Wanda Leopold

---

Życiorys

Wanda Leopold była wyjątkową postacią w historii Polski, będąc córką Jerzego Iwanowskiego, znanego ministra i senatora II RP, oraz Kazimiery z Ziemięckich. Swoją edukację zakończyła w 1938 roku, kończąc Gimnazjum Jawurkówny i Kowalczykówny, znane również jako „Szkoła na Wiejskiej”. W latach 1938–1939 miała okazję studiować prawo na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie związała się z Związkiem Polskiej Młodzieży Demokratycznej. To tam poznała swojego przyszłego męża, Stanisława Leopolda.

W tym okresie angażowała się społecznie w prace redakcyjne pisma ZPMD „Przemiany” oraz tworzyła artykuły do „Czerwonych Tarcz”, tygodnika skierowanego do młodzieży szkolnej. W czasie II wojny światowej, w latach 1940–1944, uczestniczyła w tajnym Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Polonistyki, gdzie zaprzyjaźniła się z Tadeuszem Borowskim.

Od początku okupacji niemieckiej działała w organizacji PET, którą założył Stanisław Leopold. W ramach tej działalności była odpowiedzialna za grupę dziewczęcą w Mokotowie oraz grupę w Leśnej Podkowie, a także pełniła rolę kierowniczki. Wiosną 1940 roku wyszła za mąż za Stanisława Leopolda, a w 1943 roku urodziła córkę, Joannę, która zmarła w 1945 roku.

Od 1943 roku wstąpiła w szeregi Armii Krajowej, przyjmując pseudonim „Wanda”. Wykonywała obowiązki kolporterką oraz łączniczką, która współpracowała z VI Oddziałem Komendy Głównej AK, zajmującym się informacją i propagandą. W czasie powstania warszawskiego walczyła w Śródmieściu jako kolporterka i łączniczka. Tragiczna śmierć jej męża, dowodzącego 1. kompanią batalionu „Parasol”, miała miejsce 25 sierpnia 1944 roku na Starówce Warszawskiej.

Po wojnie Wanda Leopold podjęła pracę w Instytucie Zachodnim w Toruniu. W 1946 roku ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem prof. Juliana Krzyżanowskiego, by następnie rozpocząć asystenturę na Uniwersytecie Wrocławskim w latach 1946–1948.

Po powrocie do Warszawy pracowała w Instytucie Badań Literackich PAN w latach 1948–1952. W tym czasie zaczęła publikować swoje prace jako krytyk literacki, współpracując z „Kuźnicą” oraz „Nową Kulturą”, a także pisząc słuchowiska dla dzieci. W redakcji „Kuźnicy” poznała malarza Kajetana Sosnowskiego, z którym pozostała w związku aż do końca swojego życia.

W latach 1960–1964 pełniła rolę kierowniczki Redakcji Polskiej Literatury Współczesnej w wydawnictwie PIW. Następnie, od 1964 roku aż do emerytury w 1976 roku, pracowała w Pracowni Zagadnień Społecznych i Kulturalnych Afryki Współczesnej PAN, gdzie w 1968 roku obroniła swą pracę doktorską poświęconą literaturze Nigerii. W tym czasie opracowała liczne antologie współczesnej poezji i epiki afrykańskiej oraz tłumaczyła utwory afrykańskich pisarzy.

Wanda Leopold napisała około 130 artykułów, recenzji i wspomnień, publikując je w prasie literackiej oraz socjologicznej. W lutym 1968 roku wzięła udział w nadzwyczajnym zebraniu Związku Literatów Polskich, które miało protestować przeciwko cenzurze przedstawienia „Dziadów” w Teatrze Narodowym w reżyserii Kazimierza Dejmka. Po tych wydarzeniach, stała się obiektem inwigilacji przez Służbę Bezpieczeństwa.

W 1976 roku postanowiła podpisać list protestacyjny dotyczący zmian w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz wysłała list do Sejmu w tej sprawie. Zmarła w październiku 1977 roku na skutek wypadku samochodowego w pobliżu Starogardu Gdańskiego.

Życie prywatne

W rodzinie Wandy Leopold odnajdujemy interesujące postaci. W jej drzewie genealogicznym wyróżniają się następujące osoby: stryjami byli Wacław Iwanowski, który zasłynął jako białoruski społecznik i polityk, oraz Tadeusz Iwanowski (znany także jako Tadas Ivanauskas) – profesor biologii na Uniwersytecie Kowieńskim. Oprócz nich wileński adwokat Stanisław Iwanowski również zajmował ważne miejsce w jej rodzinie. Dodatkowo, ojcem był Bronisław Ziemięcki, przedwojenny minister i prezydent Łodzi.

Co więcej, Wanda miała dzieci, które również zasłużyły na swoją uwagę. Wśród nich była Joanna, która przyszła na świat w 1943 roku, ale niestety zmarła dwa lata później. Jej kolejnym dzieckiem była Honorata, utalentowana matematyczka oraz profesor nauk ekonomicznych, która urodziła się w 1950 roku. Marcin to jej syn, który przyszedł na świat w 1952 roku i jest znanym aktorem, reżyserem oraz poetą. Otrzymał polecenie do współpracy z Kajetanem Sosnowskim, co także przyczyniło się do jego kariery artystycznej.

Publikacje

Wanda Leopold to postać, której wkład w literaturę oraz kulturę polską jest nieoceniony. Poniżej prezentujemy wybrane publikacje autorstwa tej wybitnej pisarki:

• Wanda Leopold, Maria Konopnicka, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1954 (Wyd. 2. popr. i uzup. 1956),
• Wspomnienia w: Z dziejów podziemnego Uniwersytetu Warszawskiego, wspominają Tadeusz Kotarbiński [et. al.] Warszawa, Iskry, 1961,
• Wanda Leopold, O literaturze Czarnej Afryki. – Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973,
• Myślę, że jestem…: o Stanisławie Jerzym Lecu / oprac. Wanda Leopold. – Kraków: Wydaw. Literackie, 1974,
• „Wspomnienie o nieznajomej” w: Wspomnienia o Zofii Nałkowskiej / [Wacław Barcikowski et al.]. – Warszawa: Czytelnik, 1965,
• Antologia poezji afrykańskiej / oprac. Wanda Leopold, Zbigniew Stolarek; wprowadzenie Zbigniew Stolarek; [tł. Mikołaj Bieszczadowski et al.; noty biograficzne Wanda Leopold]. – Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974,
• Eposy czarnej Afryki / wybór, wstęp i przypisy Wanda Leopold; przekł. tekstów: Ewa Fiszer, Zbigniew Stolarek. – Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1977,
• Wspomnienia w: W kręgu Bolesława Srockiego. Ludzie „Petu”. Relacje – wspomnienia – polemiki. – Gdańsk: Muzeum II Wojny Światowej, 2016.

---

Oceń: Wanda Leopold

---