Stanisław Rzecki

---

Życiorys

Stanisław Rzecki był synem Lucjana Szreniawy-Rzecznika, który był aktorem oraz śpiewakiem, oraz Zofii z d. Grubskiej, znanej jako Zofia Rawicz, aktorka występująca pod pseudonimem artystycznym. Jego edukacja rozpoczęła się w VI Gimnazjum w Warszawie. Pomiędzy latami 1903 a 1908, kształcił się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie uczył się malarstwa pod okiem wybitnych artystów, takich jak Teodor Axentowicz, Julianna Fałat oraz Stanisław Wyspiański. Rzecki miał również możliwość studiować rzeźbę pod kierunkiem Konstantego Laszczki.

W roku 1904 wziął udział w wydaniu Teki Melpomeny, zbioru litografii poświęconego krakowskim teatrom. Oprócz tego, jego twórczość artystyczna obejmowała ilustracje dla czasopisma „Liberum Veto”. Od 1905 roku rozpoczął współpracę jako scenograf z kabaretem „Zielony Balonik” z Krakowa, a nielong time później z warszawskim „Momusem”. W 1909 roku udał się do Paryża, aby kontynuować swoje studia.

Po powrocie do kraju w 1914 roku, przed wybuchem I wojny światowej, Rzecki został aresztowany jako dezerter z armii carskiej w Kownie. Po pewnym czasie osadzono go w fortach, a następnie skazano na karę śmierci, którą jednak zamieniono na zesłanie. Udało mu się uciec z transportu i po licznych przygodach dotarł z powrotem do Warszawy. Wkrótce przystąpił do towarzystwa artystycznego „Młoda Sztuka”, założonego przez Tadeusza Pruszkowskiego. Dnia 5 sierpnia 1915 roku wszyscy członkowie ugrupowania zasilili szeregi Legionów Polskich, a on sam został przydzielony do plutonu kawalerii sztabowej przy Komendzie Legionów.

W latach 1917–1918 Rzecki pełnił służbę wojskową najpierw w stopniu plutonowego w 2. szwadronie 2. Pułku Ułanów, a później, w październiku 1917 roku, awansował na chorążego i znów był częścią Polskiej Siły Zbrojnej, gdzie służył do listopada 1918. Brał także udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku, występując w randze podporucznika 2. Pułku Szwoleżerów. Po zakończeniu wojny, w 1922 roku przeszedł do rezerwy. Za swoje zasługi, odznaczony został Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Artysta był także aktywnym członkiem Koła Plastyków Legionowego Instytutu Studiów w Warszawie, a od sezonu teatralnego 1918/1919 współpracował jako scenograf z Teatrem Polskim Arnolda Szyfmana. W 1919 roku dołączył do zespołu „Reduty” Juliusza Osterwy oraz był także członkiem założycielem Stowarzyszenia Artystów Plastyków „Rytm”, aktywnie uczestnicząc w krajowych wystawach stowarzyszenia. Rzecki miał również wkład w powstanie Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”. Od 1924 roku przez kilka miesięcy zajmował się projektowaniem okładek do czasopisma „Pani”. W 1926 roku wraz z Wacławem Borowskim i Stanisławem Czajkowskim założył Instytut Sztuk Plastycznych.

Nie tylko w Polsce, ale również na międzynarodowych pokazach prezentował swoje dzieła. Jego prace były wystawiane m.in. na III Biennale Romana w Rzymie w 1925 roku, w czasie którego pełnił funkcję komisarza działu polskiego oraz na II Międzynarodowej Wystawie Grafiki Nowoczesnej w Florencji w 1927 roku. Biorąc udział w wystawach sztuki polskiej w Helsinkach w 1977 roku i Wiedniu w 1929 roku, zdobył srebrny medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku.

W 1928 roku brał udział w akcji tworzenia polichromii kamienic na Rynku Starego Miasta w Warszawie, a dwa lata później postanowił poświęcić się wyłącznie rzeźbiarstwu. W 1936 roku zapoczątkował organizację wystawy „Marszałek Piłsudski w rzeźbie”, która miała miejsce w Muzeum Narodowym.

Okres II wojny światowej Rzecki przetrwał w Warszawie, a po zakończeniu powstania warszawskiego przeniósł się do Krakowa. W 1945 roku wziął udział w reaktywacji Związku Polskich Artystów Plastyków, gdzie najpierw pełnił funkcję wiceprezesa, a następnie kierownika sekcji rzeźbiarskiej. Po krótkim czasie spędzonym we Wrocławiu, gdzie był profesorem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych, wrócił do Krakowa, gdzie wykładał na tamtejszej ASP. W 1959 roku ponownie osiedlił się w Warszawie, gdzie kontynuował swoją twórczość rzeźbiarską.

Po śmierci, jego ciało spoczęło na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kw. 17B-6-21).

Odznaczenia

Stanisław Rzecki został odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami, które podkreślają jego znaczącą rolę oraz zasługi. Wśród przyznanych mu nagród można wymienić:

• Order Virtuti Militari,
• Krzyż Niepodległości,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1969),
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Order Leopolda II (Belgia).

---

Oceń: Stanisław Rzecki

---