Jerzy Mieczysław Buyno, znany również pod pseudonimem Gżegżółka, to postać o znaczącym dorobku w historii Polski. Urodził się 12 listopada 1906 roku w Warszawie, gdzie później również zmarł 28 czerwca 1956 roku.
Był nie tylko nauczycielem, ale także porucznikiem piechoty w Wojska Polskim, co podkreśla jego zaangażowanie w działania na rzecz ojczyzny. Dodatkowo, zaliczany jest do grona cichociemnych – elitarnych żołnierzy, którzy wyróżniali się odwagą i poświęceniem.
Życiorys
Jerzy Buyno, od 1934 roku, pełnił rolę nauczyciela języka polskiego oraz przysposobienia obronnego w II Męskim Gimnazjum i Liceum im. Hugona Kołłątaja w Warszawie. W dniu 1 stycznia 1935 roku, otrzymał awans na stopień podporucznika, zdobywając 1513. lokatę w korpusie oficerów rezerwy piechoty.
W obliczu wybuchu II wojny światowej, Buyno nie został mobilizowany, mimo to, walczył jako dowódca kompanii w Robotniczej Brygadzie Obrony Warszawy. W nocy z 1 na 2 listopada 1939 roku, przekroczył granicę z Węgrami, a już w tym samym miesiącu dotarł do Francji. Tam zaciągnął się do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, biorąc udział m.in. w bitwie o Narwik, gdzie dowodził III plutonem 4 kompanii ckm IV baonu.
W lipcu 1940 roku został uwięziony w obozie pracy w Francji, jednak 25 września 1941 roku zdołał uciec jachtem „Laribaut” do Hiszpanii. Tam został aresztowany i spędził czas w więzieniu w Saragossie, a później przez pół roku w obozie koncentracyjnym w Miranda de Ebro. W maju 1942 roku zwolniono go, a Buyno udał się do Brazylii, gdzie prowadził działalność werbunkową wśród Polaków na emigracji. Po pewnym czasie wrócił przez Nowy Jork do Wielkiej Brytanii, przybywając w towarzystwie grupy polskich ochotników, a jednocześnie pełniąc funkcję kuriera dla polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Londynie.
Po przeszkoleniu w zakresie dywersji i propagandy, został zaprzysiężony 5 listopada 1943 roku, a następnie przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi, Włochy. Jerzy Buyno zrzucany był na terenie Polski w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku, w ramach operacji „Weller 15”. Pracował w Okręgu Nowogródek AK jako referent zrzutów (czerwiec – lipiec 1944), a później pełnił funkcję oficera VII baonu 77 pułku piechoty AK. W końcowej fazie walk w lipcu 1944 roku, dowodził 5 kompanią tego baonu, jednak został aresztowany po operacji „Ostra Brama”, z której udało mu się uciec i dotrzeć do Siedlec przez Grodno.
Po zakończeniu działań wojennych, Buyno powrócił do pracy nauczyciela w Liceum im. Kołłątaja w Warszawie, zatrudniając się tam w dalszym ciągu jako nauczyciel języka polskiego oraz przysposobienia obronnego w latach 1945–1956. W drugiej połowie lat 40. rozpoczął też nauczanie propedeutyki filozofii w Liceum im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie. Od 1955 roku aż do swojej śmierci, kierował Liceum im. Kołłątaja.
Po jego śmierci w 1956 roku, został pochowany na Cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A dod.-1-29/30).
Po wojnie, Buyno był autorem licznych prac, w tym:
- wstępu do słownika Ireny Arctowej pt. Razem czy osobno: słowniczek wyrazów pisanych łącznie lub rozdzielnie (Kraków, 1951),
- artykułu w czasopiśmie Polonistyka pt. Jak poprawiam prace pisemne z języka polskiego w klasach od VIII do XI, 1955, vol. 2, str. 23–36.
Życie rodzinne
Jerzy Buyno pochodził z rodziny o bogatych tradycjach społeczno-politycznych. Był synem Adama, który był znanym działaczem w Polskiej Partii Socjalistycznej – Lewicy, oraz Walerii Heleny z domu Lewandowskiej.
W 1931 roku zawarł związek małżeński z Zofią Sokołowską (1906–1965). Para doczekała się dwójki dzieci: Ireny, która przyszła na świat w 1932 roku, oraz Andrzeja, urodzonego w 1934 roku.
Przypisy
- Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- Pamięć i wdzięczność. [dostęp 03.07.2013 r.]
- Szlak wojenny Kazimierza Szternala. s. 9. [dostęp 03.07.2013 r.]
- MariaM. Durakowa MariaM. i inni, III Liceum Ogólnokształcące im. Generała Sowińskiego 1923-2003: dawne I-sze Gimnazjum Męskie im. Jenerała Sowińskiego Magistratu M. St. Warszawy, wyd. 2, Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Szkoły im. Generała Sowińskiego, 2003, s. 47.
- Rybka i Stepan 2003, s. 105.
- Tochman 1994, s. 24.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Andrzej Janowski (pedagog) | Jadwiga Staniszkis | Wanda Leopold | Wacław Zawadzki (literat) | Janusz Pelc (historyk literatury) | Ignacy Adamczewski | Robert Piłat | Adam Leszczyński | Zuzanna Toeplitz | Adam Maksymilian Kitajewski | Szymon Zajczyk | Andrzej Lisicki | Wojciech Muszyński | Rajmund Dybczyński | Irena Wojnar | Maria Turlejska | Jarosław Szymanek | Jan Alfred Lauterbach | Tadeusz Pacuszka | Jerzy KruppéOceń: Jerzy Buyno