Anin

---

Historia

Osiedle Anin ma swoje korzenie w dawnych dobrach wilanowskich zarządzanych przez hrabiego Ksawerego Branickiego, które zaczęły zostać podzielone przed wybuchem I wojny światowej. Nazwa tej miejscowości pochodzi od imienia żony hrabiego – Anny. Dobra wilanowskie, zlokalizowane po wschodniej stronie Wisły, obejmowały obszar pokryty lasami, stanowiący pozostałość biorącego swój początek w borach mazowieckich. Las był bogaty w dęby i sosny, a także lipy i czarne brzozy. Lasy te były źródłem grzybów i jagód, a także prostego pożywienia dla dzikiej zwierzyny, która tam zamieszkiwała, jak sarny, lisy i dziki. Z ponad 300 hektarów leśnych na tym terenie ustanowiono rezerwat przyrody im. Króla Jana Sobieskiego.

Zbiorowiska leśne miały wiele zalet, takich jak źródła krynicznej wody, panująca tam cisza i czyste powietrze, które miały korzystny wpływ na zdrowie, zwłaszcza na dzieci. Zachodni skraj lasu przecinała linia kolejowa łącząca Warszawę z Lublinem, a szosa brzeska dzieliła las na dwie części w rejonie Wawra. W latach 1909–1910 w odniesieniu do obszaru powstały pierwsze parcele budowlane, które kupili głównie pracownicy kolei oraz urzędnicy, a wśród nich byli Borowski, Jezierski, Orłowski i inni. Budownictwo skoncentrowało się wokół uliczek ciągnących się prostopadle do torów kolejowych i stacji w Wawrze, z wschodu ograniczonych przez ul. Królewską (dzisiaj Kajki). Anin korzystał z bliskości stacji Wawer oraz kolejki dojazdowej, mającej przystanek koło dworca. W tym czasie Anin stał się częścią gminy Wawer, której obsługę administracyjną zapewniała poczta w Starej Miłośnie, parafia w Zerzniu oraz sąd pokoju w Wawrze.

Początkowo Anin pełnił funkcję letniska, gdzie życie ożywiało się latem, zaś zimą praktycznie zamierało. Najstarsza część Anina graniczyła z fortem wawerskim, częścią systemu fortecznego otaczającego Warszawę. Pas fortów rozciągał się na 5–6 km od miasta, co ograniczało rozwój przedmieść oraz nowo zakładanych osiedli, ponieważ w strefie fortecznej niezwłocznie wznoszono wyłącznie budynki parterowe, drewniane, z niskimi podmurówkami. Budowę domów kontrolowały władze wojskowe, co powodowało chaotyczny rozwój budownictwa oraz wąskie uliczki, które nie do końca spełniały funkcje komunikacyjne. Przed I wojną światową w Aninie przygotowano 200 działek budowlanych, z czego osiem przeznaczono na park osiedlowy, jako że sąsiadujący las był zamknięty dla lokalnej społeczności, ogrodzony wysokim płotem.

I wojna światowa

Okres I wojny światowej zahamował rozwój Anina. W miejscowości przemieszczali się żołnierze rosyjscy, a następnie niemieccy. Lasy okoliczne zostały mocno wylesione. W wyniku trudnych warunków w Warszawie, między innymi braku żywności i opału, do Anina osiedliła się spora rzesza warszawiaków. Wśród nowych mieszkańców była młodzież, która musiała kontynuować edukację. W odpowiedzi na niełatwą sytuację powstał pomysł utworzenia szkoły na miejscu. Polska Macierz Szkolna postanowiła utworzyć zespoły oświatowe, w tym Czteroletnią Szkołę Średnią typu gimnazjalnego, znaną jako Progimnazjum, do której uczęszczało aż 150 uczniów z Anina, Wawra oraz pobliskich osiedli. Pierwszym kierownikiem instytucji był Andrzej Lipka, później Bolesław Sierzputowski, a następnie Stanisława de Courriere, która wprowadziła zmieniony program nauczania szkoły ogólnokształcącej. Pomimo wielu przeszkód finansowych, okres ten zakończył się w 1923 roku z chwilą likwidacji szkoły. Młodsze dzieci uczęszczały do szkół podstawowych w Wawrze lub w Międzylesiu.

W 1916 roku do Warszawy została przyłączona dzielnica Grochów oraz Gocławek, które wcześniej były częścią gminy Wawer. Do tych miejscowości, jak również i innych okolicznych osiedli (np. Kawęczyn, Zastów, Miłosna, Zerzeń), przeprowadzono akcję melioracyjną, co znacznie poprawiło warunki klimatyczne w Aninie.

Po zakończeniu I wojny światowej Anin zaczął intensywnie się rozwijać. Przyczyną tego stanu rzeczy była migracja ludności do Warszawy, gdzie tworzyły się nowe instytucje, urzędy, szkoły oraz inne miejsca pracy, które przyciągały inteligencję, artystów i specjalistów różnych dziedzin. W rezultacie wzrosło zapotrzebowanie na mieszkania, co zmusiło wiele osób do relokacji do osiedli podwarszawskich, takich jak Anin, gdzie zaczęto nabywać działki budowlane. Dzięki temu możliwe stało się korzystanie z dobrodziejstw naturalnego klimatu znacznie dłużej po zakończeniu sezonu letniego. W tamtym okresie Anin stał się preferowanym miejscem dla osób, które ceniły sobie spokój i zdrowie, co przyczyniło się do rozwoju licznych letniskowych domków przystosowanych do codziennego zamieszkania. Równocześnie rozwijała się infrastruktura komunikacyjna. Oprócz linii kolejowej, pojawiły się też autobusy, a niedługo potem tramwaj, którego trasa została przedłużona do pętli na Gocławku.

W okresie międzywojennym Anin stał się preferowanym miejscem letniskowym dla warszawskiej inteligencji. Osiedlali się tutaj znani artyści, tacy jak Mieczysława Ćwiklińska, Felicja z Krywultów Tomaszewska, Maria Malicka, Zbigniew Sawan czy Zdzisław Karczewski. Do Anina przybywało też wielu plastyków, wśród nich byli: Jerzy Zaruba, Henryk Zientarski oraz Zofia Jaworska. Poeci i literaci, tacy jak Konstanty Ildefons Gałczyński, Julian Tuwim, Ferdynand Ossendowski, Juliusz German, Zygmunt Kawecki, a także muzycy i kompozytorzy jak Zdzisław Górzyński, Stanisław Kazuro, Wiktoria Kawecka, Feliks Rybicki oraz Władysław Walentynowicz, również często odwiedzali osiedle. Od 1924 roku Anin wchodził w skład gminy letniskowej Falenica, mimo że z praktycznego punktu widzenia był mocno związany z Warszawą w aspekcie zaopatrzenia w żywność i artykuły przemysłowe. Wąska linia torów kolejowych dzieliła Anin od Wawra, gminy, która była większa i bardziej ruchliwa.

Parafia

Osiedle miało długą historię zmagań z utworzeniem lokalnej kaplicy. W czasach niewoli, miało to również silny charakter patriotyczny. Już w 1911 roku Antoni Szalla przystąpił do opracowania planów budowy, a Jakub Pawlikowski ofiarował plac na ten cel. Nadleśnictwo wilanowskie zadbało o dostarczenie drewna, a mieszkańcy Anina oraz Nowego Wawra pokryli koszty budowy. Niestety, wybuch wojny opóźnił prace budowlane, a kaplica została oddana do użytku dopiero w 1916 roku. W 1929 roku budowla została powiększona oraz dobudowano wieżę o wysokości 18 m, na której zawisły dzwony. Mimo tej modernizacji, świątynia wciąż była niewystarczająca dla rosnącej liczby wiernych. W związku z tym powstał projekt budowy nowego kościoła, który miało stać się pomnikiem bohaterów powstania listopadowego. Prace rozpoczęto, jednak wybuch II wojny światowej zniweczył te plany. Władze kościelne podjęły decyzję o powołaniu parafii w Aninie w 1942 roku, która została uroczysto erygowana 1 czerwca przez ks. abp Stanisława Galla, a pierwszym proboszczem został ks. Piotr Pieniążek. Po zakończeniu wojny podjęto prace związane z dalszą rozbudową kościoła, w 1948 roku dodano prezbiterium i zakrystię, w 1949 roku boczne nawy. Rozpoczęto też budowę domu parafialnego, mającego stać się centrum życia kulturalnego osiedla. Niestety, budynek został zarekwirowany przez władze komunistyczne. W latach 1975–1978 pełnił funkcję wikariusza Jerzy Popiełuszko. W 1976 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła, którego projektantem był Zygmunt Stępiński. Świątynię ukończono w 1980 roku, a 13 grudnia tego roku abp Bronisław Dąbrowski przeniósł Najświętszy Sakrament do nowego obiektu. Stary drewniany kościółek, dzięki staraniom proboszcza został przeniesiony do nowej parafii w Tarchominie–Porajach. Nowy kościół Anina wzbogacono o ołtarz z rzeźbą „krzewu gorejącego” autorstwa Władysława Trojana, oraz witrażami z pracowni Teresy Reklewskiej. W 1989 roku budynek po byłym kinie „Wrzos” powrócił do parafii, po remoncie korzystano z niego do organizowania zebrań społecznych, imprez kulturalnych i ważnych ceremonii religijnych. 13 czerwca 1992 roku nowy kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski został uroczyście konsekrowany przez Prymasa Polski ks. kardynała Józefa Glempa, w obecności pierwszego ordynariusza diecezji warszawsko-praskiej ks. bp Kazimierza Romaniuka.

ks. Piotr Pieniążek	od lutego 1942 do lutego 1955
ks. Tadeusz Zakrzewski	od lutego 1955 do marca 1957
ks. Stefan Ulatowski	od marca 1957 do listopada 1973
ks. Marian Godlewski	od listopada 1973 do maja 1976
ks. Kazimierz Zastawny	od maja 1976 do października 1976
ks. Wiesław Kalisiak	od października 1976 do października 2006
ks. Stanisław Markowski	od grudnia 2006 do listopada 2008

Obecnym proboszczem parafii jest ks. kanonik Marek Doszko.

Organizacje

Rozwój Anina oraz wzrost liczby mieszkańców przyczyniły się do ożywienia życia organizacyjnego na tym terenie. Ożywiono działalność Towarzystwa Przyjaciół Anina, które podczas wojny zawiesiło swoją aktywność. Towarzystwo angażowało się w kwestie elektryfikacji osiedla i budowy nowego budynku poczty. W 1932 roku z inicjatywy P. Stefańskiego powstało Zrzeszenie Właścicieli Nieruchomości, którego celem była ochrona interesów mieszkańców oraz promowanie rozwoju Anina. W tym samym roku utworzono Związek Obywatelski Pracy Kobiet, który organizował pomoc dla matek i dzieci, w tym zapewniał dożywianie dla potrzebujących dzieci w szkole.

Z działalnością powróciła Polska Macierz Szkolna, która otworzyła ochronkę, czytelnię, świetlicę oraz kursy dla dorosłych analfabetów. Działały również „Caritas”, Związek Strzelecki i Anińskie Towarzystwo Ogródków Jordanowskich dla dzieci. W latach 1935–1939 obszar Anina uległ znacznemu poszerzeniu przez parcelację kolejnych terenów, w nowej dzielnicy zwanej Nowym Aninem, leżącej na wschód od ul. Królewskiej. Budownictwem w tej okolicy zajmował się inż. Muszyński, ten sam, który przed wojną znalazł się odpowiedzialny za budowę Dworca Głównego. W różnicy do starego Anina, które przeważnie dominuje zabudowa drewniana, tutaj wznoszono jedynie murowane domy i wille. Dzielnica została podzielona na regularne prostokąty, a ulice otrzymały historyczne nazwy, takie jak Grunwaldzka (dziś ul. Zalipie), Jagiellońska (Szoferska), Bałtycka (Alpejska) i Legionów (Homera).

Na nowych terenach zamieszkiwali głównie przedstawiciele warstw finansowych, przemysłowych oraz intelektualiści. W tym środowisku zrodził się projekt powołania „Kasyna” jako ośrodka kulturalnego z salą teatralną, kawiarnią, restauracją oraz czytelnią. Stanisław Kazuro organizował również koncerty, działając jako animator kultury w Aninie. W grudniu 1937 roku odbyła się wystawa, na której zaprezentowano ponad 200 obrazów wojennych autorów z Anina i okolic. W tym samym roku Koło Młodych Polskiej Macierzy Szkolnej wystawiło sztukę Władysława Fodora „Matura” oraz „Sublokatorkę” Adama Grzymały-Siedleckiego.

Wraz ze wzrostem liczby stałych mieszkańców, Anin zaczynał przekształcać się z localnego letniska w pełnoprawne osiedle mieszkaniowe. Mimo to w czasach przedwojennych Anin liczył około 3000 stałych mieszkańców, obok 1000 sezonowych. Miał już m.in. szkołę powszechną, prywatną szkołę powszechną, urząd pocztowotelegraficzny oraz kaplicę, która przekształciła się w kościół parafialny w 1942 roku. Brakowało jednak sklepów, które mogłyby w pełni zaspokoić potrzeby mieszkańców, a także porządnych chodników i oświetlenia ulic. Znikome dotychczasowy dochód oraz zniszczenia wojenne spowodowały znaczną stopniową dezintegrację społeczności lokalnej.

II wojna światowa

W czasie II wojny światowej mieszkańcy Anina przeżyli ogromne cierpienia związane z walkami oraz okupacją,7299499 które przebiegały na terenach Wawra. W bezpośrednich walkach w Aninie oraz w rejonie Wawra poległo wielu żołnierzy polskich, a ich ciała zostały pochowane na Cmentarzu Ofiar Wojny przy ul. Dębowej (obecnie ul. Kościuszkowców). Projekt i realizacja tego cmentarza, zarządzane przez Józefa Tarnasa i Aleksandra Zdanowicza, odbyły się w wyjątkowym ryzyku, odwagi i determinacji, co miało ogromne znaczenie w owym trudnym czasie. Uroczyste otwarcie cmentarza miało miejsce w drugą niedzielę listopada 1939 roku.

26 grudnia 1939 roku, w odpowiedzi na akty odwetu, niemieckie władze dokonały masowego aresztowania mieszkańców Anina i Nowego Wawra, w wyniku czego zamordowano 114 mężczyzn, a wśród nich wielu mieszkańców. Życie w Aninie stało się niepewne, a nad ludźmi unosiła się groźba reżimu, co skłoniło wielu z nich do przedsięwzięcia prób ucieczek. Niemieckie wojska często organizowały obławy, by likwidować akty oporu oraz organizacje bojowe działające na tym terenie. W lutym 1942 roku przeprowadzono akcję przeciwko organizacji działającej w Aninie, co skutkowało śmiercią kilku obywateli, co spowodowało dalszy strach i przymus do ukrywania się lokalnej społeczności.

W styczniu 1944 roku popełniono nieudany zamach na gubernatora Ludwiga Fischera, który przeżył jedynie dzięki sprytowi szofera. W tym samym czasie w Aninie prowadzono działalność związaną z tajnym nauczaniem oraz organizacjami konspiracyjnymi, które przyjmowały bardzo ważną rolę. W obliczu strachu i ciemiężenia, przez cały okres okupacji lokalna ludność starała się wspierać uciekinierów z Warszawy, którzy w poszukiwaniu schronienia trafiali do Anina. Pomimo niebezpieczeństw, miejsce to stało się schronieniem dla tych, którzy szukali schronienia przed nieprzyjacielem, co znacząco zmieniało dotychczasowy obraz tej lokalności.

Po II wojnie światowej

Po wojnie proces odbudowy osiedli Anina był trudny i złożony. Pierwsze tygodnie po wyzwoleniu przyniosły wiele wyzwań. Nowy ustrój starał się uporządkować życie w nowej rzeczywistości. W mieście utworzyła się Milicja Obywatelska z Baranowskim na czołowej pozycji. Oprócz tego powołano Gminny Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, który zainicjował zadania dla nowo powstałej społeczności.

Warunki bytowe były w pierwszych tygodniach skrajnie trudne. Mieszkańcy, którzy znaleźli się poza rynkiem gospodarczym, masowo zgłaszali swoją dostępność do pracy w nowych instytucjach, często zaangażowanych w system najmu. Lata po wojnie upłynęły pod znakiem związku z Warszawą. W 1951 r. Anin stał się częścią Warszawy, a region zyskali m.in. Wawer, Marysin, Międzylesie, Radość, Miedzeszyn oraz Falenica. Rozpoczęto szereg inwestycji mających na celu poprawę warunków życia oraz infrastruktury.

We wczesnych latach po wojnie Anin oraz wszystkie okoliczne tereny zainwestowały w budownictwo. Dzięki nowym funduszom udało się naprawić uszkodzenia infrastruktury oraz zbudować wiele nowych budynków. Wiele zakładów pracy znalazło się w Aninie, co wpłynęło na rozpoczęcie nowych projektów rozwojowych. W 1964 roku uruchomiono nowy budynek szkolny przy ul. Alpejskiej, a w Marysinie Wawerskim powstały kolejne osiedla. Z czasem Anin stał się prężnym centrum kulturalno-społecznym z wieloma nowymi osiągnięciami, miejsca te były niezaprzeczalnie ważne w procesie odbudowy i rozwoju po II wojnie światowej.

Równocześnie z rozwojem budownictwa, zachowały się ślady kulturalnej energii. W 1954 roku otwarto pierwszy gmach szkolny, który łączył w sobie funkcje szkoły podstawowej oraz liceum ogólnokształcącego. W tym okresie zwiększyła się również dostępność usług zdrowotnych w Aninie. Naprzeciw mieszkańcom wyszły rozmaite instytucje zdrowotne, które zapewniały opiekę medyczną i usługi zdrowotne, takie jak Centrum Zdrowia Dziecka oraz Instytut Kardiologii. Tak oto Anin przeszedł długą drogę, od osady letniskowej do nowoczesnego osiedla, które ma do zaoferowania coraz większe walory dla swoich mieszkańców.

---

Oceń: Anin

---