Tadeusz Caspaeri-Chraszczewski

---

Życiorys

Tadeusz Caspaeri-Chraszczewski przyszedł na świat 24 października 1892 roku w Warszawie, w rodzinie Ludwika (który zmarł 17 lutego 1905 roku, był prawnikiem i urzędnikiem Sądu Handlowego) oraz Marii z domu Chraszczewskiej (zm. 2 lutego 1922). Miał również brata Jana, który jako legionista zginął w 1916 roku, mając zaledwie 21 lat. W edukacji pierwsze kroki stawiał w szkole Edwarda Rontalera. W 1913 roku ukończył Szkołę Handlową Zgromadzenia Kupców w Warszawie. Jego działalność społeczna obejmowała przynależność do organizacji „PET” oraz „Filarecja”. Po zakończeniu nauki podjął studia z zakresu nauk społecznych i prawa w Genewie, gdzie zaangażował się w Polską Partię Socjalistyczną oraz Związek Strzelecki, w którym przeszedł kurs podoficerski.

Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 roku zaciągnął się do Pierwszej Kompanii Kadrowej w Krakowie, przydzielając się do 2 plutonu pod pseudonimem „Lech”. Następnie kontynuował wojskową służbę w 1 pułku piechoty w składzie I Brygady Legionów Polskich. Na miano chorążego piechoty awansował 7 kwietnia 1915 roku. Od sierpnia tego samego roku był żołnierzem 6 pułku piechoty w ramach III Brygady, gdzie pełnił rolę dowódcy plutonu oraz 5 kompanii. Jesienią 1915 roku przeszedł leczenie szpitalne, a 21 grudnia tego samego roku został zwolniony ze służby legionowej. Jeszcze w 1916 roku przystąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie działał jako instruktor w Szkole Podchorążych oraz Szkole Podoficerskiej, dowodząc kompanią kadrową. Po interwencji przeciwko werbunkowi został jednak zatrzymany przez Niemców i osadzony w Laubau, Havelbergu oraz w Modlinie. Wyzwolony w połowie marca 1918 roku, wznowił swoje działania w POW.

Stycząc się z nową rzeczywistością, 13 listopada 1918 roku, w momencie odbudowy Polski, został włączony do Wojska Polskiego. Służbę rozpoczął w stopniu podporucznika piechoty, a jego pierwsze stanowisko to Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. W marcu 1919 roku był w dyspozycji Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza. Już 15 marca 1919 roku objął dowództwo 10 kompanii w 29 pułku piechoty. 24 grudnia 1919 roku awansował na szefa Wydziału Oświaty w Oddziale II Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. W dniu 15 czerwca 1920 roku objął stanowisko szefa sekcji propagandy i kulturalno-oświatowej, a od 1 września tego samego roku był inspektorem objazdowym przy Naczelnym Dowództwie. Był aktywnym uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej i w 1919 roku awansował na kapitana piechoty z datą starszeństwa na 1 czerwca.

W roku 1923 został odkomenderowany na studia na Uniwersytecie Warszawskim z 67 pułku piechoty w Brodnicy. 10 września tego samego roku trafił do 20 pułku piechoty w Krakowie na okres sześciu tygodni, gdzie zdawał egzaminy na Uniwersytecie Jagiellońskim. 1 grudnia 1923 roku przeniesiono go ponownie do 30 pułku piechoty, aby następnie powrócić do 67 pułku. Od 20 października 1924 roku do 28 lutego 1925 roku odbywał służbę w Oddziale IV Sztabu Generalnego.

W 1924 roku Tadeusz ukończył studia na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie oraz w lipcu 1925 roku zdobył dyplom na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim, zdobywając tytuł magistra. Od 1927 roku był związany z Gabinetem Wojskowym Prezydenta RP, pełniąc funkcję pierwszego referenta oraz szefa kancelarii. 1 stycznia 1930 roku został awansowany na majora piechoty ze starszeństwem i z 1 lokatą. W dniu 20 listopada 1932 roku wpisano go do zarządu głównego Związku Peowiaków.

Po wybuchu II wojny światowej i kampanii wrześniowej był internowany na Węgrzech, a po niemieckiej inwazji wpadł w ręce okupanta i trafił do obozu Kaiserzeitenbruch, gdzie przebywał aż do 1945 roku. Po wojnie wrócił do Polski i zaangażował się w działalność Czerwonego Krzyża, a następnie uczestniczył w odbudowie Warszawy. Był redaktorem publikacji „Za kratami więzień i drutami obozów”, a także autorem wspomnień, które ukazały się w czasopiśmie „Więź”:. „Tułaczy szlak września” (nr 9/1970) oraz „Wspomnienia z Zamku Warszawskiego 1926–1939” (nr 7–8/1971). Odszedł 26 czerwca 1975 roku w Warszawie, gdzie spoczął w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera J-3-16,17).

Tadeusz w życiu osobistym był żonaty z Marią z domu Chrzanowską, z którą doczekał się syna Włodzimierza (ur. 1925) oraz córki Marii (ur. 1927).

Ordery i odznaczenia

Tadeusz Caspaeri-Chraszczewski, wyróżniony został licznymi medalami oraz odznaczeniami, potwierdzającymi jego zaangażowanie i odwagę w obronie ojczyzny. Oto szczegóły dotyczące otrzymanych odznaczeń:

• Krzyż Niepodległości, przyznany 20 stycznia 1931,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 11 listopada 1936,
• Krzyż Walecznych, który otrzymał pięciokrotnie: po raz drugi i trzeci za służbę w Polskiej Organizacji Wojskowej w byłym zaborze austriackim oraz w czasie okupacji austriackiej, jak również czterokrotnie przed rokiem 1923,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 19 marca 1935,
• Srebrny Krzyż Zasługi, nadany 10 listopada 1928,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Odznaka „Za wierną służbę”,
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej,
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej, przyznany w Łotwie w 1929.

Te liczne nagrody świadczą o jego wkładzie w walkę o wolność i niepodległość kraju.

---

Oceń: Tadeusz Caspaeri-Chraszczewski

---