. W XIX wieku Białołęka włączyła się w skład gminy Bródno, a na obrzeżach stopniowo tworzyły się nowe osiedla i folwarki, w tym Aleksandrów, Brzeziny, Annopol, Konstantynów, Marywil, Różopole i Ustronie.

Do roku 1912 kolejnymi właścicielami Białołęki Dworskiej byli bracia Weinstock, którzy prawdopodobnie pochodzili z niemieckich kolonii lub byli Żydami. Następnie tereny te przeszły w ręce hrabiny Ordęgi, a od 1918 roku do hrabiego Reja oraz jego pełnomocnika Kozakiewicza. W 1927 roku rozpoczęto parcelację Białołęki Dworskiej od strony obecnej ul. Wałuszewskiej, a osiedle, które powstało w wyniku podziału gruntów hrabiego, zamieszkiwało przed wybuchem II wojny światowej kilkadziesiąt rodzin, głównie kolejarzy, tramwajarzy i rzemieślników, dojeżdżających do pracy w Warszawie.

Osiedle charakteryzowało się przeważnie jednorodzinnymi, drewnianymi domami i luźną zabudową w lesistym terenie. Już od 1929 roku Białołęka Dworska zaczęła dynamicznie się rozwijać. Dzięki wysiłkom mieszkańców w 1934 roku utworzono cztero-oddziałową szkołę powszechną w prywatnym domu przy ul. Majorki. W kwietniu 1930 roku inż. Wacław Nowak przygotował plan parcelacji całej Białołęki Dworskiej, nawiązując do nowoczesnych standardów tamtych czasów. W jego projekcie uwzględniono miejsca na szkoły, boiska, targowiska, kościoły oraz parki, a także planowano ronda na skrzyżowaniach głównych ulic, które były szerokie i zorganizowane podobnie do ulic Żoliborza czy Saskiej Kępy.

Administracyjnie, w latach 30. ubiegłego wieku, Białołęka Dworska kryła w sobie około 700 mieszkańców, a obywatele ci dzielili osadę na tę część i Białołękę Szlachecką. Jak się okazało, wybuch II wojny światowej dla tej osady nastąpił 1 września 1939 roku, kiedy to niemieckie bombowce przelatywały nad Białołęką. W dniach 12-13 września przez teren Białołęki przechodziły grupy żołnierzy, gdyż dywizje polskie przeszły na wschód od Warszawy. Rano 15 września miały miejsce pierwsze patrole niemieckie, które szybko zajmowały teren Białołęki, w tym dostęp do Wisły i kanału Żerańskiego.

Podczas okupacji hitlerowskiej, wzrost zaludnienia w tej osadzie został zatrzymany. Między 1942 a 1944 rokiem w pobliżu stacji kolejowej Płudy dokonywano egzekucji Żydów. Ostatnie miesiące 1944 roku były dla mieszkańców traumatycznym okresem. Bolszewicy rozpoczęli atak na niemieckie pozycje, co doprowadziło do zaciętych starć w rejonie Białołęki Dworskiej, gdzie stacjonowały jednostki SS. 17 września 1944 roku część terenu została zajęta przez wojska radzieckie, lecz Niemcy szybko zareagowali kontratakiem. 10 października tego samego roku miała miejsce nowa ofensywa radziecka, a linie frontu przesuwały się przez Białołękę.

Białołęka Dworska oraz jej sąsiednie miejscowości, takie jak Choszczówka i Szamocin, zmieniały właścicieli w czasie bitwy, aż do grudnia 1944 roku, kiedy to teren został uwolniony. Nieliczni mieszkańcy, którym udało się przeżyć, schronili się w bunkrach, a wokół widniały ruiny zniszczonych budynków. Dziś ich pamięć utkwiła w ulicy Lidzbarskiej, będącej drogą czołgową z Białołęki Dworskiej do Choszczówki.

Po wojnie rozpoczęto odbudowę Białołęki Dworskiej, a w 1951 roku została ona włączona do granic Warszawy, stając się częścią dzielnicy Praga-Północ. 3 września 1962 roku uruchomiono szkołę podstawową numer 110 przy ulicy Bohaterów, co było kolejnym krokiem w kierunku rozwoju i odbudowy osiedla.

Położenie geograficzne

Białołęka Dworska to miejsce o wyjątkowym położeniu, które charakteryzuje się pięknymi lasami oraz zróżnicowanym ukształtowaniem terenu. Centralna część oraz północna część tej okolicy są otoczone kompleksem lasów Choszczówki, co nadaje jej niepowtarzalny urok. Te dwa obszary leśne z kolei łączą się z większym kompleksem lasów Legionowskich, co czyni to miejsce idealnym do wypoczynku i obcowania z naturą.

Charakterystyka terenu Białołęki Dworskiej jest zróżnicowana; można tu spotkać liczne pofałdowania oraz interesujące wydmy i wzniesienia. Warto zauważyć, że ulica Insurekcji pełni rolę granicy, oddzielając kompleks lasu Białołęki Dworskiej od sąsiedniego kompleksu lasu Choszczówki, co dodatkowo podkreśla unikalny charakter tego obszaru.

Sport i rekreacja

Białołęka Dworska to miejsce, które dzięki swoim przyrodniczym walorom, stwarza znakomite warunki dla miłośników aktywnego spędzania czasu. W okolicy panuje idealna atmosfera do uprawiania przeróżnych dyscyplin sportowych.

Latem można korzystać z licznych tras biegowych, które są doskonałe do joggingu, biegów na przełaj oraz jazdy na rowerze. Dodatkowo, zapaleni spacerowicze z pewnością docenią możliwość praktykowania Nord Walking, a dla miłośników koni dostępne są opcje jazdy konnej w licznych stajniach.

W zimie amatorzy sportów biegowych mają doskonałą okazję, aby spróbować biegów narciarskich, korzystając z uroków okolicznych tras.

Tereny Białołęki Dworskiej są również blisko wzbogacone o atrakcyjne akweny wodne. Niewielka odległość do Kanału Żerańskiego stwarza idealne możliwości do uprawiania takich sportów wodnych jak kajakarstwo czy wioślarstwo.

Nieco dalej, bo w mniej niż 15 kilometrów znajduje się Zalew Zegrzyński, który przyciąga hordy żeglarzy oraz pasjonatów sportów wodnych jak windsurfing czy kitesurfing. To prawdziwa oaza dla tych, którzy pragną cieszyć się wodnymi zmaganiami.

Warto także wspomnieć, że na skrzyżowaniu ulic Orneckiej i Dylewskiej znajduje się stadnina koni, gdzie miłośnicy jazdy mogą znacząco rozwinąć swoje umiejętności.

Fauna i flora

Rejon Białołęki Dworskiej to nie tylko piękne krajobrazy, ale także bogata różnorodność fauny i flory. Lasy otaczające tę okolicę są domem dla wielu gatunków zwierząt i roślin, co czyni je miejscem atrakcyjnym zarówno dla miłośników przyrody, jak i badaczy biologicznych.

Wśród ssaków, które można spotkać w tych leśnych obszarach, wyróżniają się dziki, sarny oraz zające. Ciekawe jest, że w lasach przebywają również zwierzęta typowe dla rejonu Puszczy Kampinoskiej, takie jak łosie i borsuki. To właśnie w tych naturalnych siedliskach mamy szansę dostrzec ich w pełnej okazałości.

Również ptaki urozmaicają tę piękną scenerię. Spotkać można tu chronionego dzięcioła czarnego, wilgi oraz sójki. Ich melodyjne śpiewy oraz charakterystyczne odgłosy wprowadzają niezwykły klimat do otaczającej nas przyrody. Dodatkowo, warto dodać, że niejednokrotnie można natknąć się na padalca, który w naturalny sposób uzupełnia tutejszy ekosystem.

Nie można zapomnieć o bogactwie grzybów, które obficie występują w tych lasach. Okolica zachwyca nie tylko swoją florą, ale także fauną, co sprawia, że lasy Białołęki Dworskiej są doskonałym miejscem na spacery i odkrywanie tajemnic natury.

Duża część osiedla otoczona jest przez ogromny kompleks leśny znany jako lasem Białołęki Dworskiej, który stanowi ważny elemnt lokalnego ekosystemu, sprzyjającego różnorodności biologicznej i odpoczynkowi mieszkańców.

Ulice Białołęki Dworskiej

Białołęka Dworska była odrębną wsią aż do roku 1951, kiedy to została przyłączona do stolicy, Warszawy. Przed tym wydarzeniem posiadała unikalny system nazewnictwa dla swych ulic, co decydowało o jej tożsamości. Po integracji z Warszawą, niektóre z nazw ulic musiano zmienić, aby uniknąć powtórzeń z już istniejącymi nazwami w mieście.

W ramach tych zmian, stara ulica Jasna zyskała nową nazwę – Ołówkowa, a Zakopiańska przemieniła się w Ambaras. Ulica Chopina została przekształcona w ulicę Majorki, podczas gdy Moniuszki zmieniła się w Zegarynki. Z kolei Wawelska stała się Guńki, a Traugutta zyskała nazwę Cytadeli. Ulica Wrzosowa, która wcześniej istniała, przekształciła się w Żyrardowską.

Warto również wspomnieć, że do roku 1961 ulica Ornecka funkcjonowała pod nazwą Wierzbowej. Ciągnęła się od współczesnej ulicy Marywilskiej, w okolicy skrzyżowania z ulicą Smugową, aż do skrzyżowania z ulicą Wałuszewską. Aż do 1976 roku, ulica Ornecka wyznaczała wschodnią granicę miasta, kiedy to w granice Warszawy włączono ówczesną wieś Szamocin.

Komunikacja

W około 1960 roku, ul. Bohaterów przeszła znaczną przebudowę. Nowa nawierzchnia została ułożona na odcinku od stacji w Płudach aż do skrzyżowania z ulicami Wałuszewską i Lidzbarską. Dnia 22 lipca 1960 roku wprowadzono do użytku pierwszą linię autobusową numer 152, która połączyła Żerań z Białołęką Dworską. Pętla znajdująca się na tym odcinku usytuowana była przy zbiegu ul. Bohaterów, Wałuszewskiej oraz Lidzbarskiej. W 1967 roku linia 152 została przedłużona do pętli przy ulicy Ciupagi. Następnie, po otwarciu nowego wiaduktu kolejowego w wrześniu 2012 roku, trasa uległa zmianie, a linia zaczęła kursować na odcinku z Białołęki Dworskiej do Tarchomina.

Linia 176, która zaczęła funkcjonować w 1986 roku, zapewniła nowe połączenie z Placu Hallera (wówczas Plac Leńskiego) do Choszczówki. Od roku 2007 Białołęka Dworska uzyskała również komunikację nocną, co niewątpliwie wpłynęło na komfort transportu mieszkańców. Linia N13 łącząca Dworzec Centralny z Choszczówką funkcjonowała do 2011 roku, kiedy to została zastąpiona przez N64.

Oprócz połączeń autobusowych, Białołęka Dworska dysponuje również transportem kolejowym. Kluczową stacją jest Warszawa Płudy, która zapewnia wygodne połączenia. W grudniu 2010 roku Szybka Kolej Miejska zainaugurowała linię S9, która łączyła dworzec Warszawa Gdańska z Legionowem. Ponadto, 1 czerwca 2012 roku uruchomiono nową linię S3, która zapewnia bezpośredni transport do lotniska Chopina przez Warszawę Wschodnią.

Ważnym elementem komunikacyjnym między Białołęką Dworską a pobliskim osiedlem Płudy jest wiadukt na ulicy Klasyków. Budowa tego obiektu miała miejsce w latach 2010-2012, a zakończenie prac wielokrotnie przesuwano z powodu różnych opóźnień. Ostatecznie, wiadukt oddano do użytku 13 września 2012 roku, mimo iż mieszkańcy już wcześniej próbowali korzystać z tego przejazdu. W dniu 1 czerwca 2012 roku miało miejsce nieoficjalne otwarcie, a barierki wiaduktu były otwarte dla przejazdu z osiedla Płudy do osiedla Białołęka Dworska. Należy również zaznaczyć, że mimo zakończenia budowy, windy umożliwiające dostęp dla osób niepełnosprawnych jeszcze w lutym 2013 roku nie były dostępne.

Podział administracyjny

Obecny podział administracyjny, zgodny z systemem Miejskiego Systemu Informacji, uznaje, że do obszaru Białołęki Dworskiej, znajdującego się na wschodnim brzegu linii kolejowej, zalicza się również kilka okolicznych miejscowości. Wśród nich wyróżnia się:

• dąbrówkę grzybowską na południowo-zachodnim krańcu Białołęki Dworskiej,
• michałówek na wschodnim krańcu Białołęki Dworskiej.

Dąbrówka Grzybowska była niezależną wsią przed 1939 rokiem, stanowiącą część gminy Jabłonna. Aktualnie figuruje jako odrębna jednostka terytorialna w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podziału Terytorialnego Kraju. Z kolei Michałówek, również przed wojną samodzielna wieś, przestał być traktowany jako osobna jednostka administracyjna, co oznacza, że w chwili obecnej jest częścią Białołęki Dworskiej.

---

Oceń: Białołęka Dworska

---