Emil Demke

---

Życiorys

Emil Demke był synem spolonizowanego niemieckiego robotnika o imieniu Leopold Ferdynand. W latach 1914–1915 uczęszczał do szkoły, a po jej ukończeniu podjął pracę jako pomocnik ogrodnika w Nowej Wsi koło Warszawy, a następnie angażował się w prace na robotach publicznych. Z determinacją ukończył wieczorowe kursy mechaniczne, które były organizowane przy szkole rzemieślniczej. W 1920 roku wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie brał udział w walkach przeciwko Rosji sowieckiej. Jego zetknięcie się z jeńcami wojennymi z sowieckiej strony miało na niego ogromny wpływ, co przyczyniło się do jego przynależności do komunistycznego ruchu.

Od 1921 roku zdobywał doświadczenie jako uczeń ślusarski, a potem jako ślusarz zatrudniony w fabryce Lilpopa. Działał na różnych płaszczyznach związanych z młodzieżą robotniczą, pełniąc rolę delegata fabrycznego oraz współorganizatora sekcji młodocianych przy Związku Zawodowym Robotników Przemysłu Metalowego w Polsce. Emil był jednym z najbardziej aktywnych członków Klubu Młodzieży Robotniczej na Woli, angażując się w działalność polityczną, artystyczną oraz organizując wieczory literackie.

W 1921 roku przystąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski/Komunistycznej Partii Polski, będąc współzałożycielem Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK, późniejszy KZMP). Swoją działalność kontynuował w Komitecie Dzielnicowym ZMK na Woli. W latach 1923–1925 odbył służbę wojskową w 85 Pułku Piechoty w Pińsku, a po jej zakończeniu jeszcze przez dwa lata pracował jako ślusarz na budowach. W 1925 roku zasiadał w egzekutywie Komitetu Warszawskiego ZMK, jednak w 1926 roku został aresztowany i osadzony na Pawiaku; zwolniono go z braku dowodów.

Od 1927 roku pełnił funkcję sekretarza Komitetu Okręgowego KPP w Zagłębiu Dąbrowskim oraz Częstochowie. W grudniu 1927 roku rozpoczął naukę w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej przy Kominternie, a po powrocie do Polski stał się członkiem Centralnego Wydziału Wojskowego przy KC KPP. Był zwolennikiem ultralewicowej frakcji „mniejszości” podczas walk frakcyjnych w KPP. 16 marca 1931 roku został aresztowany, a 12 października skazany na 4 lata więzienia z zaliczeniem aresztu śledczego. Odbywał karę na Pawiaku, Mokotowie, w Piotrkowie i we Wronkach, gdzie aktywnie uczestniczył w protestach oraz głodówkach więźniów.

13 lutego 1934 roku Emila zwolniono z więzienia ze względu na zły stan zdrowia. Wkrótce potem dołączył do Centralnego Wydziału Zawodowego przy KC KPP. Wiosną 1935 roku, na zlecenie Biura Politycznego KC KPP, wyjechał do ZSRR, gdzie rozpoczął pracę w Kijowie w redakcji polskojęzycznej gazety „Sierp”. Niestety, jesienią 1935 roku został aresztowany przez NKWD i osadzony w obozie, a następnie zesłany do kopalni węgla w Karagandzie. W 1943 roku wstąpił do 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, gdzie awansował na podporucznika-oficera politycznego. Jesienią tego samego roku przeniesiono go do 2 Dywizji Piechoty im. Jan Henryka Dąbrowskiego, a w styczniu 1944 roku do 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta.

Emil brał aktywny udział w walkach o Warszawę w styczniu 1945 roku. Po wojnie otrzymał awans na podpułkownika. Był współorganizatorem i przewodniczącym Ligi Przyjaciół Żołnierza (LPŻ) oraz kierownikiem szkoły LPŻ w Sulejówku. W 1956 roku przeszedł na emeryturę, ale nadal aktywnie pracował w Komitecie Warszawskim PZPR, gdzie zorganizował Referat ds. Działaczy Ruchu Robotniczego i Klubu Weteranów.

Ostatecznie, po wielu latach zasłużonej pracy, Emil Demke przeszedł na rentę dla zasłużonych w 1960 roku. Otrzymał liczne odznaczenia, takie jak Order Sztandaru Pracy I klasy, Krzyż Komandorski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal za Warszawę 1939-1945, a także Brązowy Medal Siły Zbrojnej w Służbie Ojczyzny. Po jego śmierci został pochowany na wojskowych Powązkach (kwatera A 26 TUJE 8).

---

Oceń: Emil Demke

---